cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEAemulatores Erasmi? “The Council of Women” in Polish Literature of the 16th Century
Data publikacji: 21.11.2019
Terminus, Special Issues, Special Issue 2 (2019), s. 197 - 218
https://doi.org/10.4467/20843844TE.19.008.11116Autorzy
This paper presents how the Polish renaissance authors creatively transformed and adapted one of Erasmus’ dialogues, Senatulus sive Gynaikosynedrion, to the native context. Erasmus exploited a popular motif of a meeting of women who debate on different issues. The work is based on one of Aristophanes’ comedies, as well as an episode from a biography of the Roman emperor, Elagabalus. Senatulus was very popular and was translated into a number of vernacular languages all over Europe. Erasmus, with his characteristic sense of humour and criticism, pointed to some of the vices of women, but this did not constitute his ultimate aim. He used the seemingly paradoxical formula of a women’s council to draw attention to the social and political problems of the time.
Early-modern Polish texts that used the theme in question can be read in the context of Polish parliamentarism, but their literary inspiration should also to be taken into consideration. The first part of this paper focuses on problematic aspects of Senatulus and its somewhat provocative and ambiguous character, which probably attracted other authors to this particular text. Then two Polish dialogues that are linked to Erasmus’s work are examined. These are the anonymous Senatulus to jest sjem niewieści (Senatulus, or the council of women) from 1543 and Sjem niewieści (The council of women) written by Marcin Bielski in 1566/1567. Even a preliminary
comparison of these two works with Erasmus’ colloquium indicates that the Polish texts are, in a sense, sequels to the Latin original and further develop its basic idea. References to Erasmus’ work are present here on different levels. Similarity lays not only in the title and topics discussed by the characters, but also in the linguistic structure of the text. In both cases, the concept of the female parliament was used by the writers as a pretext to draw attention to the political, social, and economic problems Poland faced at that time and to suggest solutions.
* Polish text: J. A, Kowalik, “Aemulatores erasmi? «Sejmy niewieście» w polskiej kulturze literackiej XVI wieku,” Terminus 2/17 (2015), pp. 241–263.
Publication of this paper was financed by the Ministry of Science and Higher Education of the Republic of Poland under the grant 643/P-DUN/2018.
Badecki K., Z badań nad literaturą mieszczańsko-ludową XVI–XVII wieku. Senatulus (Sjem niewieści). Frąnc, Wrocław 1953 [Pamiętnik Literacki 3–4/43 (1952), pp. 997–1006].
Barycz H., “Glaber Andrzej”, in: Polski słownik biograficzny, vol. 8, ed. K. Lepszy, Wrocław 1959–1960, pp. 28–30.
Bielski M., “Sjem niewieści”, in: M. Bielski and J. Bielski, Komedyja Justyna i Konstancyjej; Sjem niewieści, oprac. J. Starnawski, Cracow 2001.
Chrzanowski I., Marcin Bielski. Studium literackie, Warsaw 1906.
Cytowska M., “W cieniu wielkiego Erazma. Pamflet na małżeństwo Zygmunta Augusta z Barbarą Radziwiłłówną”, Meander 6/4 (1959), pp. 291–299.
Dembińska A., Zygmunt I. Zarys dziejów wewnętrznopolitycznych (1540–1548), Poznań 1948.
Desiderius Erasmus Roterodamus, “Senatulus sive Gynaikosynedrion”, in: Opera Omnia Desiderii Erasmi Roterodami, ord. I, vol. 3: Colloquia, ed. L. E. Halkin, F. Bierlaire, and R. Hoven, Amsterdam 1972, pp. 629–634.
Eichel-Lojkine P., “Colloquium, Concilium, Convicium. Pour une relecture du Senatulus d’Erasme”, Bibliotheque d’Humanisme et Renaissance 2/63 (2001), pp. 277–295.
Frycz Modrzewski A., “Łaski, czyli o karze za mężobójstwo. Mowa pierwsza”, in: A. Frycz Modrzewski, Mowy, transl. E. Jędrkiewicz, Warsaw 1954.
Frycz Modrzewski A., “Oratio Philalethis Peripatetici in senatulo hominum scholasticorum de decreto conventus, quo pagi civibus adimi permittuntur, habita MDXXXXIII Calend. Aprilis”, in: A. Frycz Modrzewski, Orationes, ed. K. Kumaniecki, Warsaw 1954.
Glaber A. [Andrzej Glaber from Kobylina], Senatulus to jest sjem niewieści, który niegdy w Rzymie dzierżan był od trzech stanów ich, od małżonek, wdów i (panien), Cracow, wdowa Unglerowa, 1543, 8-o. (ark. B and C). Photocopy of the original from the Public Library in Warsaw. Made in Cracow in May 1952 thanks to K. Badecki (BJ, St. Dr. 1392 Cim).
Gorzkowski A., “Słowo wstępne”, in: M. Bielskiand J. Bielski, Komedyja Justyna i Konstancyjej; Sjem niewieści, oprac. J. Starnawski, Cracow 2001.
Kowalik J. A., “Senatulus sive Gynaikosynedrion – utopia, inversus mundi, satyra na współczesność? Poglądy Erazma z Rotterdamu na rządy kobiet”, Wielogłos 3/21 (2014), pp. 51–59.
Łanowski J., “Wstęp”, in: Arystofanes, Trzy komedie: Lizystrata, Sejm kobiet, Plutos, transl. J. Ławińska-Tyszkowska, Wrocław 1981, pp. LXIX–LXXX.
Migdał J., O języku Andrzeja Glabera z Kobylina. Studium polszczyzny wczesno-renesansowej, Poznań 1999.
Nowak-Dłużewski J., Okolicznościowa poezja polityczna w Polsce, vol. 2: Czasy zygmuntowskie, Warsaw 1966; vol. 6: Dwaj królowie rodacy, Warsaw 1980.
Sarnowska-Giefing I., “Spotkania satyry polskiej z europejską. Bielski i Erazm z Rotterdamu”, in: I. Sarnowska-Giefing, Od onimu do gatunku tekstu. Nazewnictwo w satyrze polskiej do 1820 roku, Poznań 2003.
Sinko T., “Marcin Bielski i Erazm z Rotterdamu”, Przegląd Polski 39 (1905), pp. 10–18.
Sinko T., Literatura grecka, vol. 1, part 2: Literatura klasyczna w. V–IV przed Chr., Cracow 1932.
Starnawski J., “Bibliografia Arystofanesa w Polsce”, in: Arystofanes. Materiały Sesji Naukowej Komitetu Nauk o Kulturze Antycznej PAN, Wrocław 1957, pp. 264–307.
Starnawski J., “O dziejach Arystofanesa w Polsce”, in: J. Starnawski, M. Wichowa, and J. Obrębski, Antyk w Polsce, part 1, Łódź 1992, pp. 41–69.
Szczot M., “Literacka satyra obyczajowa czy polityczny program reform? Staropolskie «sejmy» kobiet i ich antyczne wzorce”, in: Płeć i władza w kontekstach historycznych i współczesnych, ed. M. A. Kubiaczyk and F. Kubiaczyk, Gniezno 2014, pp. 147–157.
Szmydtowa Z., “Rej wobec Erazma”, in: Z. Szmydtowa, O Erazmie i Reju, Warsaw 1972, pp. 181–234.
Tazbir J., “Polska recepcja Rozmów potocznych Erazma z Rotterdamu”, Przegląd Humanistyczny 27/5 (1983), pp. 29–37.
Wojtowicz W., Między literaturą a kulturą. Studia o „literaturze mieszczańskiej” przełomu XVI i XVII wieku, Szczecin 2010.
Ziomek J., Renesans, 5th edition, Warsaw 1995.
Informacje: Terminus, Special Issues, Special Issue 2 (2019), s. 197 - 218
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Aemulatores Erasmi? “The Council of Women” in Polish Literature of the 16th Century
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Polska
Publikacja: 21.11.2019
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
AngielskiLiczba wyświetleń: 1605
Liczba pobrań: 775