Filologia mapy. Badanie dawnej kartografii metodą krytyki tekstu na przykładzie toponimii mapy Księstwa Połockiego S. Pachołowieckiego z 1580 roku
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEFilologia mapy. Badanie dawnej kartografii metodą krytyki tekstu na przykładzie toponimii mapy Księstwa Połockiego S. Pachołowieckiego z 1580 roku
Data publikacji: 2017
Terminus, 2017, Tom 19, zeszyt 1 (42), s. 193 - 252
https://doi.org/10.4467/20843844TE.17.006.7895Autorzy
Filologia mapy. Badanie dawnej kartografii metodą krytyki tekstu na przykładzie toponimii mapy Księstwa Połockiego S. Pachołowieckiego z 1580 roku
The Philology of a Map. Studying Old Cartography Using the Method of Textual Criticism: the Case of Toponymy of the Map of the Principality of Polotsk by S. Pachołowiecki from 1580
The aim of this paper is to make an experimental application of textual criticism (the stemma method or Lachmann’s method) in the analyses of early-modern maps. It is supposed to verify whether, and to what extent, the means developed by philologists to establish how texts were transmitted in medieval codices, can be applied to study the transmission of geographic knowledge on early-modern maps. The author postulates that well-tried procedures should be used in studies of textual parts of old maps. They allow the formulation of fi liation hypotheses. These procedures consist of collating extant texts and detecting mistakes that indicate, connect or divide individual branches of tradition.
Alexandrowicz S., Kartografia Wielkiego Księstwa Litewskiego od XV do połowy XVIII wieku, Warszawa 2012.
Alexandrowicz S., Mapa Wielkiego Księstwa Litewskiego Tomasza Makowskiego z 1613 r. tzw. „radziwiłłowska”, jako źródło do dziejów Litwy i Białorusi, „Studia Źródłoznawcze” 10 (1965), s. 33–67.
Alexandrowicz S., Źródła kartograficzne do wyprawy połockiej Stefana Batorego roku 1579, w: Od armii komputowej do narodowej (XVI–XX w.), red. Z. Karpus, W. Rezmer, Toruń 1998, s. 17–43.
Alexandrowicz S., Łuczyński J., Skrycki R., Historia kartografii ziem polskich do XVIII wieku, Warszawa 2017.
Blaeu J., Magni Ducatus Lithuaniae et regionum adiacentium exacta descriptio, Amsterdam 1648, Kolekcja dr. Tomasza Niewodniczańskiego, dep. Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum, sygn. TN 1130.
Блакітная кніга Беларусі: Энцыклапедыя,рэдкал. Н.А. Дзісько, М.М. Курло-віч, Я.В. Малашэвіч і інш., маст. В.Г. Загародні, Мінск1994.
Buczek K., Dorobek kartograficzny wojen Stefana Batorego, „Wiadomości Służby Geograficznej” 8 (1934), z. 3, s. 3–16.
Buczek K., Dzieje kartografii polskiej od XV do XVIII wieku. Zarys analityczno-syntetyczny, Wrocław 1963.
Buczek K., Kartografia polska w czasach Stefana Batorego, „Wiadomości Służby Geograficznej” 7 (1933), z. 2, s. 69–121.
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі, рэдкал. Г.П. Пашкоў i iнш., маст. Э.Э. Жакевiч, т. 1–6, Мінск 1994–2003. Филюшкин А.И., Лобин А.Н., Кузьмин А.В., Прохоренков И.А., Толмачев П.А., Бессуднов Д.А., Жарикова К.С., Полоцкая земля как контактная зона при Иване Грозном, 1563–1579 гг. – экспедиция 18–25 июля 2015 г., http://history. spbu.ru/nauka/nauchnye-tsentry/285-rgnf-pogranichie-2015/ekspeditsii/910-polotskaya-zemlya-kak-kontaktnaya-zona-pri-ivane-groznom-1563-1579-gg-ekspeditsiya-18-25-iyulya-2015-g.html (dostęp: 27.08.2017).
Franczak G., Atlas Księstwa PołockiegoStanisława Pachołowieckiego z 1580 roku – transkrypcja i przekład, „Terminus” 19 (2017), z. 1 (42), s. 61–74.
Franczak G., Polotia recepta. Mapa Księstwa Połockiego jako tekst propagandowy, „Terminus” 19 (2017), z. 3 (44) (w druku).
Franczak G., Rzymski łącznik: Giovanni Battista Cavalieri (1525–1601), rytownik Hozjusza i Tretera, „Terminus” 19 (2017), z. 4 (45) (w druku).
Города, местечкиизамкиВеликогоКняжестваЛитовского. Энциклопедия, председ. Т.В. Белова, гл. ред. В.П. Саламаха, Минск 2009.
Górski K., Tekstologia i edytorstwo dzieł literackich, Toruń 2011.
Gruchała J., Tekstologia wyłożona „modo Italico” (O książce Alfredo Stussiego „Wprowadzenie do edytorstwa i tekstologii”), „Wielogłos. Pismo Wydziału Polonistyki UJ” 2012, nr 3 (13), s. 265–272.
Harley J.B., The New Nature of Maps. Essays in the History of Cartography, ed. by P. Laxton, Baltimore 2001.
ИванГрозный– завоевательПолоцка(новыедокументыпоисторииЛивонскойвойны), сост., подгот. кпубл., вступ. ст. В.Ю. Ермак, описаниерукописиК.Ю. Ерусалимский, послесл. А.И. Филюшкин, „ТристолетияВосточнойЕвропы(XV–XVIIвв.). Серияизданийисточников”, т. 1, Санкт-Петербург2014.
Kozica K., Charakterystyka prac kartograficznych Stanisława Pachołowieckiego (1580), „Terminus” 19 (2017), z. 1 (42), s. 37–59.
Loth R., Podstawowe pojęcia i problemy tekstologii i edytorstwa naukowego, Warszawa 2006.
Łopatecki K., Mapy w planowaniu działań operacyjnych armii polskiej i litewskiej do początków panowania Stefana Batorego, „Terminus” 19 (2017), z. 3 (44) (w druku).
Łopatecki K., Okoliczności powstania i przydatność wojskowa mapy Descriptio Ducatus PolocensisStanisława Pachołowieckiego (1580), „Terminus” 19 (2017), z. 1 (42), s. 75–126.
Łopatecki K., Ryciny prezentujące kampanię połocką 1579 roku jako jednolita kompozycja kartograficzna, „Terminus” 19 (2017), z. 1 (42), s. 157–191.
Łuczyński J., Rzeczpospolita na mapach kartografów zachodnioeuropejskich z XVII i pierwszej połowy XVIII w., w: S. Alexandrowicz, J. Łuczyński, R. Skrycki, Historia kartografii ziem polskich do XVIII wieku, Warszawa 2017, s. 126–149.
Łuczyński J., Ziemie polskie w kartografii drugiej połowy XVI wieku, w: S. Alexandrowicz, J. Łuczyński, R. Skrycki, Historia kartografii ziem polskich do XVIII wieku, Warszawa 2017, s. 83–110.
Maas P., Krytyka tekstu. Fragmenty, przeł. K. Sybilska, „Pamiętnik Literacki” 85 (1994), z. 2, s. 188–206.
Maas P., Textkritik, 4 Aufl., Leipzig 1960.
Maas P., Textual Criticism, Oxford 1958.
Makowski T., Strubicz M., Magni Ducatus Lithuaniae caeterarumque regionum illi adiacentium exacta descriptio, Amsterdam 1613, egz. Herzogin Anna-Amalia Bibliothek w Weimarze, sygn. Kt 237-201 S.
Makowski T., Strubicz M., Magni Ducatus Lithuaniae caeterarumque regionum illi adiacentium exacta descriptio, [Amsterdam 1631], egz. z Kolekcji dr. Tomasza Niewodniczańskiego, dep. Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum, sygn. TN 1141.
Mercator G., Lithuania, w: idem, Atlas sive Cosmographicae meditationes de fabrica mundi et fabricati figura, Duisburg 1595, tab. XXVII, egz. z Kolekcji dr. Tomasza Niewodniczańskiego, dep. Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum, sygn. TN 1127.
НазвынаселеныхпунктаўРэспублікіБеларусь: Віцебскаявобласць. Нарматыўныдаведнік, У.М. Генкін, І.Л. Капылоў, В.П. Лемцюгова, падрэд. В.П. Лемцюговай, Мінск2009.
Niedźwiedź J., Atlas Księstwa Połockiego Stanisława Pachołowieckiego (1580): propaganda, genologia i tworzenie wiedzy geograficznej, „Terminus” 19 (2017), z. 1 (42), s. 127–155.
Nieprzecki J., Mayer J. T., Magni Ducatus Lituaniae in suos Palatinatus et Districtus Divisus: Carte du Grand Duche de Lituaniae, Nürnberg 1749, egz. z Kolekcji dr. Tomasza Niewodniczańskiego, dep. Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum, sygn. TN 1157.
Pachołowiecki S., Cavalieri G.B., Descriptio Ducatus Polocensis, Roma 1580, egz. z Kolekcji dr. Tomasza Niewodniczańskiego, dep. Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum, sygn. TN 2464.
Pasquali G., Storia della tradizione e critica del testo, Firenze 1988.
Писцовая книга Полоцка и Полоцкого повета, w: Писцовые книги Московского государства, ч. 1, отд. 2, под ред. Н.В. Калачева, Санкт-Петербург 1877, s. 421–566.
Schilder G., Monumenta Cartografica Neerlandica, vol. 9:Hessel Gerritsz (1580/81–1632). Master Engraver and Map Maker, Who ‘Ruled’ the Seas, Houten 2013.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, t. 1–15, Warszawa 1880–1914.
Спірыдонаў М., Беларусь на карце Вялікага Княства Літоўскага 1613 г., „Гістарычны Aльманах” 8 (2003), s. 3–55. Спірыдонаў М., Беларусь у другой палове XVI ст., карта 1 : 1 500 000, w: Нацыянальны атлас Беларусі, Мінск 2002, s. 266–267..
Strubicz M., Magni Ducatus Lithuaniae, LivoniaeetMoscoviaedescriptio, Köln1589, egz. zKolekcjidr. TomaszaNiewodniczańskiego, dep. Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum, sygn. TN 2456.
Stussi A., Introduzione agli studi di filologia italiana, Bologna 2002.
StussiA., Wprowadzenie do edytorstwa i tekstologii, przeł. M. i P. Salwa, Gdańsk 2011.
Sulimowski S., [Rękopiśmienna mapa operacyjna kampanii połockiej i wielkołuckiej], Archivio Segreto Vaticano, Segreteria di Stato, Polonia, sygn. 15A, k. 88.
Timpanaro S., La genesi del metodo del Lachmann, Torino 2004.
Timpanaro S., The Genesis of Lachmann’s Method, ed. and transl. by G.W. Most, Chicago 2005.
Twardowski K., Lekcyje Kupidynowe, wyd. R. Grześkowiak, Biblioteka Pisarzy Staropolskich, t. 7, Warszawa 1997.
ВялікаеКнястваЛітоўскае: Энцыклапедыя, рэдкал.: Г.П. Пашкоў(гал. рэд.) і iнш.; маст. З.Э. Герасімовіч, 2-евыд., т. 1–3, Мінск 2007–2010.
Informacje: Terminus, 2017, Tom 19, zeszyt 1 (42), s. 193 - 252
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Filologia mapy. Badanie dawnej kartografii metodą krytyki tekstu na przykładzie toponimii mapy Księstwa Połockiego S. Pachołowieckiego z 1580 roku
The Philology of a Map. Studying Old Cartography Using the Method of Textual Criticism, Explained with the Example of the Map of the Principality of Polotsk by S. Pachołowiecki from 1580
Università degli Studi di Milano
Publikacja: 2017
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1579
Liczba pobrań: 1978