Dawne krakowskie edycje pierwszej księgi przysłów polskich. 1. Stanisław Giermański jako redaktor wydania Przypowieści polskich Salomona Rysińskiego z roku 1619
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEDawne krakowskie edycje pierwszej księgi przysłów polskich. 1. Stanisław Giermański jako redaktor wydania Przypowieści polskich Salomona Rysińskiego z roku 1619
Data publikacji: 12.2018
Terminus, 2018, Tom 20, zeszyt 4 (49) 2018, s. 463 - 498
https://doi.org/10.4467/20843844TE.18.020.10420Autorzy
Dawne krakowskie edycje pierwszej księgi przysłów polskich. 1. Stanisław Giermański jako redaktor wydania Przypowieści polskich Salomona Rysińskiego z roku 1619
Old Cracow Editions of the First Book of Polish Proverbs.
1. Stanisław Giermański as the Editor of the Edition of Salomon Rysiński’s Przypowieści polskie / Polish Proverbs from 1619
This paper is the first part of a triptych aimed at presenting the publishing history of three Cracow reissues from 1619, 1620 and 1634 of the collection of Polish proverbs Proverbiorum Polonicorum […] centuriae decem et octo prepared by Salomon Rysiński, which was first published in Lubcz on the Neman in 1618. This part is devoted to the fi rst of these renewals, which was published in Cracow in 1619 without naming the printer. However, the woodcut strips used on the title page of the collection allow us to determine the publishing house in which it was issued. It was the workshop that operated under the aegis of Jakub Sybeneicher’s heirs. It was then managed by Stanisław Giermański, who was probably also the initiator and editor of the reissue.
He introduced a number of signifi cant innovations to his edition. He polonised the Latin title of the original, omitted the author’s dedication, poems recommending Rysiński’s collection, and the numeration of proverbs (turning the centauries of the fi rst print into chapters), and removed some 80 proverbs from the Polish list, almost 30 Latin equivalents of native proverb, which Rysiński provided in the original, assuming that his work would be used by foreign paroemiologists, as well as all source annotations discussing the origins of the Polish and Latin dicta. Moreover, a number of proverbial phrases noted by Rysiński were edited by Giermański, who changed their shape into one that was better known in Cracow. Most of these changes were dictated by mercantile considerations. On the one hand, the volume presented by Giermański was reduced by 1.5 sheets, as compared to the fi rst edition, which made it possible to reduce the printing costs and make the typographer earn more on the reedition. On the other hand, thanks to the title translated into Polish and the omitted numeration of proverbs, the collection better suited the needs of the local audiences, whose needs Giermański, a book seller, knew better than Rysiński.
Źródła
Cnapius G., Adagia Polonica, Kraków: Franciszek Cezary, 1632.
Rysiński S., Proverbiorum Polonicorum […] centuriae decem et octo, Lubecae ad Chronum: Piotr Blastus Kmita, 1618.
Rysiński S., Proverbiorum Polonicorum […] chiliades duae et centuriae duae / Przypowieści polskich […] dwa tysiąca i dwieście, Lubecae ad Chronum: Piotr Blastus Kmita, 1621.
Rysiński S., Przypowieści polskie […] teraz nowo wydane i na centuryj ośmnaście rozłożone, [Raków: Sebastian Sternacki], 1634.
Rysiński S., Przypowieści polskie […] teraz nowo wydane i na wielu miejscach poprawione, Kraków: [Maciej Jędrzejowczyk], 1634.
Rysiński S., Przypowieści polskie […]. Rozdziałów XVIII, Kraków: [dziedzice Jakuba Siebeneichera], 1619.
Opracowania
Bochnakowa A., „Przypowieści polskie” Salomona Rysińskiego. Wersja rękopiśmienna i XVII-wieczne wydania drukiem, „Język Polski” 76 (1996), z. 2/3.
Korotyński W., Salomon Rysiński, Wilno 1863.
Krzyżanowski J., Salomon Rysiński, pierwszy paremiolog polski, w: idem, Szkice folklorystyczne, t. 3: Wokół legendy i zagadki. Z zagadnień przysłowioznawstwa, Kraków 1980.
Kucała M., Przysłowia i ich nazwy w polskich tekstach średniowiecznych, w: idem, Polszczyzna dawna i współczesna, Kraków 2000.
Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich, t. 1–3: red. J. Krzyżanowski, t. 4: oprac. S. Świrko przy współudz. D. Świerczyńskiej, S. Świrko, Warszawa 1969–1978.
Orzechowski K., O aforyzmie liczbowym i jego staropolskiej realizacji (Jana Żabczyca „Etyka dworskie” i „Polityka dworskie”), w: Od liryki do retoryki. W kręgu słowa, literatury i kultury. Prace ofi arowane Profesorom Jadwidze i Edmundowi Kotarskim, red. I. Kadulska, R. Grześkowiak, Gdańsk 2004.
Piszczkowski M., Pisma Jana Żabczyca, Lwów 1937.
„Przypowieści polskie” przez Salomona Rysińskiego zebrane, oprac. A.W. Darowski, Kijów 1871, rkps Lwowskiej Narodowej Naukowej Biblioteki Ukrainy im. W. Stefanyka, Zbiory Ossolińskie, sygn. 2607.
Wurzbach C. von, Die Sprichwörter der Polen historisch erläutert […], Wien 1853.
Порецкий Я.И., Соломон Рысинский: Solomo Pantherus Leucorussus (конец XVI–начало XVII в.), Минск 1983.
Informacje: Terminus, 2018, Tom 20, zeszyt 4 (49) 2018, s. 463 - 498
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Dawne krakowskie edycje pierwszej księgi przysłów polskich. 1. Stanisław Giermański jako redaktor wydania Przypowieści polskich Salomona Rysińskiego z roku 1619
Old Cracow Editions of the First Book of Polish Proverbs. 1. Stanisław Giermański as the Editor of the Edition of Salomon Rysiński’s Przypowieści polskie / Polish Proverbs from 1619
Uniwersytet Gdański
ul. Bażyńskiego 1a 80-952 Gdańsk, Polska
Publikacja: 12.2018
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1628
Liczba pobrań: 1028