O wychowaniu żołnierskim w Dotzè llibre del Crestià Francesca Eiximenisa. Koncepcja, źródła, przekład fragmentów
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 06.12.2024
Terminus, 2024, Tom 26, zeszyt 2 (71) 2024, s. 179 - 215
https://doi.org/10.4467/20843844TE.24.012.20389Autorzy
O wychowaniu żołnierskim w Dotzè llibre del Crestià Francesca Eiximenisa. Koncepcja, źródła, przekład fragmentów
Francesc Eiximenis, a Catalan polyhistor, Franciscan, and writer, left a significant mark on 14th-century literature in the Crown of Aragon. Well-educated in influential academic centres of pre-Renaissance Europe, he did not limit his treatises to religious matters alone. Instead, he explored a wide range of topics related to secular, everyday life. This paper examines one such theme: warfare, which was considered of prime importance during that time, and Eiximenis dedicated part of his most ambitious work, Lo Crestià (The Christian), to this subject.
The paper consists of two parts: a translation of selected fragments from Dotzè llibre del Crestià (The Twelve Book of the Christian) and an introductory section, which discusses the style and sources of the text, as well as Eiximenis’ original concept of soldier training and its significance for the art of war. To facilitate analysis, the war-related portion of Dotzè (chapters 213 to 337) is herein separated and described as the Treaty on Military Affairs. This approach also highlights its strong reliance on ancient authors such as Vegetius (Epitoma rei militaris), Aristotle, and Ptolemy.
The translation presented in the second part of the article is the first Polish version of the Treaty on Military Affairs’ fragments related to soldier training. The text consists of chapters 213, 217, and 222–227, accompanied by commentary notes that compare them to source fragments from Vegetius’ work, and explain passages that may pose challenges for contemporary readers. As there is no modern critical edition of this part of Dotzè, the basis for the translation is the incunabulum printed in 1484 by Lambert Palmart in Valencia.
Arystoteles, Etyka Nikomachejska, tłum., wstęp i koment. D. Gromska, Warszawa 2007.
Eiximenis F., Com usar bé de beure e menjar: normes morals contingudes en el “Terç del Crestià”, ed. J.J.E. Gracia, Barcelona 1977.
Eiximenis F., Contes i faules, ed. M. Olivar, Barcelona 1987 (1. wyd. 1925).
Eiximenis F., Lo Crestià, ed. A. Hauf, Barcelona 1983.
Eiximenis F., Dotzè del Crestià, València: Lambert Palmart, 1484.
Eiximenis F., Dotzè del Crestià, I, 1, Girona 2006.
Eiximenis F., Dotzè del Crestià, II, 1, Girona 1986.
Eiximenis F., Dotzè del Crestià, II, 2, Girona 1987.
Eiximenis F., Francesc Eiximenis: An Anthology, ed. by D. Guixeras, X. Renedo, transl. by R.D. Hughes, Barcelona 2008.
Eiximenis F., Llibres, mestres i sermons: Antologia de textos, ed. D. Guixeras, X. Renedo, Barcelona 2005.
Eiximenis F., Medieval Catalan Folklore: Excerpts from the Works of Francesc Examenis, ed. By J. Webster, Saint Andrews 1982.
Eiximenis F., Regiment de la cosa pública, ed. J. Palomero, Alzira 2009.
Eiximenis F., La societat catalana al segle XIV, ed. J. Webster, Barcelona 1967.
Orozjusz, Dzieje. Przeciw poganom ksiąg siedem, Wrocław (w druku).
Ptolemeusz, Czworoksiąg (Tetrábiblos), tłum. i przypisy G. Muszyński, wstęp J. Włodarczyk, G. Muszyński, Wrocław 2012 (Biblioteka Antyczna, 44).
Vegetius Renatus F.P., Epitoma rei militaris [s.a.], The Latin Library, http://www.thelatinlibrary.com/vegetius.html (dostęp: 26.02.2022).
Wegecjusz Renatus F.P., Zarys wojskowości ksiąg cztery, tłum. A.M. Komornicka, „Meander” 28 (1973), nr 10, s. 400–417; nr 11–12, s. 485–501; 29 (1974), nr 4–5, s. 198–232; nr 7–8, s. 333–352.
Badia L., La guerra de Troia i les lletres catalanes medievals, „Mot So Razo” 6 (2007), s. 32–46.
Bono J.J., Medical Spirits and the Medieval Language of Life, „Traditio” 40 (1984), s. 91–130.
Contamine P., La Guerre au Moyen Âge, Paris 1980.
Diccionari català-valenciá-balear, Palma de Mallorca 1982–1985.
Gradowski M., Żygulski Z. jun., Słownik uzbrojenia historycznego, Warszawa 1998.
Mitchell P.D., Medycyna podczas krucjat, tłum. N. Rataj, M. Józefowicz, Kraków 2021.
Riquer A. de, Notes sobre la peculiar erudició clàssica de fra Francesc Eiximenis, „Boletín de la Real Academia de Buenas Letras de Barcelona” 43 (1991–1992), s. 51–58.
Riquer M. de, Llegendes històriques catalanes, Barcelona 2000.
Sasor R., Uwagi o Księdze aniołów Francesca Eiximenisa, „Terminus” 22 (2020), z. 3 (56), s. 251–284.
Viñas Liste J.M., Textos medievales de caballería, Madird 1993.
Wittlin C., Francesc Eiximenis i les seves fonts, „Llengua i Literatura” 11 (2000), s. 41–108.
Wybór mniejszych źródeł historycznych z okresu późnego antyku, tłum., wstęp, i koment. B.J. Kołoczek, Kraków 2023.
Informacje: Terminus, 2024, Tom 26, zeszyt 2 (71) 2024, s. 179 - 215
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Publikacja: 06.12.2024
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Finansowanie artykułu:
Udział procentowy autorów:
Informacje o autorze:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 141
Liczba pobrań: 21