FAQ

Przemiany estetyki 

Data publikacji: 03.2022

Przegląd Kulturoznawczy, 2022, Numer 1 (51) „Kulturowe praktyki współczesności”, s. 127 - 147

https://doi.org/10.4467/20843860PK.22.009.15754

Autorzy

Grzegorz Dziamski
Instytut Kulturoznawstwa, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. Szamarzewskiego 89A, 60-568 Poznań
https://orcid.org/0000-0002-8372-7883 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Przemiany estetyki 

Abstrakt

Metamorphosis of Aesthetics

Many aesthetic lecturers feel that the subject of their lectures is not so much aesthetics as the history of aesthetics, the aesthetic views of Plato and Aristotle, Kant and Hegel, Hume and Burke, British philosophers of taste and German romantics. Does this mean that aesthetics is nourished by its own past, nourished by reinterpretations of its classics, defends concepts and categories that no longer inspire anyone? Don’t they open up new cognitive perspectives? Does this mean that aesthetics is dead today, like Latin or Sanskrit, and that its vision of art and beauty is outdated, out of date and completely useless?

Stefan Morawski in the introduction to the anthology Twilight of Aesthetics – Alleged or Authentic? he wrote that he did not know the history of aesthetic thought that would begin in the eighteenth century with Baumgarten. Today we can meet with such an approach more and more often. Many authors assume that in the second half of the 18th century, modern aesthetics was born as a science of senses, how our higher (sight, hearing) and lower senses (taste, smell, touch) contribute to our knowledge of the world.

In the introduction to the anthology cited here, Stefan Morawski divides the history of aesthetics into four periods of unequal length. The Morawski diagram seems to be a convenient starting point for defining the changing object of aesthetics. The first of the periods distinguished by Morawski is the longest one, lasting from Ancient Greece to Enlightenment, can be called the history of aesthetic thought, the second is philosophical aesthetics, the third is a time of emancipation and institutionalization of aesthetics as autonomous discipline, and the fourth period leads beyond the limits of classical aesthetics.

Bibliografia

Pobierz bibliografię
Adorno Th.W., Teoria estetyczna, przeł. K. Krzemieniowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
Cage J., Experimental Music [w:] Silence, Wesleyan University Press, Middletown 1961.
Carroll N., Filozofia horroru albo paradoksy uczuć, przeł. M. Przylipiak, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2004.
Carroll N., Filozofia sztuki masowej, przeł. M. Przylipiak, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2011.
Collingwood R.G., The Principles of Art, Clarendon Press, Oxford 1938.
Derrida J., Some Statements and Truisms about Neo-Logisms, Newisms, Postisms, Parasitisms and Other Small Seismisms [w:] The State of “Theory”, ed. D. Carroll, Stanford University Press, Stanford 1994.
Dickie G., Aesthetics. An Introduction, Pegasus, Indianapolis 1971.
Diffey T.J., On American and British Aesthetics, „The Journal of Aesthetics and Art Criticism” 1993, nr 2 (Spring), s. 169–175.
Dziamski G., Estetyka XX wieku – spojrzenie nostalgiczne, „Sztuka i Filozofia” 2001, nr 20, s. 175–183.
Dziamski G., Art in Postmodern Era. From Central European Perspective, LIT Verlag, Berlin– Zurich 2013.
Dziamski G., Postmodernizm wobec kryzysu estetyki współczesnej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1996.
Dziamski G., Postmodernizm w refleksji nad muzyką końca XX i początku XXI wieku [w:] Nauka, humanistyka, człowiek. Prace dedykowane profesor Krystynie Zamiarze w czterdziestolecie pracy naukowej, red. J. Kmita, B. Kotowa, J. Sójka, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2005.
Dziemidok B., Główne kontrowersje estetyki współczesnej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa  2002.
Dziemidok B., Główne tendencje estetyki współczesnej w pracach Richarda Shustermana i Wolfganga Welscha [w:] Wizje i rewizje. Wielka księga estetyki w Polsce, red. K. Wilkoszewska, Universitas, Kraków 2007.
Dziemidok B., Teoria przeżyć i wartości estetycznych w polskiej estetyce dwudziestolecia  międzywojennego, PWN, Warszawa 1980.
Eagleton T., Literary Theory. An Introduction, Blackwell, Oxford 1983.
Estetyka [w:] Encyklopedia PWN, https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/estetyka;3898755.html (dostęp: 8.06.2022).
Estetyka [w:] Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/Estetyka (dostęp: 8.06.2022).
Estetyki filozoficzne XX wieku, red. K. Wikoszewska, Universitas, Kraków 2000.
Ferry L., Homo Aestheticus, przeł. H. Puszko, „Sztuka i Filozofia” 1994, nr 9, s. 5–36.
Fizer J., Psychologizm i psychoestetyka, przeł. J. Stawiński, PWN, Warszawa 1991.
Goehr L., The Institutionalization of a Discipline. A Retrospective of “The Journal of Aesthetics and Art Criticism”and American Society for Aesthetics 1939–1992, „The Journal of Aesthetics and Art Criticism”1993, nr 2, s. 99–121.
Gołaszewska M., Estetyka i antyestetyka, Wiedza Powszechna, Warszawa 1984.
Gołaszewska M., Estetyka w aspekcie kulturologicznym [w:] Teoria kultury a badania nad zjawiskami artystycznymi, red. T. Kostyrko, Instytut Kultury, Warszawa 1983.
Greenberg C., Awangarda i kicz [w:] idem, Obrona modernizmu. Wybór esejów, przeł. G. Dziamski, M. Śpik-Dziamska, Universitas, Kraków 2006.
Heller A., Co to jest „postmodernizm”? – ćwierć wieku później, przeł. J. Hudzik [w:] Eseje o nowoczesności, red. J. Hudzik, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2012.
Hermeren G., Scandinavian Aesthetics, „The Journal of Aesthetics and Art Criticism”1993, nr 2, s. 177–183.
Joyce J., Portret artysty z czasów młodości, przeł. Z. Allan, PIW, Warszawa 1957.
Kant I., Krytyka władzy sądzenia, przeł. J. Gałecki, PWN, Warszawa 1964.
Klin E., Pojęcie romantyzmu w estetyce Hegla, PWN, Warszawa–Poznań–Toruń 1976.
Kristeller P.O., The Modern System of the Arts: A Study in the History of Aesthetics, „Journal of the History of Ideas”1951 i 1952, t. XII i XIII, s. 496–527 i 17–46.
Lyotard J.-F., Co malować? Adami, Arakawa, Buren, przeł. M. Murawska, P. Schollenberger, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015.
Marcuse H., Eros i cywilizacja, przeł. H. Jankowska, A. Pawelski, Muza SA, Warszawa 1998.
Mitosek Z., Teorie badań literackich, PWN, Warszawa 1983.
Morawski S., Czy zmierzch estetyki? [w:] Zmierzch estetyki – rzekomy czy autentyczny?, red. S. Morawski, Czytelnik, Warszawa 1987.
Morawski S., Główne nurty estetyki XX wieku, Wiedza o Kulturze, Wrocław 1992.
Morawski S., O przedmiocie i metodzie estetyki, PWN, Warszawa 1973.
Morawski S., Rozwój estetyki europejskiej [w:] idem, Główne nurty estetyki XX wieku, Wiedza o Kulturze, Wrocław 1992.
Morawski S., Sztuka masowa i elitarna – za i przeciw [w:] Na zakręcie: od sztuki do po-sztuki, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1985.
Pazura S., Marks a klasyczna estetyka niemiecka, PWN, Warszawa 1967.
Philosophy Looks at the Arts, ed. J. Margolis, Scribner’s, New York 1962.
Postmodernizm. Teksty polskich autorów, red. M.A. Potocka, Inter Esse, Kraków 2003.
Przybysz P., Estetyka Stefana Morawskiego. Światopogląd i metoda, Akademia Marynarki Wojennej, Gdynia 2003.
Shusterman R., Aesthetics. Between Nationalism and Internationalism, „The Journal of Aesthetics and Art Criticism”1993, nr 2, s. 157–167.
Shusterman R., O sztuce i życiu, Atla 2, Wrocław 2007.
Sobeski M., Filozofja sztuki, Fiszer i Majewski, Łódź 1924.
Sobeski M., Uzasadnienie metody obiektywnej w estetyce, Akademia Umiejętności, Kraków 1910.
Tatarkiewicz W., Dzieje sześciu pojęć, PWN, Warszawa 1976.
Tatarkiewicz W., Wstęp [w:] idem, Historia estetyki. 1. Estetyka starożytna, Arkady, Warszawa 1985.
Teoria kultury a badania nad zjawiskami artystycznymi, red. T. Kostyrko, COK, Warszawa 1983.
The Encyclopedia of Aesthetics, ed. M. Kelly, Oxford University Press, Oxford–New York 1998.
Welsch W., Estetyka poza estetyką, przeł. K. Guczalska, Universitas, Kraków 2005.
Wilkoszewska K., Estetyka: między metafizyką piękna a filozofią sztuki, „Kwartalnik Filozoficzny” 1996, t. XXIV, z. 2.
Wizje i rewizje. Wielka księga estetyki w Polsce, red. K. Wikoszewska, Universitas, Kraków 2007.
Wojnar I., Wstęp [w:] Antologia współczesnej estetyki francuskiej, red. I. Wojnar, PWN, Warszawa 1980.
Zmierzch estetyki – rzekomy czy autentyczny?, red. S. Morawski, Czytelnik, Warszawa 1987.

Informacje

Informacje: Przegląd Kulturoznawczy, 2022, Numer 1 (51) „Kulturowe praktyki współczesności”, s. 127 - 147

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Przemiany estetyki 

Angielski:

Metamorphosis of Aesthetics

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-8372-7883

Grzegorz Dziamski
Instytut Kulturoznawstwa, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. Szamarzewskiego 89A, 60-568 Poznań
https://orcid.org/0000-0002-8372-7883 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Instytut Kulturoznawstwa, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. Szamarzewskiego 89A, 60-568 Poznań

Publikacja: 03.2022

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Grzegorz Dziamski (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 730

Liczba pobrań: 982

<p> Przemiany estetyki </p>