Nieobecna „książka białogłowskiego konceptu”. Kobiety, kanon i badania literatury dawnej
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTENieobecna „książka białogłowskiego konceptu”. Kobiety, kanon i badania literatury dawnej
Data publikacji: 2014
Terminus, 2014, Tom 16, Zeszyt 2 (31), s. 193 - 212
https://doi.org/10.4467/20843844TE.14.022.3566Autorzy
Nieobecna „książka białogłowskiego konceptu”. Kobiety, kanon i badania literatury dawnej
The absent book “penned by one of the fairer sex”. Women, canon and the studies of early modern Polish literature
The main goal of the paper is to focus on the image of the past suggested by the present state of the studies of early modern Polish literature and to propose a new and more inclusive approach to it. Using the debate on Western canon and its formation as well as the specific example of A Transaction, or an Account of the Entire Life as an Orphan, a memoir by a 17th century author, Anna Stanisławska, the author of the paper argues that what is believed now to be the canon of early modern Polish literature is rather a result of conscious decisions made by present scholars rather than an adequate representation of the past literature. The paper proposes answers to the following questions: What is lost from the image of the past as argued by the scholars when they fail to mention texts like the Transaction? How does the image of the cultural past change when one decides to acknowledge such texts?
In Canon’s discourse. Fragments, the first part of the paper, the author relates briefly the debate on Western canon and its formation. He reminds that the different answers to the central question ‘what Western canon is and how it came to be’ translate to different sets of professional and political responsibilities associated with being a scholar. In Canons, syllabuses, reading material. What is ‘early modern Polish literature’?, which is the second part of the paper, the author tries to pinpoint texts which form the canon of early modern Polish literature. It consists of the texts that are actually taught at the faculties of Polish literature and are presented to their students as the early modern literature. The author analyses the curriculums of certain literary courses held in six Polish universities and finds ten recurring authors. He argues then that these authors, although respected, represent only one type of early modern Polish literature – written by the well-educated, Latin-speaking men. Consequently, the author proposes to broaden the perspective of literary studies by including in their focus such texts as the above mentioned Transaction. In Case study. Anna Stanisławska, women’s literacy and writing in the 17th century, the third part of the paper, he recapitulates briefly Stanisławska’s life and proceeds to show strong connection between Anna’s memoir and literary culture of her age (which can be seen in the way she employs topos humilitatis). He also points out that the appearance of such a text in the 17th century of all periods was no accident. During Stanisławska’s life, the number of schools dedicated solely to educating women in the Polish-Lithuanian Commonwealth was increasing. Although the literacy remained far below the level achieved in Western Europe, reading and writing became much more widespread among women. The author argues that leaving Stanisławska’s text out of the curriculum results also in failing to properly represent cultural shifts which came to pass in the 17th-century Poland.
The author of the paper concludes that practicing literary history focused both on writers well-known as well as neglected like Stanisławska is a valid opportunity for a modern scholar. Not only does it enable them to create more complete narration about the past, but it also helps them grasp the consequences of the images of the past produced by their narration.
Bloom H., Podzwonne dla kanonu, tłum. M. Szuster, „Literatura na świecie”, 9–10/2003, s. 164–201.
Borowski A., Literatura polska i powszechna. Starożytność-Oświecenie, Kraków 2002.
Curtius E.R., Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, tłum. i oprac. A. Borowski, wyd. 2 poprawione, Kraków 2005.
de Certeau M., Wynaleźć codzienność. Sztuki działania, tłum. K. Thiel-Jańczuk, Kraków 2008.
Gilbert S.M., Gubar S., The Madwoman in the Attic: The Woman Writer and the Nineteenth Century Literary Imagination, New Haven-London 1979.
Kanon i obrzeża, red. I. Iwasiów, K. Czerska, Kraków 2005.
Karpiński A., Kobieta w mieście polskim w drugiej połowie XVI i XVII wieku, Warszawa 1995.
Katedra Historii Literatury Staropolskiej Instytutu Filologii Polskiej Wydziału Humanistycznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Spis lektur przedmiotu literatura staropolska, http://www.kul.pl/lista-lektur-dla-pierwszego-roku-filologii-polskiej,art _7110.html, dostęp: 22.09.2014.
Katedra Historii Literatury Staropolskiej Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Spis lektur z literatury staropolskiej, http://www2.polonistyka.uj.edu.pl/ download/KHLS/lektury/Spis%20lektur_prof_Borowski.pdf, dostęp: 22.09.2014.
Katedra Literatury Staropolskiej i Nauk Pomocniczych Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Łódzkiego, Spis lektur przedmiotu literatura staropolska, http://www.filolog.uni.lodz.pl/kls/lista_lektur.htm, dostęp: 22.09.2014.
Katedra Literatury Staropolskiej i Oświeceniowej Instytutu Filologii Polskiej Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Pedagogicznego, Spis lektur przedmiotu literatura staropolska, http://www.staropolska.pl/teksty/Lektury.pdf, dostęp: 22.09.2014.
Miłosz Cz., Kanon – ale czyj?, „Znak” 7/1994, s. 50–53.
Nowosielski J., „Innego końca świata nie będzie”, „Znak” 7/1994, s. 54–56.
Osęka A., Po rewolucji artystycznej, na ruinach norm, „Znak” 7/1994, s. 24–30.
Partyka J., Żona wyćwiczona. Kobieta pisząca w kulturze XVI i XVII wieku, Warszawa 2004.
Prokop J., Panny głupie i ich potomstwo, „Znak” 7/1994, s. 57–62.
Rott D., Kobieta z przemalowanego portretu. Opowieść o Annie Zbąskiej ze Stanisławskich i jej Transakcyji albo Opisaniu całego życia jednej sieroty […], Katowice 2004.
Said E.W., Kultura i imperializm, tłum. M. Wyrwas-Wiśniewska, Kraków 2009.
Said E.W., Orientalizm, tłum. W. Kalinowski, Warszawa 1991.
Stanisławska A., A Transaction, or an Account of the Entire Life of an Orphan Girl by Way of Plaintful Threnodies in the Year 1685, tłum. i oprac. B. Keane, Warszawa 2013.
Stanisławska A., Transakcyja albo opisanie całego życia jednej sieroty przez żałosne treny od tejże samej pisane roku 1685, wyd. I. Kotowa, Kraków 1935, BPP nr 85, http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=1307, dostęp: 8.09.2014.
Stanisławska A., Transakcyja albo Opisanie całego życia jednej sieroty przez żałosne treny od tejże samej pisane roku 1685. Fragmenty, oprac. P. Borek, Kraków 2003.
Święch J., Burze wokół kanonu/kanonów, [w:] Kanon i obrzeża, red. T. Czerska, I. Iwasiów, Kraków 2005, s. 13–27.
Targosz K., Sawantki w Polsce XVII w. Aspiracje intelektualne kobiet ze środowisk dworskich, Warszawa 1997.
Wallerstein I., Europejski uniwersalizm. Retoryka władzy, tłum. A. Ostolski, Warszawa 2007.
Wilczek P., Czy istnieje kanon literatury polskiej?, http://www.studiapolskie.us.edu.pl/wirtualna_katedra/lit_pol_w_swiecie_t1/02Wilczek.pdf, dostęp: 8.09.2014.
Wilczek P., Kanon jako problem kultury współczesnej, http://gazeta.us.edu.pl/node/ 223361, dostęp: 8.09.2014.
Zakład Historii Dawnej Literatury Polskiej Instytutu Filologii Polskiej Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Wrocławskiego Spis lektur przedmiotu literatura staropolska, http://www.ifp.uni.wroc.pl/pobieralnia/513f6af50aa31-literatura-staropolska.pdf, dostęp: 22.09.2014.
Zakład Literatury i Kultury Epok Dawnych Instytutu Filologii Polskiej Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Lista lektur z historii literatury staropolskiej i Oświecenia, http://www.ilp.uw.edu.pl/pliki/HLP_lektury_3.pdf, dostęp: 22.09.2014.
Ziemba K., Projekt komparatystyki wewnętrznej, [w:] Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja, t. 1, Kraków 2006, s. 423–433.
Informacje: Terminus, 2014, Tom 16, Zeszyt 2 (31), s. 193 - 212
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Nieobecna „książka białogłowskiego konceptu”. Kobiety, kanon i badania literatury dawnej
The absent book “penned by one of the fairer sex”. Women, canon and the studies of early modern Polish literature
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Publikacja: 2014
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 2604
Liczba pobrań: 1393