FAQ
Logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego

Portrety podwójne, 1939–1956. Wspomnienia polskich Żydówek z sowieckiej Rosji

Data publikacji: 23.12.2021

Studia Judaica, 2021, Nr 2 (48), s. 491 - 533

https://doi.org/10.4467/24500100STJ.21.020.15075

Autorzy

Magdalena Ruta
Instytut Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Józefa 19, 31-056 Kraków
https://orcid.org/0000-0003-0556-1694 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Portrety podwójne, 1939–1956. Wspomnienia polskich Żydówek z sowieckiej Rosji

Abstrakt

Double Portraits, 1939–1956: Memoirs of Polish Jewish Women from Soviet Russia

During the first months following Germany’s attack on Poland, some members of the Jewish community managed to sneak away to the eastern frontiers of the country which had been invaded and annexed by the Red Army in the second half of September 1939. The tragic experiences of these refugees, heretofore somehow neglected by Holocaust scholars, have recently become the subject of profound academic reflection. One of the sources of knowledge about the fate of Jewish refugees from Poland are their memoirs. In this article the author reflects on three autobiographical texts written by Polish Jewish women, female refugees who survived the Holocaust thanks to their stay in Soviet Russia, namely Ola Watowa, Ruth Turkow Kaminska, and Sheyne-Miriam Broderzon. Each of them experienced not only the atrocities of war, but also, most of all, the cruelty of the Communist regime. All three of them suffered persecution by the oppressive Soviet authorities in different ways and at different times. While Ola Watowa experienced (in person, as well as through the fate of her family and friends) the bitter taste of persecution and deportation during WWII, Sheyne-Miriam Broderzon lived a relatively peaceful life in that period (1939–1945), and Ruth Turkow Kaminska even enjoyed the luxurious lifestyle reserved for the privileged members of the establishment, and it was not until the years immediately after the war that the latter two women would face the true image of Communism as its victims. The Wats managed to leave the USSR shortly after the war, whereas for the Broderzons and the Turkows the war would not end until the death of Stalin and their subsequent return to Poland in 1956. According to Mary G. Mason, the immanent feature of women’s autobiographical writings is the self-discovery of one’s own identity through the simultaneous identification of some ‘other.’ It is thanks to the rootedness of one’s own identity through the connection with a certain chosen ‘other’ that women authors can openly write about themselves. The aim of the article is to attempt to determine to what extent this statement remains true for the memoirs of the three Polish Jewish women who, besides sharing the aforementioned historical circumstances, are also linked by the fact that all of them stayed in romantic relationships with outstanding men (i.e. writers Aleksander Wat and Moyshe Broderzon, and jazzman Adi Rosner), which had an enormous impact not only on their lives in general, but also specifically on the creation and style of their autobiographical narratives, giving them the character of a sui generis double portrait.

Bibliografia

Pobierz bibliografię
1. Źródła opublikowane
Broderzon Szejne-Miriam, Majn lajdns-weg mit Mojsze Broderzon. Di milchome hot gedojert far undz zibecn jor… (Zichrojnes), Buenos Aires 1960.
Turkow Kaminska Ruth, Mink Coats and Barbed Wire, wstęp Harrison E. Salisbury, London 1979.
Watowa Ola, Wszystko co najważniejsze…, Warszawa 2011.
2. Opracowania
Czermińska Małgorzata, Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie i wyzwanie, Kraków 2004.
Czerska Tatiana, Kobiety w łagrach, „Annales Neophilologiarum” (2011), nr 5.
GawryśAnna, Meandry współautorstwa. Przypadek Oli Watowej, [w:] Artyst(k)a: obecność i tożsamość. Manifestacje podmiotowości w gestach i procesach twórczych, red. Magdalena Popiel, Klaudia Węgrzyn, Maciej Kuster, Kraków 2018.
Iwasiów Inga, Centralna płeć cywila, [w:] Wojna. Doświadczenie i zapis: nowe źródła, problemy, metody badawcze, red. Sławomir Buryła, PawełRodak, Kraków 2006.
Iwasiów Inga, „Niosło jąto, że stała u boku”. O genderowym modelowaniu biografii artystek, „Autobiografia. Literatura. Kultura. Media” (2015), nr 2.
Jelinek Estelle C., Introduction. Women’s Autobiography and the Male Tradition, [w:] Women’s Autobiography: Essays in Criticism, red. Estelle C. Jelinek, Bloomington 1980.
Lejeune Philippe, Pakt autobiograficzny, tłum. Aleksander Wit Labuda, „Teksty” (1975), nr 5.
Mason Mary G., Inny głos: autobiografie pisarek, [w:] Autobiografia, red. Małgorzata Czermińska, Gdańsk 2009.
Melchior Małgorzata, Społeczna tożsamość jednostki (w świetle wywiadów z Polakami pochodzenia żydowskiego urodzonymi w latach 1944–1955), Warszawa 1990.
Nikliborc Agnieszka, Uwięzione w KL Auschwitz-Birkenau. Traumatyczne doświadczenia kobiet odzwierciedlone w dokumentach osobistych, Kraków 2010.
Prokop-Janiec Eugenia, Żyd – Polak – artysta. O budowaniu tożsamości po Zagładzie, „Teksty Drugie” (2001), nr 1.
Ruta Magdalena, Gułag poetów. Doświadczenie uchodźstwa, łagrów i tułaczki na terenie ZSRR w twórczości polskich pisarzy języka jidysz lat 1939–1949, [w:] Syberiada Żydów polskich. Losy uchodźców z Zagłady, red. Lidia Zessin-Jurek, Katharina Friedla, Warszawa 2020.
Ruta Magdalena, Literatura miejscem negocjowania tożsamości? Obraz relacji polsko-żydowskich w pisarstwie Kalmana Segala na tle literatury jidysz, [w:] Żydowski Polak, polski Żyd. Problem tożsamości w literaturze polsko-żydowskiej, red. Alina Molisak, Zuzanna Kołodziejska, Warszawa 2011.
Ruta Magdalena, Plejtim 1939–1946. Doświadczenie sowieckiego uchodźstwa we wspomnieniach przedstawicieli polskiego Jidyszlandu. Prolegomena, [w:] Jidyszland. Nowe przestrzenie, red. Monika Adamczyk-Garbowska, Joanna Lisek, Magdalena Ruta [przyjęte do druku w 2022].
Ruta Magdalena, Relacje polsko-żydowskie we wspomnieniach Awroma Zaka, jidyszowego twórcy „ocalałego na Wschodzie”. Rozpoznania wstępne, „Stosunki Polsko-Żydowskie. Kultura” 2 (2020).
Ruta Magdalena, “We were slaves”: Deportation to a Soviet Forced Labor Camp during WWII as Depicted in the Memoirs of the Polish-Yiddish Writer Avrom Zak, „Jewish Quarterly Review” 111 (2021), nr 1.
Schwarz Jan, Imagining Lives: Autobiographical Fiction of Yiddish Writers, Madison 2005.
Schwarz Jan, Survivors and Exiles: Yiddish Culture after the Holocaust, Detroit 2015.
Sucharski Tadeusz, Kobieta w łagrze stalinowskim w tekstach polskich pisarek, „Konteksty Kultury” 15 (2018), z. 1.
Sucharski Tadeusz, Ocaleni w „domu niewoli”? Żydzi w polskiej literaturze doświadczenia sowieckiego, [w:] Syberiada Żydów polskich. Losy uchodźców z Zagłady, red. Lidia Zessin-Jurek, Katharina Friedla, Warszawa 2020.
Sucharski Tadeusz, Polskie poszukiwania „innej” Rosji. O nurcie rosyjskim w literaturze Drugiej Emigracji, Gdańsk 2008.
3. Strony internetowe
Broderzon’s almone gekumen kejn Isroel, „Forwerts” (8 stycznia 1957): https://www.nli.org.il/en/newspapers/frw/1957/01/08/01/article/7/?e=-------en-20--1--imgtxIN%7ctxTI--------------1 [dostęp: 13 lipca 2021].
Sonia (Sheine Miriam) Broderson (Mandelbaum), https://www.geni.com/people/Sonia-Broderson/6000000010963535561 [dostęp: 13 lipca 2021].
Zieliński Jan, Ola Watowa, „Culture.pl” (październik 2009): https://culture.pl/pl/tworca/ola-watowa [dostęp: 14 lipca 2021].

Informacje

Informacje: Studia Judaica, 2021, Nr 2 (48), s. 491 - 533

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Portrety podwójne, 1939–1956. Wspomnienia polskich Żydówek z sowieckiej Rosji

Angielski:
Double Portraits, 1939–1956: Memoirs of Polish Jewish Women from Soviet Russia

Autorzy

https://orcid.org/0000-0003-0556-1694

Magdalena Ruta
Instytut Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Józefa 19, 31-056 Kraków
https://orcid.org/0000-0003-0556-1694 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Instytut Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Józefa 19, 31-056 Kraków

Publikacja: 23.12.2021

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Magdalena Ruta (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski