Astrologia – emblematyka – heraldyka. O kometach, księżycach i gwiazdach w herbarzu Szymona Okolskiego
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEAstrologia – emblematyka – heraldyka. O kometach, księżycach i gwiazdach w herbarzu Szymona Okolskiego
Data publikacji: 2015
Terminus, 2015, Tom 17, zeszyt 1 (34), s. 39 - 59
https://doi.org/10.4467/20843844TE.15.001.4528Autorzy
Astrologia – emblematyka – heraldyka. O kometach, księżycach i gwiazdach w herbarzu Szymona Okolskiego
Astrology – Emblematics – Heraldry. On Comets, Moons and Stars in the Book of Arms by Szymon Okolski
The article examines the presence of astrology in the heraldic work Orbis Polonus by Szymon Okolski dating from the mid 1600s. While due to a growing fascination with neo-Platonism and hermetic writings, astrology had enjoyed popularity since the Renaissance, in Okolski’s case its influence came mostly through early modern books of emblems and compendia of symbols. It is, therefore, important not only to track down astrological motifs in the works of Alciatus, Cesare Ripa, Giulio Cesare Capaccio, Julius Wilhelm Zincgref, and Diego de Saavedra to compare them with those found in Orbis Polonus but also to recognise the fact that emblematics had a great impact on how Okolski perceived the import of his heraldic work as such.
The novelty of Okolski’s project consisted in treating armorial bearings as universal symbols and interpreting them not only in accordance with the rules of heraldry but also through a wide range of cultural sources, trends and traditions. In order to make the symbolic significance hidden in coats of arms more apparent, the author tried to organise the heraldic entries in a new way. Apart from the usual parts describing the coat of arms (delineatio), its origins (origo) and the family that used it (linea familiae), he introduced subchapters dealing with its symbolic meaning. He called them “considerations,” “precautions,” or “omens” depending on which aspect of the symbolic explanation he wanted to emphasise. Especially the third of these dovetails with astrology because the symbolism of the coat of arms, including motifs derived from, or related to, astrology, is presented as the best path that should be taken by a family bearing a particular coat of arms. All the while, however, these auguries are made based on symbols as such and not on careful observation of stars, planets or comets, and Okolski is not concerned with the destiny of individual people but with more general tendencies that affect the virtue of noble families, and virtue is for Okolski the foundation of nobility.
Opracowania
A Companion to Astrology in the Renaissance, red. B. Doole, Leiden 2014.
Alves A.A., Complicated Cosmos: Astrology and Anti-Machiavellianism in Saaverda’s Empresas Politicas, „Sixteenth Century Journal” XXV/1 (1994), s. 67–84.
Baczewski S., Szlachectwo. Studium z dziejów idei w piśmiennictwie polskim. Druga połowa XVI–XVII wiek, Lublin 2009.
Barton T., Augustus and Capricornus: Astrological Polyvalency and Imperial Rhetoric, „The Journal of Roman Studies”, t. 8 (1995), s. 33–51.
Battistini M., Leksykon: Astrologia, magia, alchemia, Warszawa 2006.
Birkenmajer A., Astrologia krakowska u szczytu swego rozgłosu, [Kraków 1837].
Bugaj R., Nauki tajemne w dawnej Polsce – Mistrz Twardowski, Wrocław 1986.
Copenhaver B.P., Astrology and Magic, [w:] The Cambridge History of Renaissance Philosophy, red. Ch.B. Schmitt, Q. Skinner, E. Kessler, Cambridge 1988, s. 264–300.
Cynarski S., Herburt Jan Szczęsny, PSB, t. 9, Wrocław 1960–1961.
Dąbkowska-Kujko J., Justus Lipsjusz i dawne przekłady jego dzieł na język polski, Lublin 2010.
Doktór T., Spotkania z astrologią, Warszawa 1987.
Garin E., Zodiak życia. Astrologia w okresie Renesansu, przeł. W. Jakiej, Warszawa 1992.
Historia nauki polskiej, t. 1, wstęp i red. B. Suchodolski, Średniowiecze, P. Czartoryski, Odrodzenie, P. Rybicki, Wrocław 1970.
Kassell L., Stars, spirits, signs: towards a history of astrology 1100–1800,„Studies in History and Philosophy of Science”,cz. C 41(2010), nr 2, s. 67–168.
Klibansky R., Panofsky E., Saxl F., Saturn i melancholia. Studia z historii filozofii, przyrody, medycyny, religii oraz sztuki, przeł. A. Kryczyńska, Kraków 2009.
Kuchta J., Nauki tajemne w Polsce w XV i XVI wieku, Lwów 1928.
Milewska-Waźbińska B., „Orbis Polonus” Szymona Okolskiego jako świadectwo kultury literackiej XVII wieku, [w:] Staropolskie kompendia wiedzy, red. I. Dacka-Górzyńska, J. Partyka, Warszawa 2009, s. 157–164.
Moss A., Printed Commonplace-Books and the Structuring of Renaissance Thought, Oxford 1996.
Pawlak W., De eruditione comparanda in humanioribus. Studia z dziejów erudycji humanistycznej w XVII wieku, Lublin 2012.
Shumaker W., The Occult Sciences in the Renaissance. A Study in Intellectual Patterns, Berkeley 1973.
Szymański J., Herbarz rycerstwa polskiego z XVI wieku, Warszawa 2001.
Thorndike L., A History of Magic and Experimental Science, New York 1953–1958.
Thorndike L., The Place of Magic in the Intellectual History of Europe, New York 1905.
Tułowiecka A., Słowo i obraz w heraldyce. Herbarze a quasi-herbarze. Wokół konstrukcji genologicznych Bartosza Paprockiego, Kraków 2011.
Vanden Broecke S., Limits of Influence. Pico, Louvain, and the Crisis of Renaissance Astrology, Leiden 2003.
Vasoli C., Encyklopedyzm w XVII wieku, przeł. A. Aduszkiewicz, Warszawa 1989.
Włodarczyk J., Astrologia. Historia. Mity. Tajemnice, Warszawa 2012.
Źródła
Alciati A., Emblematum liber, Augsburg 1531.
Alciati A.,Emblematum libellus, Paris 1534.
Argoli A., De diebus criticis et aegrorum decubitu libri duo, Padova 1639.
Birkowski F., Kazania o naukach tajemnych, oprac. J. Kroczak, Wrocław 2012.
Capaccio G.C., Delle imprese trattato, Napoli 1592.
Ferro G., Teatro d’imprese, Venezia 1623.
Guillim J., A Display of Heraldry, London 1611.
Okolski Sz., Orbis Polonus, t. 1–3, Kraków 1641–1645.
Paprocki B., Gniazdo cnoty, Kraków 1578.
Pietrasanta S., De symbolis heroicis libri IX, Antwerpen 1634.
Pietrasanta S., Tesserae gentilitiae, Roma 1638.
Ripa C., Iconologia, Padova 1625.
Ripa C., Ikonologia, przeł. I. Kania, Kraków 1998.
de Saavedra Fajardo D., Symbola christiano-politica. Idea principis christiano-politici centum symbolis expressa, Bruxelles 1649.
Typotius J., Symbola divina et humana pontificum, imperatorum, regum ex museo Octavii de Strada, t. 1–3, Praha 1600–1603.
Zincgref J.W., Emblematum ethico-politicorum centuria, [Frankfurt am Mein] 1619.
Informacje: Terminus, 2015, Tom 17, zeszyt 1 (34), s. 39 - 59
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Astrologia – emblematyka – heraldyka. O kometach, księżycach i gwiazdach w herbarzu Szymona Okolskiego
Astrology – Emblematics – Heraldry. On Comets, Moons and Stars in the Book of Arms by Szymon Okolski
Instytut Badań Literackich PAN, Nowy Świat 72, Warszawa
Publikacja: 2015
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 2142
Liczba pobrań: 1022