Zadania tłumacza poezji konkretnej. Prolegomena metodologiczne (I)
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEZadania tłumacza poezji konkretnej. Prolegomena metodologiczne (I)
Data publikacji: 06.08.2012
Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis, 2012, Volume 7, Issue 3, s. 119 - 133
https://doi.org/10.4467/20843933ST.12.009.0962Autorzy
Zadania tłumacza poezji konkretnej. Prolegomena metodologiczne (I)
Concrete Poetry Translator’s Tasks. Methodological Prolegomena
The paper focuses on the methodological approach to the problem of translating experimental poetry. The presented analysis is based on three texts: Julian Kornhauser’s Przekład jako objaśnienie (O tłumaczeniu poezji konkretnej) from 1983, Jerzy Jarniewicz’s Tłumacze na urlop! and Leszek Engelking’s Konkretne decyzje tłumacza, both from 2006. Each of these three articles includes a translative strategy towards the concrete poetry. The term, in narrow meaning, can be used to describe the worldwide movement founded simultaneously in Switzerland/Germany (by Eugen Gomringer), Sweden (by Őyvind Fahlstrőm) and in Brazil (by the Noigandres group – Haroldo and Augusto de Campos and Décio Pignatari) in the early 1950s. The movement itself represents a form consisting of both verbal and visual elements and, in consequence, unites the distinctive marks of poetry and painting. With a vague status of a hybrid, as well as the experimental character, this specific genre is situated beyond the traditional categories of analysis and interpretation. Despite the confusion in terminology, though, there is fundamental requirement which the various kinds of concrete poetry meet: concentration upon the physical material from which the poem or text is made.
Considered as an object, the concrete poem causes a fundamental problem in the frames of the translatology. The concrete poetry interpreters and researchers are disunited on the question of its translatabilty. Julian Kornhauser distinguishes the two major kinds of the concrete poem – a “poster-poem” and the “non-poster” one, the latter allowing or even requiring a translator’s intervention. The “poster-poem”, owing the complicated visual structure, cannot be translated. Jerzy Jarniewicz defines the entire concrete poetry as untranslatable, classifying it in the terms of the visual arts. Leszek Engleking presents a contrary view, which considers a translator as an interpret who promotes the experimental forms of poetry in the new literary context. The author of this paper attempts to put these methodological concepts into translation practice, examining the concrete poems of Eugen Gomringer, Friedrich Achleitner, Gerhard Rühm, Hansjörg Mayr and Jiří Kolář among others. While the most significant component of the concrete poem is language itself, treated predominantly as a graphic structure, the translation strategies can differ significantly. The analysis evokes its internal status, which appears to be miscellaneous from different perspectives, as it initiated an interdisciplinary genre by searching for new artistic horizons.
Bassnett, S., Od komparatystyki literackiej do translatologii, przeł. A. Pokojska, [w:] Niewspółmierność. Perspektywy współczesnej komparatystyki. Antologia, T. Bilczewski (red.), Kraków 2010.
Benjamin, W., Zadanie tłumacza, przeł. A. Lipszyc, „Literatura na Świecie” 2011, nr 5–6, s. 27–41.
Bohn, W., Kryzys znaku, przeł. K. Majer, „Literatura na Świecie” 2006, nr 11–12.
Campos, A. de, Campos, H. de, Pignatari, D., Plano – Piloto para poesia concreta (1958), [w:] idem, Teoria da poesia concreta, Textos criticos e manifestos 1950–1960, Sao Paulo 1975.
Campos, A. de, Poesia, antipoesia, atropofagia, Sao Paulo 1978.
Engelking, L., Konkretne decyzje tłumacza, „Literatura na Świecie” 2006, nr 11–12.
Fahlstrom, O., Z pąwiąsząwaniem urorurodziurodzin. Manifest poezji konkretnej, przeł. A. Topczewska, „Literatura na Świecie” 2006, nr 11–12.
Garnier, P., Poemes geometriques, Paris 1986.
Garnier, P.i I., Poesie spatiale. Raumpoesie, Bamberg 2001.
Gazda, G., Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku, Warszawa 2000.
Gomringer, E., vom vers zum konstellation (1954), [w:] konkrete poesie, E. Gomringer (red.), Stuttgart 1972, s. 153–158.
Heisenbuttel, H., das textbuch, Berlin 1970.
J. Kornhauser, W., Przekład jako objaśnienie (O tłumaczeniu poezji konkretnej), [w:] idem, Wspólny język (Jugoslavica), Katowice 1983, s. 159–170.
Jandl, E., sprechblasen, Berlin 1968.
Jarniewicz, J., Tłumacze na urlop!, „Literatura na Świecie” 2006, nr 11–12.
Kolař, J., Basně ticha, 1970.
Kolař, J., Co znaczy litera, przeł. L. Engelking, „Literatura na Świecie” 2006, nr 11–12.
Kolař, J., Dilo, t. VI: Basnĕ ticha, Praha 1994.
Kolař, J., Kalwaria, przeł. L. Engelking, „Literatura na Świecie” 2006, nr 11–12.
Kolař, J., Rothko, Pollock, Schwitters (2), „Literatura na Świecie” 2006, nr 11–12.
Koller, W., Przekład literacki z perspektywy językoznawstwa (1988), przeł. P. Zarychta, [w:] Współczesne teorie przekładu. Antologia, P. Bukowski, M. Heydel (red.), Kraków 2009, s. 143–172.
Mon, F., Pędy języka rosną i rosną, przeł. A. Kopacki, „Literatura na Świecie” 2006, nr 11-12.
Nida, E.A., Zasady odpowiedniości, przeł. A. Skucińska, [w:] Współczesne teorie przekładu. Antologia, P. Bukowski, M. Heydel (red.), Kraków 2009.
Pignatari, D., beba coca cola, [w:] antologija konkretne in vizualne poezije, D. Poniž (red.), Ljubljana 1978.
Ruhm, G., [ty], przeł. K. Tkaczyk, „Literatura na Świecie” 2006, nr 11–12.
Rypson, P., Obraz słowa. Historia poezji wizualnej, Warszawa 1989.
Sławek, T., Między literami. Szkice o poezji konkretnej, Wrocław 1989.
Sławek, T., Między literami. Szkice o poezji konkretnej, Wrocław 1989.
Todorović, M., Poetika signalizma, Beograd 2003.
Tucić, V.R., Mikser sad, grzałka sen, przeł. J. Kornhauser, [w:] Tragarze zdań. Antologia młodej poezji serbskiej, J. Kornhauser (red.), Kraków 1983.
Tucić, V.R., Mikser voćnjak, grejalica san, [w:] idem, San i kritika. Pesme, Novi Sad 1997.
Ulrichs, T., rot 33, Stuttgart 1968.
Wende, W., Poezja wizualna. Atak na kodeks poprawności językowej, przeł. M. Siwik, „Literatura na Świecie” 2006, nr 11–12.
Informacje: Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis, 2012, Volume 7, Issue 3, s. 119 - 133
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Zadania tłumacza poezji konkretnej. Prolegomena metodologiczne (I)
Zadania tłumacza poezji konkretnej. Prolegomena metodologiczne (I)
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Publikacja: 06.08.2012
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1673
Liczba pobrań: 1862