FAQ

Demonology at the Crossroads. The Presence and Significance of Non-Jewish Beliefs within Ashkenazi Folklore

Data publikacji: 25.02.2016

Scripta Judaica Cracoviensia, 2015, Volume 13, s. 93 - 112

https://doi.org/10.4467/20843925SJ.15.008.4230

Autorzy

Marek Tuszewicki
Instytut Judaistyki, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Kraków, Polska
https://orcid.org/0000-0001-6946-6034 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Demonology at the Crossroads. The Presence and Significance of Non-Jewish Beliefs within Ashkenazi Folklore

Abstrakt

The article deals with the subject of popular demonology as a space of symbolic contact between Jewish culture and the largely Slavic surrounding culture(s) in the Eastern Europe. It brings together two main themes – the presence of Christian beliefs about witchcraft, and demonic representations of diseases (e.g. kolten, hartsvorem, etc.) – as seen and evaluated within the Ashkenazi milieu at the turn of the 20th century. Based on print and handwritten sources of various origins, the article presents examples of extensive intercultural contact, emphasizing their scope and meaning, as well as their limitations, in historical/cultural context.

Bibliografia

BIBLIOGRAPHY

aManuscripts

Segulot u-kameot, 18-19 c., The Library of the Jewish Theological Seminary, MS 10082.

Segulot u-refuot, 19 c., Bibliotheca Rosenthaliana, HS. ROS. 444.

 

bSecondary literature

Alfabet, F. (1924), Materialn tsu idiomatik fun shtetl Piosk (Piaski), lubliner krayz, Jidisze Filologie, Heft 1: pp. 61-72.

Ashkenazi, Y. (1889), Tsene-urene, Vilna.

Bar-Ilan, M. (1993), Witches in the Bible and in the Talmud, in: H.W. Basser, S. Fishbane (eds.), Approaches to Ancient Judaism, New Series, vol. 5: pp. 7-32.

Ben-Ezra, A. (1949), Minhogim, in: A. Ben-Ezra (ed.), HorodetsA geshikhte fun a shtetl, New York: pp. 172-176.

Benczer, B. (1893), Jüdische Volksmedizin in Ostgalizien, Am Ur-quell 4: pp. 120-121.

Benet, M. (1958/1959), Shlosha sefarim niftachim [...] Likutei Meir, New York.

Berlinski, Sz. (1947), A dor fun breyshes, München.

Brückner, A. (1902), Literatura religijna w Polsce średniowiecznej, Warszawa.

Buchbinder, A.Y. (1909), Yidishe simonim (zabobones), Hoyz-Fraynd 2: pp. 249-258.

Cahan, Y.L. (1927/28), Yidishe folks-mayses (fun folksmoyl gezamlt), Pinkes 1: pp. 217-234.

[Cahan, Y. L.] (1938), Simonim un zgules, in: Y.L. Cahan (ed.) Yidisher folklor, Vilna: pp. 277-297.

Cała, A. (1995), The Image of the Jew in Polish Folk Culture, Jerusalem.

Ch. (1898), Materiały do etnografii Żydów polskich, Lud 4: pp. 436-438.

Chajes, Ch. (1928), Glejbungen un minhogim in farbindung mitn tojt, Filologisze Szriftn, vol. 2: pp. 281-328.

Chotsh, Z.H. (1703), Segulot we-refuot, Amsterdam.

Crato, J. (1690), Johannis Cratonis (...) ausserlesene Artzney-Künste vor alle des menschlichen Leibes ZufälleGebrechen und Kranckheiten, Frankfurt am Main.

Czerniak, Y. (1964), Folklor leszoni we-signon sipuri, Yeda Am 10: pp. 29-35.

Czerniak, Y. (1965), Folklor leszoni ba-jidisz, Yeda Am 11: pp. 96-104.

Davidson, J.P. (2012), Early Modern SupernaturalThe Dark Side of European Culture1400-1700, Santa Barbara – Denver – Oxford.

Dundes, A. (1999), Holy Writ as Oral LitThe Bible as Folklore, Lanham – Oxford.

Ehrlich, H. (1919), Abzähl- und andere Kinderreime sowie Tänze aus Lemberg, Mitteilungen zur Jüdischen Volkskunde 2: pp. 58-61.

Even, Y. (1917), Fun der gut-yidisher velt, New York.

Fayvushinski, A. (1958), Pruzshener folklor, in: M.W. Bernstein, D. Forer (eds.), Pinkes PruzsheneBerezeMaltshShershewSeltsZeyer oyfkumgeshikhte un umkum, Buenos Aires: pp. 199-205.

Farber, Y. (1949), Folks doktorie, in: A. Ben-Ezra (ed.), HorodetsA geshikhte fun a shtetl, New York: pp. 178-180.

Goldberg, I.Y., Eisenberg, A.A. (1880/81), Sefer lachashim u-segulot ve-goralot u-mazalot, Jerushalaim.

Graves, R., Patai, R. (2005), Hebrew MythsThe Book of Genesis, Manchester.

Grunwald, M. (1923), Aus Hausapotheke und Hexenküche III, Jahrbuch für Jüdische Volkskunde: pp. 178-226.

Gustawicz, B. (1881), Podania, przesądy, gadki i nazwy ludowe w dziedzinie przyrody, Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej 5: pp. 102-186.

Gutmacher, E. (1875), Tsafnat Paaneach, Brody.

Halpern, Y. (1858), Mifalot Elokim, Lemberg.

Hoffmann-Krayer, E., Bächtold-Stäubli, H. (eds.) (1974), Handwörterbuch des deutschen Aberglaubens, vol. 3, Berlin.

Harkavy, A. (2006), Yidish-english-hebreisher verterbukh, New Haven – London.

Haur, J.K. (1793), Ekonomika lekarska albo domowe lekarstwa, Berdyczów.

Heller, Sh. (1906/07), Refuot ve-segulot, Jerushalaim.

Hilert, Sh. (1969), Vos me hot dertseylt vegn der makover shul, in: Y. Brat (ed.), Sefer izkor le-kehilat Makov-Mazovietsk, Tel-Aviv: pp. 181-183.

Himmelblau, F. (1970), Meditsinishe hilf in Pintshev, in: M. Shner (ed.), Sefer zikaron li-kehilat Pintshev, Tel-Aviv: pp. 212-220.

Hoffman-Shen, N. (1963), Yidn un nisht-Yidn in Serafinits, in: Sh. Meltzer (ed.), Sefer Horodenke
Tel-Aviv – New York: pp. 265-267.

Judah he-Hasid (1934/35), Sefer chasidim, Lwów.

Junis, Z. (1950), Di alte heym, in: Y. Shatzky (ed.), Pinkes Mlave, New York: pp. 27-130.

Kling, J. (1937), Der mames nit-geshribener seyfer harefues, in: FelshtinZamlbuch tsum ondenk fun di felshtiner kdoyshim, New York: pp. 547-562.

Knapheis, M. (1960), A yingl fun Varshe, Buenos Aires.

Kohol hasidim (1875), Lemberg.

Koidanover, Z.H. (1864/65), Kaw ha-jaszar, Stettin.

Landau, A. (1924), Hoysofes un bamerkungen tsu der „Yidisher Filologie” heftn 1-3, Yidishe Filologie, Hefte 4-6: pp. 323-337.

Lefin, M.M. (1851), Refuot ha-am, Lemberg.

Leibovich, Sh. (1965), A krankn a refue, in: Sh. Licht (ed.), Tomashover Lubizker bukh, New York: pp. 448-454.

Lew, H. (1896), O lecznictwie i przesądach leczniczych ludu żydowskiego, Izraelita, no. 36: pp. 305-306.

Lew, H. (1897), O lecznictwie i przesądach leczniczych ludu żydowskiego, Izraelita, no. 38: pp. 362-364.

Lew, H. (1897a), O lecznictwie i przesądach leczniczych ludu żydowskiego, Izraelita, no. 40: pp. 381-383.

Lew, H. (1897b), O lecznictwie i przesądach leczniczych ludu żydowskiego, Izraelita, no. 42: pp. 406-407.

Lew, H. (1898), Lecznictwo i przesądy lecznicze ludu żydowskiego, Izraelita, no. 48: p. 505.

Lew, H. (1898a), Lecznictwo i przesądy lecznicze ludu żydowskiego, Izraelita, no. 50: p. 530.

Libera, Z. (1995), Medycyna ludowaChłopski rozsądek czy gminna fantazja?, Wrocław.

Lilientalowa, R. (1898), Przesądy żydowskie, Wisła 12: pp. 277-284.

Lilientalowa, R. (1900), Przesądy żydowskie, Wisła 14: pp. 318-322, 639-644.

Lilientalowa, R. (1904), Wierzenia, przesądy i praktyki ludu żydowskiego, Wisła 18: pp. 105-113.

Lilientalowa, R. (1905), Wierzenia, przesądy i praktyki ludu żydowskiego, Wisła 19: pp. 148-176.

Lilientalowa, R. (1921), Kult ciał niebieskich u starożytnych Hebrajczyków i szczątki tego kultu u współczesnego ludu żydowskiego, Archiwum Nauk Antropologicznych 1 (no. 6).

Lilientalowa, R. (1924), Ajn-hore, trans. N. Epstein, Yidishe Filologie, Heft 4-6: pp. 245-271.

Lilientalowa, R. (1930), Kult wody u starożytnych Hebrajczyków i szczątki tego kultu u współczesnego ludu żydowskiego, Archiwum Nauk Antropologicznych 3 (no. 2).

Lilientalowa, R. (2007), Dziecko żydowskie, Warszawa.

Linde, S.B. (1859), Słownik języka polskiego, vol. 5, Lwów.

Linetski, Y.Y. (1897), Dos khsidisze yingl, Vilna.

Lipietz, Y. (1890), Sefer matamim, Warszawa.

Maggid, D. (1910), Inoyazichniye zagavori u ruskikh yevreyev v XVIII i nachale XIX v., Yevreyskaya Starina 3: pp. 580-591.

Majer, J., Skobel, F.K. (1835), Uwagi nad niektóremi wyrazami lekarskiemi, Kraków.

Meisels, A. (2009), Ve-hayitam li segula, vol. 1, Montreal.

Meisels, D.D. (1993), Minhagei ha-berit, New York.

Michlic, J.B. (2006), Polands Threatening OtherThe Image of the Jew from 1880 to the Present, Lincoln.

Moszyński, K. (1934), Kultura ludowa Słowian, Part II: Kultura duchowa, Kraków.

Neumann, B. (1957), Undzer shtetl, in: Y. Idan (Zeldin) (ed.), Sefer zikaron David-horodok, Tel-Aviv: pp. 420-424.

Opatoshu, Y. (1941), Fun mayn leksikon, Jidisze Szprach 1: pp. 118-120.

Piątkowska, I. (1897), Ludoznawstwo żydowskie, Wisła 11: 803-810.

Pratt, M.L. (1992), Imperial EyesTravel Writing and Transculturation, London – New York.

Prokop-Janiec, E. (2013), Pogranicze polsko-żydowskieTopografie i teksty, Kraków.

Rechtman, A. (1962), A tsol minhogim un zeyere folkstimlekhe tamimJIWO Bleter 42: pp. 249-264.

Robinsohn, I. (1897), Tierglaube bei Juden Galiziens, Der Urquell 1 (1): pp. 46-49.

Rosenberg, Y.Y. (1911), Rafael ha-malach, Pietrkov.

Rosenberg, Y.Y. (1913), Der Greyditser, vol. 5, Pietrkov.

Rosenberg, Y.Y. (c. 1920), Segulot u-refuot [...] ibergezetst oyf zshargon fun heyligen seyfer Rafael ha-malakh, Łódź.

Rosman, M. (2007), How Jewish Is Jewish History, Oxford.

Rotner, B. (1901), Sipurei niflaot, Zitomir.

Rubinstein, Y.Y. (c. 1930), Zikaron Yaakow Yosef, Jeruszalaim.

Segel, B.W. (1894), Materyały do etnografii Żydów wschodnio-galicyjskich, Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej 17: pp. 261-332.

Segel, B.W. (1897), Wierzenia i lecznictwo ludowe Żydów, Lud 3: pp. 49-61.

Sefer sziwchej haBesztKsięga ku chwale Baal Szem Towa, 2011, trans. J. Doktór, Kraków – Budapest.

Shmeruk, Ch. (1985), The Esterke Story in Yiddish and Polish LiteratureA Case Study in the Mutual Relations of Two Cultural Traditions, Jerusalem.

Shivchei Baal Shem Tov im Sipurei Anshei Shem, c. 1930, Przemyśl.

Silverman-Weinreich, B. (1955), Gleybenishn, Jidiszer Folklor, no. 2: p. 33.

Silverman-Weinreich, B. (ed.) (1997), Yiddish Folktales, trans. L. Wolf, New York.

Sosnovik, E. (1924), Materialn tsu der yidisher folksmeditsin in Waysrusland, Yidishe Filologie, Hefte 2-3: pp. 160-168.

Stuchkov, N. (1991), Der oytser fun der yidisher shprakh, New York.

Teller, A. (2004), The Shtetl as an Arena for Polish-Jewish Integration in the Eighteenth Century, Polin 17: pp. 25-40.

Trachtenberg, J. (1939), Jewish Magic and Superstition, New York.

Weissenberg, S. (1903), Kinderfreud und -leid bei den südrussischen Juden, Globus 83 (no. 20): pp. 315-320.

Wereńko, F. (1896), Przyczynek do lecznictwa ludowego, Materyały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne 1: pp. 99-228.

Wiener, L. (1902), Märchen und Schwänke in Amerika aus dem Munde russischer Juden aufgezeichnet, Mitteilungen der Gesellschaft für Jüdische Volkskunde 2: pp. 98-121.

Wilff, Sh. (1906), Imrot Shlomo ve-hu chupat chatanim he-chadash, Krakow.

Zimmels, H.J. (1952), MagiciansTheologians and DoctorsStudies in Folk-Medicine and Folk-Lore as Reflected in the Rabbinical Responsa 12th-19th Centuries, London.

Zowczak, M. (2013), Biblia ludowaInterpretacje wątków biblijnych w kulturze ludowej, Toruń.

 

cInternet resources

Deutsches Wörterbuch von Jacob Grimm und Wilhelm Grimm, http://woerterbuchnetz.de/DWB/.

Informacje

Informacje: Scripta Judaica Cracoviensia, 2015, Volume 13, s. 93 - 112

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:
Demonology at the Crossroads. The Presence and Significance of Non-Jewish Beliefs within Ashkenazi Folklore
Angielski:

Demonology at the Crossroads. The Presence and Significance of Non-Jewish Beliefs within Ashkenazi Folklore

Autorzy

https://orcid.org/0000-0001-6946-6034

Marek Tuszewicki
Instytut Judaistyki, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Kraków, Polska
https://orcid.org/0000-0001-6946-6034 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Instytut Judaistyki, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Kraków, Polska

Publikacja: 25.02.2016

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Marek Tuszewicki (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Angielski