Prawo do korzystania z pomocy obrońcy w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Jarosław Zagrodnik

Prawo do korzystania z pomocy obrońcy w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Data publikacji: 31.10.2022

Radca Prawny, 2022, 2 (31), s. 181 - 198

https://doi.org/10.4467/23921943RP.22.026.16889

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Prawo do korzystania z pomocy obrońcy w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest analiza standardu prawa oskarżonego do korzystania z profesjonalnej pomocy prawnej, wypracowanego w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Jej celem jest zobrazowanie szerokiego rozumienia tego prawa przez Trybunał, które znajduje oparcie nie tylko w jego esencjonalnych składnikach treściowych, ale również w jego powiązaniu z zasadą rzetelnego procesu. Przybliżeniu w ten sposób podlega zakres podmiotowy i przedmiotowy prawa oskarżonego do korzystania z pomocy obrońcy, kwestia zrzeczenia się tego prawa, przesłanki wyznaczenia obrońcy z urzędu oraz kryteria realizacji standardu gwarancyjnego, który z tego prawa wynika. Puentę stanowi kilka refleksji wynikających z zestawienia „konwencyjnego” standardu prawa do korzystania z pomocy obrońcy z jego uregulowaniem w polskim porządku prawnym.

The right to the assistance of the defense counsel in the light of the European Court of Human Rights case law

The article analyzes the standard of the accused’s right to enjoy professional legal assistance as developed in the case law of the European Court of Human Rights. Its purpose is to illustrate the Court’s broad understanding of this right, which is supported not only by its essential substantive components but also in its connection to the principle of a fair trial. It highlights the subjective and objective scopes of the accused’s right to the assistance of the defense counsel as well as the question of the waiver of this right, the prerequisites for appointment of the public defender, and the criteria for the implementation of the guarantee standard arising from this right. In the conclusion, the author presents several reflections resulting from the juxtaposition of the “conventional” standard of the right to the assistance of the defense counsel with its implementation in the Polish legal order.

Słowa kluczowe

prawo do obrony, obrońca, oskarżony, Europejski Trybunał Praw Człowieka, orzecznictwo

right to the assistance of the defense counsel; right to defense; the accused’s right, the principle of a fair trial, European Court of Human Rights

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Literatura

Chmielniak Ł. i in. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz praktyczny do nowelizacji 2019, red. J. Zagrodnik, Warszawa 2020.

Daszkiewicz W. [w:] Prawo karne procesowe. Zagadnienia ogólne, [b.m.] 2000.

Golik C., Funkcja informacyjna przedstawienia zarzutów, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 2021, nr 3.

Waltoś S. [w:] S. Waltoś, P. Hofmański, Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2016.

Wiliński P. [w:] System Prawa Karnego Procesowego, red. P. Hofmański, t. III, Zasady procesu karnego, cz. 2, red. P. Wiliński, Warszawa 2014.

Akty prawne

Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, Dz.U. z 1993 r. nr 61, poz. 2854 z późn. zm.

Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, Dz.U. Unii Europejskiej z 2016 r., C 202.

Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych, otwarty do podpisu w dniu 16 grudnia 1966 r. w Nowym Jorku (Dz.U. z 1977 r. nr 38, poz. 167).

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/13/UE z 22 maja 2012 r. w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym, Dz.Urz. Unii Europejskiej z 2012 r., L 142.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/48/UE z 22 października 2013 r. w sprawie prawa dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolności i prawa do porozumiewania się z osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia wolności, Dz.U. Unii Europejskiej z 2013 r., L 294.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/1919/UE z 26 października 2016 r. w sprawie pomocy prawnej z urzędu dla podejrzanych i oskarżonych w postępowaniu karnym oraz dla osób, których dotyczy wniosek w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania, Dz.U. Unii Europejskiej z 2016 r., L 297.

Ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego, t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 30 z późn. zm.

Orzecznictwo

Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego

Wyrok TK z 11 grudnia 2012 r., K 37/11, OTK-A 2012, nr 1.

Wyrok TK z 3 czerwca 2008 r., K 42/07, OTK-A 2008, nr 5.

Wyrok SN z 9 lutego 2004 r., V KK 194/03, OSNKW 2004, nr 4, poz. 42.

Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Orzeczenie ETPC z 10 grudnia 1982 r. w sprawie Corigliano przeciwko Włochom, A 57.

Orzeczenie ETPC z 10 grudnia 1982 r. w sprawie Foti i inni przeciwko Włochom, A 56.

Orzeczenie ETPC z 21 lutego 1984 r. w sprawie Öztürk przeciwko Niemcom, skarga nr 16500/04.

Wyrok ETPC w sprawie Dvorski przeciwko Chorwacji z 20 października 2015 r., skarga nr 25703/11.

Wyrok ETPC z 10 czerwca 1996 r. w sprawie Benham przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, skarga nr 19380/92.

Wyrok ETPC z 10 października 2002 r. w sprawie Czekalla przeciwko Portugalii, skarga nr 38830/97.

Wyrok ETPC z 11 lipca 2006 r. w sprawie Jalloh przeciwko Niemcom, skarga nr 54810/00.

Wyrok ETPC z 12 lipca 1984 r. w sprawie Can przeciwko Austrii, nr 9300/81.

Wyrok ETPC z 12 maja 2017 r. w sprawie Simeonov przeciwko Bułgarii, skarga nr 21980/04.

Wyrok ETPC z 13 stycznia 2019 r. w sprawie Rybacki przeciwko Polsce, skarga nr 52479/99.

Wyrok ETPC z 13 września 2016 r. w sprawie Ibrahim i inni przeciwko Zjednoczonemu Królestwu; skargi nr 50541/08, 50571/08, 50573/08 i 40351/09.

Wyrok ETPC z 16 maja 2017 r. w sprawie Artur Parkhomenko przeciwko Ukrainie, skarga nr 40464/05.

Wyrok ETPC z 17 lutego 2009 r. w sprawie İbrahim Öztürk przeciwko Turcji, skarga nr 16500/04.

Wyrok ETPC z 18 grudnia 2001 r. w sprawie R.D. przeciwko Polsce, skargi nr 29692/96 i 34612/97.

Wyrok ETPC z 19 listopada 2015 r. w sprawie Mikhaylova przeciwko Rosji, skarga nr 46998/08.

Wyrok ETPC z 19 lutego 1991 r. w sprawie Artico przeciwko Włochom, skarga nr 11910/85.

Wyrok ETPC z 2 listopada 2010 r. w sprawie Sakhnovskiy przeciwko Rosji, skarga nr 21272/73.

Wyrok ETPC z 20 października 205 r., skarga nr 25703/11.

Wyrok ETPC z 20 stycznia 2009 r. w sprawie Güveç przeciwko Turcji, skarga nr 70337/01.

Wyrok ETPC z 21 kwietnia 1998 r. w sprawie Daud przeciwko Portugalii, skarga nr 22600/93.

Wyrok ETPC z 22 września 1994 r. w sprawie Pelladoah przeciwko Holandii, skarga nr 16737/90.

Wyrok ETPC z 23 października 2018 r. w sprawie Mehmet Duman przeciwko Turcji, skarga nr 38740/09.

Wyrok ETPC z 24 maja 1991 r. w sprawie Quaranta przeciwko Szwajcarii, skarga nr 12744/87.

Wyrok ETPC z 24 października 1993 r. w sprawie Imbrioscia przeciwko Szwajcarii, skarga nr 13972/88.

Wyrok ETPC z 25 kwietnia 1983 r. w sprawie Pakelli przeciwko Niemcom, skarga nr 8398/78.

Wyrok ETPC z 25 lipca 2013 r. w sprawie Khodorkovsky i Lebedev przeciwko Rosji, skargi nr 11082/06 i 13772/05.

Wyrok ETPC z 25 lipca 2017 r. w sprawie M. przeciwko Holandii, skarga nr 2156/10.

Wyrok ETPC z 25 sierpnia 1992 r. w sprawie Croissant przeciwko Niemcom, skarga nr 13611/88.

Wyrok ETPC z 26 lipca 2002 r. w sprawie Meftah i inni przeciwko Francji, skargi nr 32911/96, 35237/97 i 34595/97.

Wyrok ETPC z 27 listopada 2007 r. w sprawie Zagaria przeciwko Włochom, skarga nr 58295/00.

Wyrok ETPC z 27 listopada 2008 r. w sprawie Salduz przeciwko Turcji, skarga nr 36391/02.

Wyrok ETPC z 27 listopada 2018 r. w sprawie Soytemiz przeciwko Turcji, skarga nr 57837/09.

Wyrok ETPC z 28 listopada 1991 r. w sprawie S. przeciwko Szwajcarii, skargi nr 12629/87 i 13965/88.

Wyrok ETPC z 28 marca 1990 r. w sprawie Granger przeciwko Wielkiej Brytanii, skarga nr 11932/86.

Wyrok ETPC z 29 czerwca 2016 r. w sprawie Truten przeciwko Ukrainie, skarga nr 18041/08.

Wyrok ETPC z 29 sierpnia 2008 r. w sprawie Caresana przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, skarga nr 31541/96.

Wyrok ETPC z 30 maja 2013 r. w sprawie Martin przeciwko Estonii, skarga nr 35985/09.

Wyrok ETPC z 6 stycznia 2016 r. w sprawie Turbylev przeciwko Rosji, skarga nr 4722/09.

Wyrok ETPC z 9 kwietnia 2015 r. w sprawie Vamvakas przeciwko Grecji (nr 2), skarga nr 2870/11.

Wyrok ETPC z 9 listopada 2018 r. w sprawie Beuze przeciwko Belgii, skarga nr 71409/10.

Wyrok ETPCZ z 24 stycznia 2019 r. w sprawie Knox przeciwko Włochom, skarga nr 76577/13.

Wyrok z 21 stycznia 1999 r. w sprawie ETPC w sprawie Van Geyseghem przeciwko Belgii, skarga nr 26103/95.

Informacje

Informacje: Radca Prawny, 2022, 2 (31), s. 181 - 198

DOI: https://doi.org/10.4467/23921943RP.22.026.16889

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Prawo do korzystania z pomocy obrońcy w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Angielski:

The right to the assistance of the defense counsel in the light of the European Court of Human Rights case law

Autorzy

Jarosław Zagrodnik

https://orcid.org/0000-0003-0428-8067

Uniwersytet Śląski w Katowicach, Bankowa 12, 40-007 Katowice

Publikacja: 31.10.2022

Status artykułu: Otwarte

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Jarosław Zagrodnik (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 354

Liczba pobrań: 443

<p> Prawo do korzystania z pomocy obrońcy w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka</p>

Pobierz xml