W artykule została przedstawiona analiza i interpretacja tragizmu w Orbecche (1541) Giambattisty Giraldiego Cinzia, która to tragedia (najsłynniejsza spośród tych, jakie wyszły spod pióra tego pisarza) otwiera nowy rozdział w historii tego gatunku w epoce Renesansu, a także w twórczości samego autora. Zapoczątkowuje ona mianowicie nurt senekański we włoskim Cinquecento; wpływ rzymskiego tragediopisarza zaznacza się przede wszystkim na poziomie poetyki tragizmu i dotyczy m.in. takich kwestii, jak charaktery postaci, konflikt pomiędzy furor i ratio, obecność ponurych wizji w prologu, krwawe i przerażające sceny rozgrywające się niekiedy na oczach widza wbrew zasadzie decorum. Niewątpliwym novum Giraldiego jest odejście od tematyki mitologicznej czy historycznej i zwrot ku treściom, które określić można jako „nowelistyczne” (akcja Orbecche nawiązuje do jednej z jego nowel; inna nowela Giraldiego dostarczy w przyszłości tematu dla szekspirowskiego Otella). Ważnym źródłem inspiracji dla Orbecche jest także Poetyka Arystotelesa z jej teorią tragedii. Interpretacji tej teorii, przede wszystkim problematyce związanej z katharsis, Giraldi poświęcił wiele miejsca w jednym ze swoich pism teoretycznych, zatytułowanym Discorso intorno al comporre delle commedie e delle tragedie, toteż w naszej analizie odwołujemy się często do niego dla lepszego zrozumienia istoty tragizmu w omawianej sztuce.

The article presents an analysis and interpretation of the tragic element in Giambattista Giraldi Cinzio’s Orbecche, the most renowned of this writer’s tragedies and the work which was the Senecan pioneer in the Italian Cinquecento, opening up a new chapter both in the history of this genre in the Renaissance and in his own oeuvre. The influence of Seneca may be observed above all at the level of its poetics of tragedy, in the characters, the conflict between furor and ratio, the sinister visions of the prologue, and the bloodthirsty scenes of violence and horror, some of them actually performed directly onstage in breach of the principle of decorum. One of Giraldi’s patent innovations is his departure from the mythological and historical subjects and focus on what might be termed “novelistic” subjects (the plot of Orbecche alludes to one of his novelle, while another would supply the story of Shakespeare’s Othello). Aristotle’s Poetics and its theory of tragedy was an important source of inspiration for Orbecche. Giraldi devoted a considerable amount of attention to an interpretation of the Aristotelian theory, especially its aspect of katharsis, in one of his theoretical works, Discorso intorno al comporre delle commedie e delle tragedie, and hence for a better understanding of the essence of the tragic in Orbecche this analysis makes numerous references to Discorso.