Odwrócone zoopolis. Zwierzęta towarzyszące w getcie warszawskim

Karolina  Wróbel-Bardzik

Tytuły

Odwrócone zoopolis. Zwierzęta towarzyszące w getcie warszawskim

Abstrakt

Inverted Zoopolis. Companion Animals in the Warsaw Ghetto

The article, which uses inter-species theories of the city, is an attempt at studying presence of animals in the Warsaw ghetto during the Second World War, a space which redefined not only the human condition, but also conditions of animals. In the situation where animal companionship is radically limited under ghetto conditions, where the status of prewar ordinary life becomes problematic, a conceptualization of this radical shift becomes necessary. The article is an analysis of the relation between people and companion animals, mainly dogs, which have been shown in the context of ordinary and seemingly insignificant matters, such as walking through the streets of a closed district, but also such events as hiding in bunkers or the Warsaw Ghetto Uprising. The issue of the relationship between people and animals in the space of isolation is an important category through the prism of which we can look at the dynamics of change and degradation of the existing cultural norms towards animals. This approach made it possible to see the relationship between animals and the Holocaust and to better understand the everyday life of the Warsaw Ghetto in the face of limit experiences. Paying attention to animals, which haven’t until now been given a place in traditional historical narratives, allows asking new questions and noticing new problems.

* Tekst powstał w ramach realizacji projektu badawczego o numerze 2018/31/N/HS3/02127 finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki.

The article, which uses inter-species theories of the city, is an attempt at studying presence of animals in the Warsaw ghetto during the Second World War, a space which redefined not only the human condition, but also conditions of animals. In the situation where animal companionship is radically limited under ghetto conditions, where the status of prewar ordinary life becomes problematic, a conceptualization of this radical shift becomes necessary. The article is an analysis of the relation between people and companion animals, mainly dogs, which have been shown in the context of ordinary and seemingly insignificant matters, such as walking through the streets of a closed district, but also such events as hiding in bunkers or the Warsaw Ghetto Uprising. The issue of the relationship between people and animals in the space of isolation is an important category through the prism of which we can look at the dynamics of change and degradation of the existing cultural norms towards animals. This approach made it possible to see the relationship between animals and the Holocaust and to better understand the everyday life of the Warsaw Ghetto in the face of limit experiences. Paying attention to animals, which haven’t until now been given a place in traditional historical narratives, allows asking new questions and noticing new problems.

* Tekst powstał w ramach realizacji projektu badawczego o numerze 2018/31/N/HS3/02127 finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki.

Słowa kluczowe

human-animal relation, interspecies theory of the city, companion animals, everyday life, limit experiences, Warsaw Ghetto, World War II, dogs, animal studies

Warsaw Ghetto, World War II, dogs, animal studies, human-animal relation, interspecies theory of the city, companion animals, everyday life, limit experiences

Bibliografia

Adama Czerniakowa dziennik getta warszawskiego 6 IX 1939 – 23 VII 1942, oprac. M. Fuks, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983.

Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, 221, Zachorowania na choroby zakaźne w Warszawie w I roku wojny (1 IX 1939 – 31 VIII 1940 r.).

Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego 302/200, wspomnienia Romy Elster.

Baratay É., Zwierzęcy punkt widzenia. Inna wersja historii, przeł. P. Tarasewicz, Wydawnictwo w Podwórku, Gdańsk 2014.

Beck A.M., The Ecology of Stray Dogs: A Study of Free-Ranging Urban Animal, Purdue University Press, West Lafayette 2002.

Berg M., Dziennik z getta warszawskiego, przeł. M. Salapska, Czytelnik, Warszawa 1983.

Bulanda S., Faithful Friends: Holocaust Survivors’ Stories of the Pets Who Gave Them Comfort, Suffered Alongside Them and Waited for Their Return, Cladach Publishing, Greeley 2013.

Clark D.L., „Ostatni kantysta w nazistowskich Niemczech”. Zwierzęta i ludzie po Lévinasie, w: E. Domańska (red.), Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2010.

Fidelseid S., Pozostałam w gruzach… (moje przeżycia po likwidacji getta warszawskiego kwiecień–grudzień 1943), „Kwartalnik Historii Żydów” 2003, nr 2 (206).

Fudge E., A Left Handed Blow: Writing the History of Animals, w: N. Rothfels (red.), Representing Animals, Indiana University Press, Bloomington 2002.

Fuks M., Adam Czerniaków i jego „Dziennik”, w: idem (oprac.), Adama Czerniakowa dziennik getta warszawskiego 6 IX 1939 – 23 VII 1942, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983.

„Gazeta Żydowska”, 14 XII 1940, 17 VI 1941, 28 VII 1941, 20 VIII 1941, 8 IX 1941.

Holmberg T., Urban Animals: Crowding in Zoocities, Routledge, London–New York 2015.

Horowitz A., Oczami psa. Co psy wiedzą, myślą i czują, przeł. M. Bugajska, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2011.

Kean H., Challenges for Historians Writing Animal-Human History: What Is Really Enough?, „Anthrozoös: A Multidisciplinary Journal of the Interactions of People and Animals” 2012, vol. 25.

Kowalska M., Ironia jako strategia narracyjna w opisach świata Zagłady, w: M. Głowiński, K. Chmielewska, K. Makaruk (red.), Stosowność i forma. Jak opowiadać o Zagładzie?, Universitas, Kraków 2005.

LaCapra D., Powrót do pytania o to, co ludzkie i zwierzęce, przeł. K. Bojarska, w: E. Domańska (red.), Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2010.

Leociak J., Doświadczenia graniczne. Studia o dwudziestowiecznych formach reprezentacji, Akademia Humanistyczna, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2009.

Lévinas E., Pies albo prawa naturalne, w: idem, Trudna wolność. Eseje o judaizmie, przeł. A. Kuryś, współpr. J. Migasiński, Wydawnictwo Atext, Gdynia 1991.

Pachter M., Umierać też trzeba umieć..., red. nauk. i wprow. B. Engelking, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2015.

Ringelblum E., Kronika getta warszawskiego. Wrzesień 1939 – styczeń 1943, przeł. A. Rutkowski, wstęp i red. A. Eisenbach, Czytelnik, Warszawa 1983.

Ringelblum E., Stosunki polsko-żydowskie w czasie drugiej wojny światowej. Uwagi i spostrzeżenia, wstęp i oprac. A. Eisenbach, Czytelnik, Warszawa 1988.

Sax B., Animals in the Third Reich: Pets, Scapegoats, and the Holocaust, Continuum International Publishing Group, New York–London 2000.

Szereszewska H., Krzyż i mezuza, Czytelnik, Warszawa 1993.

Tindol R., The Best Friend of the Murderers: Guard Dogs and the Nazi Holocaust, w: R. Hediger (red.), Animals and War: Studies of Europe and North America, Brill, Leiden–Boston 2013.

Tokarska-Bakir J., Książka wyjścia, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 2015, nr 25.

Ubertowska A., Natura u kresu (ekocyd). Podmiotowość po katastrofie, „Teksty Drugie” 2013, nr 1–2.

Weil K., Zwrot ku zwierzętom. Sprawozdanie, przeł. P. Sadzik, w: A. Barcz, M. Dąbrowska (red.), Zwierzęta, gender i kultura. Perspektywa ekologiczna, etyczna i krytyczna, E-naukowiec, Lublin 2014.

Wolch J., Zoopolis, przeł. A. Barcz, „Wakat” 2015, nr 30, http://wakat.sdk.pl/zoopolis/.

Żabińska A., Ludzie i zwierzęta, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2010.

Informacje

Informacje: Przegląd Kulturoznawczy, 2019, Numer 4 (42), s. 450 - 465

DOI: https://doi.org/10.4467/20843860PK.19.023.11919

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Odwrócone zoopolis. Zwierzęta towarzyszące w getcie warszawskim

Angielski:

Inverted Zoopolis. Companion Animals in the Warsaw Ghetto

Autorzy

Karolina Wróbel-Bardzik

https://orcid.org/0000-0002-6395-9118

Wydział Polonistyki, Uniwersytet Warszawski

Publikacja: 04.03.2020

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Karolina Wróbel-Bardzik (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 1705

Liczba pobrań: 1349

<p> Odwrócone <em>zoopolis.</em> Zwierzęta towarzyszące w getcie warszawskim</p>

Pobierz pełny tekst