Map of Rome by Giambattista Nolli published in 1748 is considered, by researchers and designers, as one of the most important historical documents concerning the theory of urban planning. It has helped to shape the theory of figure-ground, based on the study of urban development, which is seen as a composition of massive elements (which are “figures”) to the related space (“ground”). It is used to recognize the interdependencies between the components of such compositions and to determine potential modifications, to standardize and continue the existing urban fabric by adding or removing spatial elements. Figure-ground recognition is a methodological tool, which is used by many architects and planners. The author attempts to describe some contemporary and historical examples for inspiration by the map of Rome by G. Nolli.

Mapa Rzymu autorstwa Giambattisty Nolli’ego opublikowana w 1748 roku uznawana jest przez badaczy i projektantów za jeden z najistotniejszych dokumentów historycznych dotyczących teorii urbanistyki. Przysłużyła się ukształtowaniu teorii figura-tło (figure-ground) opierającej się na badaniu zabudowy miejskiej widzianej jako kompozycja elementów masywnych (stanowiących „figury”) do powiązanych z nimi przestrzeni („tło”). Służy do rozpoznawania wzajemnych zależności pomiędzy elementami takich kompozycji i określania potencjałów modyfikacji, ujednolicenia i kontynuacji istniejącej tkanki miejskiej poprzez dodawanie lub ujmowanie elementów przestrzennych. Ujęcie figura-tło stanowi narzędzie metodologiczne, którym posługuje się wielu architektów i planistów. Autorka artykułu podejmuje próbę opisu wybranych współczesnych i historycznych przykładów inspiracji Mapą Rzymu G. Nolli’ego.