Filozofowie, skandaliści i etnarchowie – twórcy literatury czarnogórskiego oświecenia
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEFilozofowie, skandaliści i etnarchowie – twórcy literatury czarnogórskiego oświecenia
Data publikacji: 05.11.2020
Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis, 2020, Volume 15, Issue 4, s. 239 - 251
https://doi.org/10.4467/20843933ST.20.019.12541Autorzy
Filozofowie, skandaliści i etnarchowie – twórcy literatury czarnogórskiego oświecenia
Philosophers, Scandalists and Ethnarchs – the Authors of the Montenegrin Enlightenment Literature
This present article is devoted to an issue of assimilation and adaptation of the philosophical tendencies and literary patterns of the European enlightenment in Montenegrin literature which was established in 18th century in difficult internal circumstances and during constant threat to the independence of the country. Key advocates of the rationalistic, democratic and anticlerical demands were mainly descended from the romanized Adriatic communities and obtained their education in Western Europe –transplanting into native ground the ideas of the free mind and conscience, religious tolerance, just politics, reform of the state or general education. In the context of the above-mentioned and similar categories the works of Stefan Zanović, Jovan Baljević, Katerina Radonjićand other authors were considered. The special example of taking advantage of the enlightenment paradigm are texts of the bishops and political rulers from the PetrovićNjegošdynasty –their attitude was formed through the necessity of the defence of the legal-state interest and fidelity to the Christian ethic. As a case of such a meaning of the civilizing mission in the environment of disintegrated Montenegrin tribes Petar I was presented. Especially his messages to the clan communities contain many didactic appeals which are faithful to the enlightenment vision of the man and society.
Andrijašević Ž.M., Rastoder Š., Istorija Crne Gore od najstarijih vremena do 2003, Podgorica 2006.
Čamanjska I., Željinjski B., Poljska dela Stefana Zanovića [w:] S. Kalezić, Crnogorska književnost u književnoj kritici, t. III: Racionalizam, romantizam, Podgorica 2000, s. 145–153.
Gil D., Dylematy identyfikacyjne w obrębie serbsko-czarnogórskiej kulturosfery. Dawne i współczesne modele (auto)refleksji, Kraków 2019.
Gil D., Prawosławie. Historia. Naród. Miejsce kultury duchowej w serbskiej tradycji i współczesności, Kraków 2005.
Jovanović Ž.V., Da li su Jovan Baljević i Šćepan Mali ista ličnost? (I i II dio), „Portal Analitika”, 8-9.04.2016, https://www. portalanalitika.me/clanak/225027-zeljko-v-jovanovic-da-li-su-jovan-baljevic-i-scepan-mali-ista-licnost (dostęp: 10.04.2020).
Kalezić S., Refleksi racionalizma u Crnoj Gori [w:] S. Kalezić, Crnogorska književnost u književnoj kritici, t. III: Racionalizam, romantizam, Podgorica 2000, s. 13–29.
Kalezić S., Stefan Zanović – Život kao roman [w:] S. Kalezić, Crnogorska književnost u književnoj kritici, t. III: Racionalizam, romantizam, Podgorica 2000, s. 125–132.
Kalezić-Djuričković S., Braća Zanović kao predstavnici racionalizma na tlu crnogorskog primorja, „Matica” 2015, br. 64, http://www.maticacrnogorska.me/files/64/06%20sofija %20kalezic%20 djurickovic.pdf (dostęp: 13.07.2019).
Kratki opis o Zeti i Crnoj Gori, preveo i priredio B. Šekularac, Podgorica 1998.
Kratki opis Zete i Crne Gore, pripremio S. Radovanović, Posebna izdanja SANU, knj. 68, Beograd 1970.
Marinković B., Beleške o zaboravljenoj tradiciji, „Savremenik” 1968, br. 10, s. 246–263.
Martinović D.J., Dr Jovan Stefanović Baljević (ili Šćepan Mali) život i rad, Podgorica 2002.
Pantić M., Književnost na tlu Crne Gore i Boke kotorske od XVI do XVIII veka, http://www.rastko.rs/rastko-cg/umjetnost/mpantic-xvi-xviii/xviii_c.html (dostęp: 4.05.2020).
Pantić M., Stjepan (Stevan) Zanović kao pjesnik [w:] S. Kalezić, Crnogorska književnost u književnoj kritici, t. III: Racionalizam, romantizam, Podgorica 2000, s. 133–138.
Pejović Dj. D., Crna Gora u doba Petra I i Petra II, Beograd 1981.
Petar I Petrović, Poslanice, Cetinje 1993.
Petrović R.V., Šćepan Mali zagonetka je rešena, Beograd 2001.
Racković N., Filozofska misao u Crnoj Gori, Cetinje 1994.
Radoman A., Turska pisma Stjepana Zanovića kao prvi roman u crnogorskoj književnosti, „Lingua Montenegrina” 2009, br. 3, s. 355–360.
Radonjić R., Crnogorska retorika, Podgorica 2011.
Radonjić R., Politička misao u Crnoj Gori, Podgorica 2006.
Radonjić R., Sve dodje na vidjelo, „Matica” 2011, br. 46–47, http://www.maticacrnogorska.me/files/46-47/18%20radovan%20radonjic.pdf (dostęp: 15.03.2020).
Rotković R., Narativne proze Stefana Zanovića [w:] S. Kalezić, Crnogorska književnost u književnoj kritici, t. III: Racionalizam, romantizam, Podgorica 2000, s. 139–144.
Sekulović G., Ideje o religiji i etici kod Jovana Baljevića i Džona Plamenca, „Matica” 2016, br. 68, s. 283–314.
Sekulović G., Jovan Baljević kao pionir moderne evropske teorije o demokratiji, „Matica” 2015, br. 62, s. 81–90.
Sveti Petar Cetinjski, Poučenje u stihovima, https://www.rastko.rs/bogoslovlje/sv_petar_ cetinjski.html# poucenje (dostęp: 5.05.2020).
Zanović S., Šćepan Mali, priredili D. Kujović, M. Miljić, Podgorica 2010.
Zanović, S. Turska pisma, Cetinje 1996.
Informacje: Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis, 2020, Volume 15, Issue 4, s. 239 - 251
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Filozofowie, skandaliści i etnarchowie – twórcy literatury czarnogórskiego oświecenia
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Publikacja: 05.11.2020
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 577
Liczba pobrań: 741