FAQ

Klepsydra w pierwszej połowie XIX wieku – ujęcie genologiczne. Prolegomena (na materiale krakowskich kartek pogrzebowych)

Data publikacji: 12.2023

Rocznik Przemyski. Literatura i Język, 2023, 2 (27) 2023, s. 191 - 202

https://doi.org/10.4467/24497363RPLJ.23.016.19042

Autorzy

Iwona Steczko
https://orcid.org/0000-0002-9360-9477 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Klepsydra w pierwszej połowie XIX wieku – ujęcie genologiczne. Prolegomena (na materiale krakowskich kartek pogrzebowych)

Abstrakt

Obituary in the first half of the 19th century ‒ genological approach. Prolegomena (based on Krakow funeral notices)

The study is rooted within the research trend of historical genology, concentrating on a certain type of funeral statement (obituary) at an early stage of its development. The research material is a collection of obituaries (500 texts) dating from 1810‒1850, from the collections of the Jagiellonian Library in Krakow. Presented preliminary research results prove that the obituary is a polysemiotic type of statement, a generic variant of a funeral request with a clear construction pattern, including two compositional types.

Bibliografia

Bibliografia

Źródła archiwalne

Biblioteka Jagiellońska, Dokumenty życia społecznego, sygn. BJ 224649 V, Klepsydry pośmiertne krakowskie 1830–1900.

Źródła drukowane

Bystrzonowski W., Polak sensat w liście, w komplemencie polityk, humanista w dyskursie, w mowach statysta. Na przykład dany Szkolnej Młodzi […], Kraków 1793.

Wawel-Louis J., Wspomnienia z zimy 1850/51, [w:] Pamiętniki krakowskiej rodziny Louisów (18311869), oprac., wstępem i przyp. opatrzył J. Zathey, przedm. J. Bieniarzówna, Kraków 1962, s. 313–324.

Opracowania

Ariès Ph., Człowiek i śmierć, tłum. E. Bąkowska, Warszawa 1989.

Brückner A., Dzieje języka polskiego, Warszawa 1906.

Brückner A., Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 1927.

Budrewicz T., Wspomnienie pośmiertne w XIX wieku (perspektywa genologii i biografistyki), „Roczniki Humanistyczne” 2018, t. 66, z. 1, s. 97–117.

Bystroń J.S., Dzieje obyczajów w dawnej Polsce. Wiek XVIXVIII, t. 2, Warszawa 1976.

Chenel Á.P., Simarro A.S., Słownik symboli, tłum. M. Boberska, Warszawa 2008.

Chrościcki J.A., „Pompa funebris”. Z dziejów kultury staropolskiej, Warszawa 1974.

Cybulski M., Obyczaje językowe dawnych Polaków. Formuły werbalne w dobie średniopolskiej, Łódź 2003.

Czachur W., Teksty minimalne jako przedmiot badań genologicznych, „tekst i dyskurs – text und diskurs” 2020, nr 13, s. 25–42.

Fischer A., Zwyczaje pogrzebowe ludu polskiego, Lwów 1921.

Furdal A., Genologia lingwistyczna, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 1982, z. 39, s. 61–70.

Gajda S., Gatunkowe wzorce wypowiedzi, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX w., t. 2: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław 1992, s. 245–258.

Gloger Z., Klepsydra, [w:] idem, Encyklopedia staropolska ilustrowana, t. 3, Warszawa 1902, s. 44–45.

Grodziska-Ożóg K., Cmentarz Rakowicki w Krakowie (18031939), Kraków 1987.

Jarosz J., Płyty nagrobne w ujęciu semiotycznym, „Orbis Linguarum” 2018, t. 49, s. 349−363.

Kizik E., Przygotowanie do pogrzebu: Zaproszenie na pogrzeb. Leichenbitter, [w:] idem, Śmierć w mieście hanzeatyckim w XVI–XVIII wieku. Studium z nowożytnej kultury funeralnej, Gdańsk 1998, s. 71–80.

Kolbuszewski J., Z głębokim żalem… O współczesnej nekrologii, Wrocław 1997.

Kronika miejscowa, „Czas”, nr 290 z 16.12.1850, s. 4.

Kupidura D., Słownictwo „pospolite” w „Słowniku warszawskim” wobec rozstrzygnięć normatywnych w polszczyźnie przełomu XIX i XX wieku (litery A – N), „Studia Językoznawcze” 2015, t. 14, s. 94‒110.

Lehr U., Zawiadomienia o śmierci. Z badań nad zwyczajami pogrzebowymi na Podhalu, „Lud” 2000, t. 84, s. 72.

Malinowski L., Przyczynki do historii wyrazów polskich, Kraków 1884.

Malinowski L., Studia nad etymologią ludową, „Prace Filologiczne” 1887, t. 2, s. 240–264.

Michalak G., Warszawskie nekrologi z początku XIX wieku, 29.06.2015, https://historia.org.pl/2015/06/29/warszawskie-nekrologi-z-poczatku-xix-wieku/ [dostęp: 15.10.2023].

Nitsch K., Co znaczy rodzina?, „Język Polski” 1955, R. 35, nr 3, s. 237–238.

Nitsch K., Klepsydra, nekrolog, „Język Polski” 1958, R. 38, nr 3, s. 223–225.

Pokorzyńska E., Udział szarego obywatela w tworzeniu uniwersum słowa drukowanego – akcydensy prywatne, [w:] Druki ulotne i okolicznościowe – wartości i funkcje. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej. Wojnowice, 8–10 października 2004, red. K. Migoń, M. Skalska-Zlat, A. Żbikowska-Migoń, Wrocław 2006, s. 265–276.

Poprawa M., Przestrzenie słowno-obrazowe w propagandowych drukach ulotnych lat 1918–1939. Próba analizy w świetle lingwistyki tekstowej i teorii wizualności, „Sztuka Edycji” 2020, nr 1, s. 203‒230.

Poprawa M., Typografia w służbie propagandy. Wizualne i perswazyjne aspekty druków ulotnych z lat 1918‒1939, „Sztuka Edycji” 2020, nr 2, s. 175‒201.

Rejter A., Genologia lingwistyczna w perspektywie analiz dyskursu – szanse i ograniczenia, „tekst i dyskurs – text und diskurs” 2008, nr 1, s. 19–30.

Sławski F., Słownik etymologiczny języka polskiego, t. 2, Kraków 1958–1965.

Słownik języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. 2, Warszawa 1902 (tzw. słownik warszawski).

Stopniak F., Sztuka katakumb, [w:] idem, U źródeł chrześcijaństwa. Archeologia, Warszawa 1982, s. 77−95.

Trębska M., „Epistolae invitatoriae” staropolskie listy zapraszające na uroczystości rodzinne, [w:] Epistolografia w dawnej Rzeczypospolitej, t. 3: Stulecie XV–XIX. Perspektywa historycznoliteracka, red. P. Borek, M. Olma, Kraków 2013, s. 181–196.

Vovell M., Śmierć w cywilizacji Zachodu. Od roku 1300 po współczesność, tłum. T. Swoboda et al., Gdańsk 2004.

Witosz B., Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki, Katowice 2005.

Witosz B., O potrzebie perspektywy multimedialnej w badaniach stylistycznych, [w:] Transdyscyplinarność badań nad komunikacją medialną, t. 1: Stan wiedzy i postulaty badawcze, red. M. Kita, M. Ślawska, Katowice 2012, s. 155−168.

Wojtak M., Genologia tekstów użytkowych, [w:] Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja. Zjazd Polonistów, Kraków, 22–25 września 2004, t. 1, red. M. Czermińska et al.., Kraków 2005, s. 132–148.

Wojtak M., Wprowadzenie do genologii, Lublin 2019.

Wójcicki K.W., Klepsydra, [w:] Encyklopedia powszechna S. Orgelbranda, t. 14, Warszawa 1863, s. 799.

Wójcicki K.W., Literatura cmentarzowa: Kartki pogrzebowe (Klepsydry), [w:] idem, Cmentarz  Powązkowski oraz cmentarze katolickie i innych wyznań pod Warszawą i w okolicach tegoż miasta, t. 3, Warszawa 1858, s. 198–201.

Wysoczański W., Umieranie i śmierć. Wielowymiarowość językowa, Wrocław 2012.

Ząbkowski F., Teorya sztuki drukarskiej zastosowana do praktyki, Warszawa 1832.

Zdanowicz A. et al., Słownik języka polskiego, t. 1, Wilno 1861 (tzw. słownik wileński).

Netografia

Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, www.wsjp.pl [dostęp: 15.10.2023].

Informacje

Informacje: Rocznik Przemyski. Literatura i Język, 2023, 2 (27) 2023, s. 191 - 202

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Klepsydra w pierwszej połowie XIX wieku – ujęcie genologiczne. Prolegomena (na materiale krakowskich kartek pogrzebowych)

Angielski:

Obituary in the first half of the 19th century ‒ genological approach. Prolegomena (based on Krakow funeral notices)

Publikacja: 12.2023

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC-BY-NC-SA  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Iwona Steczko (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski