FAQ
Logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego

Dawne krakowskie edycje pierwszej księgi przysłów polskich. 2. Paremiograficzny warsztat Stanisława Serafina Jagodyńskiego

Data publikacji: 2019

Terminus, 2019, Tom 21, zeszyt 1 (50) 2019, s. 1 - 39

https://doi.org/10.4467/20843844TE.19.001.10501

Autorzy

Radosław Grześkowiak
Uniwersytet Gdański
ul. Bażyńskiego 1a 80-952 Gdańsk, Polska
https://orcid.org/0000-0002-6160-9982 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Dawne krakowskie edycje pierwszej księgi przysłów polskich. 2. Paremiograficzny warsztat Stanisława Serafina Jagodyńskiego

Abstrakt

Old Cracow Editions of the First Book of Polish Proverbs. 2. The Paremiographic Knowledge of Stanisław Serafin Jagodyński
The paper is the second part of a triptych aimed at presenting the publishing history of three Cracow reissues from 1619, 1620 and 1634 of a collection of Polish proverbs Proverbiorum Polonicorum […] centuriae decem et octo prepared by Salomon Rysiński. This section presents the paremiographic competences of Stanisław Serafin Jagodyński, a brilliant poet from Samogitia, who edited the second Cracow reissue of 1620. This edition of Przypowieści polskie is essential for the publishing history of this title. Unfortunately, none of its copies has survived to this day. Therefore, it is described on the basis of its faithful reprint published in Cracow in 1634.
The merits of Jagodyński as the editor of the reissued collection are described in a Latin dedication dated 20 May 1620 addressed to him by Stanisław Giermański, a typographer (although the style of this preface suggests that it was actually authored by Jagodyński himself). Jagodyński came to the capital of Polish printing from  Vilnius less than a year earlier and became friends with two leading typographers, Franciszek Cezary and Stanisław Giermański. The epigrammatic collections published at that time, first of all Grosz (c. 1619 and 1620) and Dworzanki/Courtiers (1621), prove his keen interest in Polish proverbs.
In his original resume of his collection of proverbs from 1621, Rysiński published a quote from a letter from Jagodyński dated 20 February 1620, in which the poet informed the Vilnius paremiographer about the saleability of the Cracow reissue from 1619 as part of his self-promotion. We may guess there were two practical reasons for establishing this correspondence. First of all, Jagodyński could play the role of a plenipotentiary of Giermański because on the title page of the 1620 reissue the latter revealed his publishing house (kept secret in the unauthorized reprint from the previous year). Secondly, the exchange of letters could relate to additions to the list of proverbs prepared by Rysiński, as evidenced by the same sayings added both by Jagodyński to the Cracow reprint from 1620 and by Rysiński to the extended authorial reissue, which appeared in print a year later in Lubcz nad Niemnem.

Bibliografia

Źródła

Cnapius G., Adagia Polonica, Kraków: Franciszek Cezary, 1632.

Erasmus Roterodamus, Adagia, Basel: Johann Froben, Niklaus Bischoff , 1551.

Erasmus Roterodamus, Adagiorum chiliades quatuor […], Paris: Michel Sonnius, 1571.

[Giermański S.], Sumaryjusz klejnotów abo herbów państwa i rycerstwa Korony Polskiej i W[ielkiego] Ks[ięstwa] Litew[skiego] z różnych autorów, a mianowicie z Bielskiego, z Paprockiego i skryptów S.S. Jagodyńskiego zebrane, Kraków: dziedzice Jakuba Siebeneichera, 1621.

Jagodyński S.S., Dworzanki, oprac. R. Krzywy, Warszawa 2016.

Jagodyński S.S., Grosz […], Kraków: Franciszek Cezary, [b.r.].

J[agodyński] S.S., Kaligrafija abo Kancelaryja […], Kraków: Franciszek Cezary, 1695.

J[agodyński] S.S., Maszkary mięsopustne i powszechne, przy tym Kłoda popielcowa, Kraków: [Franciszek Cezary], [b.r.].

Rysiński S., Proverbiorum Polonicorum […] centuriae decem et octo, Lubecae ad Chronum: Piotr Blastus Kmita, 1618.

Rysiński S., Proverbiorum Polonicorum […] chiliades duae et centuriae duae / Przypowieści polskich […] dwa tysiąca i dwieście, Lubecae ad Chronum: Piotr Blastus Kmita, 1621.

Rysiński S., Przypowieści polskie […]. Rozdziałów XVIII, Kraków: [dziedzice Jakuba Siebeneichera], 1619.

Rysiński S., Przypowieści polskie […] teraz nowo wydane i na centuryj ośmnaście rozłożone, [Raków: Sebastian Sternacki], 1634.

Rysiński S., Przypowieści polskie […] teraz nowo wydane i na wielu miejscach poprawione, Kraków: [Maciej Jędrzejowczyk], 1634.

Opracowania

Adamczyk M., Budka W., Jagodyński Stanisław Serafin, w: Polski słownik biograficzny, t. 10, Wrocław 1962–1964, s. 321–322.

Bełcikowski A., Okruchy literackie. Stanisław Serafin Jagodyński – Dominik Morolski – Józef Bielawski, „Biblioteka Warszawska” (1884), t. 2.

Brückner A., Przysłowia. Kartki z dziejów literatury i kultury polskiej, „Ateneum” 3 (1895).

Darowski A.W., Listy do Henryka Dynowskiego, rkps Biblioteki Jagiellońskiej, sygn. 7181/III. 

Dobrzycki S., Kilka uwag o „Pieśniach katolickich” Jagodyńskiego, „Pamiętnik Literacki” 26 (1929), nr 1. 

Dynak W., Łowy, łowcy i zwierzyna w przysłowiach polskich, Wrocław 1993.

Grześkowiak R., Przysłowia „są jakby szpikiem niejakim bystrego rozumu i głębokiego dowcipu ludzkiego”. Nieznane wydanie „Przypowieści polskich, od Solomona Rysińskiego zebranych, dwa tysiąca i dwieście” z roku 1621, w: Sarmackie  theatrum, t. 7: W kręgu rodziny i prywatności, red. M. Jarczykowa, R. Ryba, Katowice 2014.

Krček F., Zagadki w życiu i w działalności literackiej S.S. Jagodyńskiego, „Pamiętnik Literacki” 7 (1908).

Krzywy R., Manu propria. O kształcie retorycznym i antropologiczno-pedagogicznych treściach „Kaligrafiji” Stanisława Serafina Jagodyńskiego, w: Staropolskie kompendia wiedzy, red. I.M. Dacka-Górzyńska, J. Partyka, Warszawa 2009.

Kukulski L., Paremiografia„Moraliów” W. Potockiego, „Pamiętnik Literacki” 48 (1957).

Kukulski L., Prolegomena filologiczne do twórczości Wacława Potockiego, Wrocław 1962.

Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich, t. 1–3, red. J. Krzyżanowski, Warszawa 1969–1972.

Rachwał S., Stanisław Serafin Jagodyński: prawnik, heraldyk i literat XVII wieku, w: Księga pamiątkowa ku czci Władysława Abrahama, t. 2, Lwów 1931.

Witczak T., Do biografii i twórczości Stanisława Serafina Jagodyńskiego, „Studia Polonistyczne” 5 (1977).

Яковенко Н.Н., Новые данные к биографии С.С. Ягодыньского, „Советское славяноведение” (1981), № 1.

Informacje

Informacje: Terminus, 2019, Tom 21, zeszyt 1 (50) 2019, s. 1 - 39

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Dawne krakowskie edycje pierwszej księgi przysłów polskich. 2. Paremiograficzny warsztat Stanisława Serafina Jagodyńskiego

Angielski:

Old Cracow Editions of the First Book of Polish Proverbs. 2. The Paremiographic Knowledge of Stanisław Serafin Jagodyński

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-6160-9982

Radosław Grześkowiak
Uniwersytet Gdański
ul. Bażyńskiego 1a 80-952 Gdańsk, Polska
https://orcid.org/0000-0002-6160-9982 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Gdański
ul. Bażyńskiego 1a 80-952 Gdańsk, Polska

Publikacja: 2019

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Radosław Grześkowiak (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski