Przymus w psychiatrii
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEPrzymus w psychiatrii
Data publikacji: 29.06.2023
Sztuka Leczenia, Tom 38 (2023), Tom 38, Numer 1, s. 45 - 58
https://doi.org/10.4467/18982026SZL.23.004.17918Autorzy
Przymus w psychiatrii
Coercion in psychiatry
Human health and life are the most important values, which is why all means are used to protect them. In certain situations, in the case of mentally ill people, the protection of these legal interests is in direct conflict with the protection of the constitutional right to freedom. The Act of 19 August 1994 on the protection of mental health provides for the possibility of using coercion against people with mental disorders who, due to their illness, pose a threat to their own life or other persons’ health or life or significantly paralyze the work of a medical unit. In some cases, it is also possible to admit and treat a mentally ill person in a psychiatric hospital without their consent, if there is a legal basis for such action.
Streszczenie
Zdrowie i życie człowieka to najważniejsze dobra, dlatego też używa się wszelkich środków w celu ich ochrony. W pewnych sytuacjach u osób chorych psychicznie ochrona tych najważniejszych dóbr prawnych stoi w sprzeczności z ochroną konstytucyjnego prawa do wolności. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego przewiduje możliwości zastosowania przymusu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi, które z powodu choroby zagrażają zdrowiu lub życiu swojemu, lub innych osób, lub w znaczny sposób paraliżują prace jednostki medycznej. Możliwe jest również przyjęcie osoby chorej psychicznie do szpitala psychiatrycznego bez jej zgody, jeżeli istnieją do tego przesłanki.
Barczak-Oplustil A., Wrobel W., Zoll A. (red.) (2016). Kodeks karny. Część ogólna, t. 2, cz. 2, Komentarz do art. 53–116, WK, wyd. II, https://sip.lex.pl/komentarze-i-publikacje/komentarze/kodeks-karny-czesc-ogolna-tom-i-czesc-ii-komentarz-do-art-53-116-587713019 (dostęp: 21.11.2022).
Bobińska K., Eichstaedt K.Z., Gałecki P. (2016). Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego. Komentarz. LEX, wyd. II, https://sip.lex.pl/komentarze-i-publikacje/komentarze/ustawa-o-ochronie-zdrowia-psychicznego-komentarz-wyd-ii-587512101 (dostęp: 12.11.2022).
Boratyńska M., Konieczniak P., Zielińska E. (red.) (2019). System prawa medycznego, t. II, Część 1. Regulacja prawna czynności medycznych. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 889–898, https://sip.lex.pl/komentarze-i-publikacje/monografie/samobojstwo-w-prawie-polskim-369455195 (dostęp: 12.11.2022).
Burdziak K. (2019). Samobójstwo w prawie polskim. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 168–174, https://sip.lex.pl/komentarze-i-publikacje/monografie/samobojstwo-w-prawie-polskim-369455195 (dostęp: 12.11.2022).
Ciechorski J. (2013). Glosa do postanowienia SN z dnia 11 maja 2012 r., II CSK 678/11. Prawo i Medycyna, 1–2, 218–234.
Ciechorski J. (2014). Glosa do wyroku sądu apelacyjnego z dnia 31 stycznia 2013 r. I ACa 766/12. Palestra, 10, 73–78.
Ciechorski J. (2018). Przyjęcie osoby bez jej zgody do szpitala psychiatrycznego na podstawie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego –uwagi w świetle Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Europejski Przegląd Sądowy, 4, 13–24, https://przegladprawamedycznego.pl/index.php/ppm/article/view/100 (dostęp: 3.12.2022).
Czubala M. (2018). Przymusowe leczenie psychiatryczne w świetle Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, LXXX, z. 3, https://pressto.amu.edu.pl/index.php/rpeis/article/view/16506 (dostęp: 25.03.2023).
Drabik L. et al. (red.) (2020). Encyklopedia powszechna PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Drabik L., Kubiak-Sokół A., Sobol E. (2021). Słownik języka polskiego PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, https://sjp.pwn.pl/szukaj/przymus.html (dostęp: 10.11.2022).
Gajos-Kaniewska D. (2022). Środki przymusu w szpitalach psychiatrycznych stosowane niezgodnie z prawem. Rzeczpospolita, https://www.rp.pl/zdrowie/art36846241-srodki-przymusu-w-szpitalach-psychiatrycznych-stosowane-niezgodnie-z-prawem (dostęp: 19.11.2022).
Janiszewska B. (2013). Podmiotowe uwarunkowania hospitalizacji psychiatrycznej w celu obserwacji (Zagadnienie prawne). Monitor Prawniczy, 3, https://czasopisma.beck.pl/monitor-prawniczy/artykul/podmiotowe-uwarunkowania-hospitalizacji-psychiatrycznej-w-celu-obserwacji/ (dostęp: 21.11.2022).
Karczewska-Kamińska N. (2018). Przymus leczenia i inne interwencje medyczne bez zgody pacjenta. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 142–155, https://sip.lex.pl/komentarze-i-publikacje/monografie/przymus-leczenia-i-inne-interwencje-medyczne-bez-zgody-pacjenta-369436235 (dostęp: 12.11.2022).
Kępa M. (2020). Kiedy zgoda pacjenta na leczenie psychiatryczne nie jest konieczna. Puls Medycyny, https://pulsmedycyny.pl/kiedy-zgoda-pacjenta-na-leczenie-psychiatryczne-nie-jest-konieczna-1003722 (dostęp: 11.11.2022).
Kmieciak B. (2017). Czy szpital psychiatryczny jest (nadal) instytucją totalną? Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 17(2), 142–151.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 2009, nr 114, poz. 946).
Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzona w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. (Dz.U. 2012, poz. 1169).
Kwapińska C., Grzelak L. (2012). Zastosowanie przymusu bezpośredniego wobec pacjenta. Aspekt medyczny. Pielęgniarstwo Neurologiczne i Neurochirurgiczne, 1(3), 124–128.
Milik A. (2007). Przymus bezpośredni w psychiatrii w świetle obowiązujących przepisów. Prawo i Medycyna, 7(2), 112–127.
Nowak M. (2008). Interim report of the Special Rapporteur on torture and other cruel, inhuman or degrading treatment or punishment, A/63/175, United Nations Digital Library, https://digitallibrary.un.org/record/635981 (dostęp: 25.03.2023).
Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie Zielonej księgi zatytułowanej „Poprawa zdrowia psychicznego ludności –strategia zdrowia psychicznego dla Unii Europejskiej”COM(2005) 484 końcowy (2006/C 195/11) (Dz.U.UE C, 18 sierpnia 2006).
Partyk A. (2020). Szpital nie naruszył prawa, wydając mężowi strony zaświadczenie o stanie jej zdrowia. LEX/el. (dostęp: 4.12.2022).
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2008 r. sygn. III CSK 178/08. LEX, nr 465372.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2009 r. sygn. I CSK 402/08. LEX, nr 560512.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2010 r. sygn. V CSK 384/09. LEX, nr 688057.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2010 r. sygn. IV CSK 9/10. LEX, nr 1360297.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 marca 2012 r. IV CSK 373/11. LEX, nr 1169841.
Realizacja przez Polskę zobowiązań wynikających z Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych.
Sprawozdanie Rzecznika Praw Obywatelskich 2012–2014 (dostęp: 25.03.2023).
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 lutego 2009 r. w sprawie zdrowia psychicznego, 2008/2209(INI).
Sąd Apelacyjny w Krakowie z dnia 18 lutego 2015 r. I ACa 1681/14. LEX, nr 1668609.
Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. 2022, poz. 2123 ze zm.).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. 2022, poz. 1138 ze zm.).
Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. 2022, poz. 1876 ze zm.).
Wasilczyk I., Bosak M. (2020). Piramida Maslova. Encyklopedia zarządzania. https://mfiles.pl/pl/index.php/Piramida_Maslowa (dostęp: 3.12.2022).
Wojcieszak A. (2022). Autonomia pacjenta z zaburzeniami psychicznymi. Warszawa: C.H. Beck.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 czerwca 2013 r. sygn. I ACa 361/13. LEX, nr 1342253.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 19 listopada 2018 r. sygn. akt I ACa 1481/17. LEX, nr 2698090.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 13 marca 2017 r., VI ACa 1405/15. LEX, nr 2287404.
Wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 19 listopada 2014 r. Sygn. akt II C 111/13. LEX, nr 1916909.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 marca 2020 r. sygn. II SA/Wa 1353/19. LEX, nr 2979659.
Informacje: Sztuka Leczenia, Tom 38 (2023), Tom 38, Numer 1, s. 45 - 58
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Przymus w psychiatrii
Coercion in psychiatry
Publikacja: 29.06.2023
Otrzymano: 11.01.2023
Zaakceptowano: 22.03.2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
Polski