Bezpańska biopolityka – Maszyna zoologiczna, zdziczałe ekologie i polityczne potencjały zwierzęcego uwspólniania
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEBezpańska biopolityka – Maszyna zoologiczna, zdziczałe ekologie i polityczne potencjały zwierzęcego uwspólniania
Data publikacji: 11.2023
Przegląd Kulturoznawczy, 2023, Numer 4 (58) Heterotopie dzikości, s. 475 - 502
https://doi.org/10.4467/20843860PK.23.032.19181Autorzy
Bezpańska biopolityka – Maszyna zoologiczna, zdziczałe ekologie i polityczne potencjały zwierzęcego uwspólniania
The Stray Biopolitics - The Zoological Machine, Feral Ecologies and the Political Potentials of Animal Commoning
The article seeks to develop an alternative model of biopolitics based on the experience of stray dogs in the context of the transformation of the modern urban fabric. Its main goal is to show, on the one hand, that the purificatory actions of biopower in the context of street-dwelling dogs were an inalienable condition of modern urbanization in the West Atlantic variant, which made one of its pillars the multi-scalar process of spatial segregation of nonhuman animals. On the other, to offer such a look at strayness that, by violating the modern zoological machine and disarming the urban fear of animal collectivity, would open urban politics and urbanization to new possibilities emerging from the experience of the multispecies crowd. Another important task of the article will be to rethink the ontological status of stray dogs, which elude most, essentially biopolitical classifications of urban animals, revealing the political potential of the category of ferality.
The article consists of five parts. In the first, I refer to existing accounts of animal biopolitics, noting their merits and the main limitation, namely, the lack of in-depth reflection on such a politics of life that would take into account the autonomy and agency of animal subjects. In the second, I develop the notion of the zoological machine (with reference to Agamben’s philosophy), having in mind the semiotic-material apparatuses responsible for the production and maintenance of species differences, as well as the concealment of related violence. The third part serves to show its workings through the example of stray dogs in Victorian cities. My focus here – following Chris Pearson – is to show the interdependent processes of canine killing and the emergence of dogopolis (i.e., new, typically Western dog-human relationships), which turn out to be a key component of modern urbanization. In part four, I analyze the potentials of “ferality”, seeing it as a field of opportunity for alternative interspecies practices that hold the promise of disarming the Western zoological machine. The fifth part and the conclusion serve to present two key cases (Moscow and Chernobyl), against the background of which I develop the aforementioned biopolitical alternative. In doing so, I use such concepts as commoning, inhabitation, and the figure of the neighbor.
Acampora R.R., Nietzsche’s Feral Philosophy: Thinking through an Animal Imaginary [w:] C.D. Acampora, R.R. Acampora (red.), A Nietzschean Bestiary: Becoming Animal Beyond Docile and Brutal, Rowman & Littlefield Publishers, Lanham 2004.
Acampora R., Oikos and Domus: On Constructive Co-habitation with Other Creatures, „Philosophy & Geography” 2004, nr 7 (2).
Adams W.M., Searle A., Turnbull J., Quarantine Encounters with Digital Animals: More-than-Human Geographies of Lockdown Life, „Journal of Environmental Media” 2020, nr 1.
Agamben G., The Open: Man and Animal, przeł. K. Attell, Stanford University Press, Stanford, CA 2004.
Amos H., Is Russia Killing Stray Dogs Ahead of the World Cup?, „The Guardian”, 29.05.2018, https://www.theguardian.com/cities/2018/may/29/russia-stray-dogs-world-cup-cull-sochi-yekaterinburg (dostęp: 10.07.2023).
Associated Press in Kiev, Ukraine to Stop Killing Stray Dogs before Euro 2012 Football Championship, „The Guardian”, 17.11.2011, https://www.theguardian.com/world/2011/nov/17/euro2012-ukraine-stops-killing-stray-dogs (dostęp: 15.01.2024).
Atkins P. (red.), Animal Cities: Beastly Urban Histories, Ashgate, Farnham 2012.
Baratay E., Zwierzęcy punkt widzenia. Inna wersja historii, przeł. P. Tarasewicz, Wydawnictwo w Podwórku, Gdańsk 2014.
Barua M., Animal Work: Metabolic, Ecological, Affective, „Society for Cultural Anthropology: Theorizing the Contemporary”, 26.07.2018, https://culanth.org/fieldsights/animal-work-metabolic-ecological-affective (dostęp: 15.01.2024).
Barua M., Lively Cities: Reconfiguring Urban Ecology, University of Minnesota Press, Minneapolis–London 2023.
Baynes-Rock M., Life and Death in the Multispecies Commons, „Social Science Information” 2013, nr 52 (2).
Beatley T., Biophilic Cities: Integrating Nature into Urban Design and Planning, Island Press, Washington, DC 2011.
Beaudouin Ch., Cooke S.J., Hackenburg D.M., Kadykalo A.N., Young N., Is the Anthropause a Useful Symbol and Metaphor for Raising Environmental Awareness and Promoting Reform?, „Environmental Conservation” 2021, nr 48 (4).
Beck A.M., The Ecology of Stray Dogs: A Study of Free-Ranging Urban Animals, NotaBell Press, West Lafayette 2002.
Bednarek J., Życie, które mówi. Nowoczesna wspólnota i zwierzęta, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017.
Beilin K.O., In Search of an Alternative Biopolitics: Anti-Bullfighting, Animality, and the Environment in Contemporary Spain, The Ohio State University Press, Columbus 2015.
Betz J.A., Bogdanowicz W., Breen M., Buckley R.M., Chyzhevskyi I., Dillon M., Dutrow E.W., Kleiman N., Milinevsky G., Mousseau T.A., Ostrander E.A., Parker H.G., Pilot M., Spatola G.J., Thomas R., The Dogs of Chernobyl: Demographic Insights into Populations Inhabiting the Nuclear Exclusion Zones, „Science Advances” 2023, nr 9.
Blanchette A., Porkopolis: American Animality, Standarized Life & Factory Farming, Duke University Press, Durham–London 2020.
Bradshaw J., Zwierzęta wśród nas. Jak zwierzęta czynią nas ludźmi, przeł. M. Borzobohata-Sawicka, Czarna Owca, Warszawa 2019.
Braverman I., Settling Nature: The Conservation Regime in Palestine–Israel, University of Minnesota Press, Minneapolis–London 2023.
Braverman I., Wild Life: The Institution of Nature, Stanford University Press, Stanford, CA 2015.
Braverman I., Zooland: The Institution of Captivity, Stanford University Press, Stanford, CA 2013.
Braverman I. (red.), Animals, Biopolitics, Law: Lively Legalities, Routledge, London–New York 2016.
Bubandt N., Tsing A., An Ethnoecology for the Anthropocene: How A Former Brown-Coal Mine in Denmark Shows Us the Feral Dynamics of Post-Industrial Ruin, „Journal of Ethnobiology” 2018, nr 38 (1).
Burt J., Szczur, przeł. A. Leśniak, Universitas, Kraków 2006.
Chrulew M., Animals as Biopolitical Subjects [w:] M. Chrulew, D.J. Wadiwel (red.), Foucault and Animals, Brill, Leiden–Boston 2017.
Chrulew M., Managing Love and Death at the Zoo, „Australian Humanities Review” 2011, nr 50.
Chrulew M., Wadiwel D.J. (red.), Foucault and Animals, Brill, Leiden–Boston 2017.
Colling S., Animal Resistance in the Global Capitalist Era, Michigan State University Press, East Lansing 2021.
Coppinger L., Coppinger R., Czym jest pies? Podstawy ekologii behawioralnej psa domowego, przeł. D. Szadurska, COAPE Polska, Kraków 2016.
Dayan C., With Dogs at the Edge of Life, Columbia University Press, New York 2016.
Donaldson S., Kymlicka W., Zoopolis. Teoria polityczna praw zwierząt, przeł. M. Stefański, M. Wańkowicz, Oficyna 21, Warszawa 2019.
Donovan T., Feral Cities: Adventures with Animals in the Urban Jungle, Chicago Review Press, Chicago 2015.
Federici S., Re-enchanting the World: Feminism and the Politics of Commons, PM Press, Oakland 2019.
Foucault M., Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, przeł. T. Komendant, Wydawnictwo KR, Warszawa 1998.
Foucault M., Podmiot i władza, przeł. J. Zychowicz, „Lewą Nogą” 1998, nr 9.
Foucault M., Trzeba bronić społeczeństwa. Wykłady w Collège de France, 1976, przeł. M. Kowalska, Wydawnictwo KR, Kraków 1998.
Gandy M., Natura Urbana: Ecological Constellations in Urban Space, The MIT Press, Cambridge, MA–London 2022.
Goldsworthy V., Inventing Ruritania: The Imperialism of Imagination, Yale University Press, New Haven 1998.
Haraway D.J., Staying with the Trouble: Making Kin in the Chthulucene, Duke University Press, Durham–London 2016.
Haraway D.J., When Species Meet, Stanford University Press, Stanford, CA 2008.
Hare B., Woods V., Przetrwają najżyczliwsi. Jak ewolucja wyjaśnia istotę człowieczeństwa?, przeł. K. Kalinowski, Copernicus Center Press, Kraków 2022.
Holmberg T., Urban Animals: Crowding in Zoocities, Routledge, London–New York 2015.
Howell P., At Home and Astray: The Domestic Dog in Victorian Britain, University of Virginia Press, Charlottesville–London 2015.
Howell P., Between Wild and Domestic, Animal and Human, Life and Death: The Problem of Stray in the Victorian City [w:] P. Howell, A. Steinbrecher, C. Wischermann (red.), Animal History in the Modern City: Exploring Liminality, Bloomsbury Academic, London–New York 2019.
Hribal J., Fear of the Animal Planet: The Hidden History of Animal Resistance, AK Press, Chico, CA 2010.
Ingold T., Splatać otwarty świat. Architektura, antropologia, design, przeł. E. Klekot, Instytut Architektury, Kraków 2018.
Jarosz D., The Enemy and the Victim: Stray Dogs in Poland, 1945–1970 (Discourses and Actions), „Acta Poloniae Historica” 2019, nr 120.
Jarzębowska G., Czystka gatunkowa. Tępienie szczurów jako praktyka kulturowa w Polsce powojennej, IBL PAN, Warszawa 2021.
Jerolmack C., The Global Pigeon, The University of Chicago Press, Chicago–London 2013.
Juskowiak P., Miasta w kłączach wirusa. Od antropopauzy do krajobrazów wielogatunkowej troski, „Kultura Współczesna” 2022, nr 4 (120).
Juskowiak P., Od arki do azylu. W poszukiwaniu nowej tożsamości dla ogrodów zoologicznych, „Przegląd Socjologiczny” 2022, nr 71 (3).
Kirksey E., Emergent Ecologies, Duke University Press, Durham–London 2015.
Kirksey E., The Emergence of COVID-19: A Multispecies Story, „Anthropology Now” 2020, nr 12 (1).
Kokot M., Psy zagryzły czterolatka, Rumuni uśpią tysiące zwierząt, Wyborcza.pl, 13.09.2013, https://wyborcza.pl/7,75399,14595854,psy-zagryzly-czterolatka-rumuni-uspia-tysiace-zwierzat.html (dostęp: 15.01.2024).
Kowarik I., Cities and Wilderness: A New Perspective, „International Journal of Wilderness” 2013, nr 3.
Latour B., After Lockdown: A Metamorphosis, przeł. J. Rose, Polity, London 2021.
Lemon A., MetroDogs: The Heart in the Machine, „Journal of the Royal Anthropological Institute” 2015, nr 21.
Linebaugh P., The Magna Carta Manifesto: Liberties and Commons for All, University of California Press, Berkeley 2008.
Lorimer J., Probiotic Legalities: De-domestication and Rewilding Before the Law [w:] I. Braverman (red.), Animals, Biopolitics, Law: Lively Legalities, Routledge, London–New York 2016.
Lorimer J., Wildlife in the Anthropocene: Conservation after Nature, University of Minnesota Press, Minneapolis 2015.
Lorimer J., Searle A., Turnbull J., After the Anthropause: Lockdown Lessons for More-than-Human Geographies, „The Geographical Journal” 2021, nr 187.
Margodt K., Zoos as Welfare Arks? Reflections on an Ethical Course for Zoos [w:] R. Acampora (red.), Metamorphoses of the Zoo: Animal Encounter after Noah, Lexington Books, Lanham 2010.
Meijer E., Zwierzęta mówią. W stronę demokracji międzygatunkowej, przeł. M. Biedrzycki, A. Małecka, Wydawnictwo Drzazgi, Okoniny 2021.
Metzger J., The City Is Not a Menschenpark: Rethinking the Tragedy of the Urban Commons Beyond the Human/Non-human Divide [w:] Ch. Borch, M. Kornberger (red.), Urban Commons: Rethinking the City, Routledge, London–New York 2015.
Mica A., Bezpańskie psy i ich panowie. Niezamierzone konsekwencje i efekty dysonansu poznawczego w zarządzaniu populacją psów w Rumunii [w:] A. Mica, P. Łuczeczko (red.), Ludzie i nie-ludzie. Perspektywa socjologiczno-antropologiczna, Orbis Exterior, Pszczółki 2011.
Müller M., W poszukiwaniu Globalnego Wschodu. Myślenie między Północą a Południem, przeł. A. Piekarska, „Praktyka Teoretyczna” 2020, nr 3.
Pachirat T., Every Twelve Seconds: Industrialized Slaughter and the Politics of Sight, Yale University Press, New Haven–London 2011.
Palmer C., “Taming the Wild Profusion of Existing Things”? A Study of Foucault, Power, and Human/Animal Relationships, „Environmental Ethics” 2001, nr 23.
Pearson Ch., Dogopolis: How Dogs and Humans Made Modern New York, London, and Paris, The University of Chicago Press, Chicago 2021.
Philo Ch., Wilbert Ch. (red.), Animals Spaces, Beastly Places: New Geographies of Human–Animal Relations, Routledge, London–New York 2000.
Pobłocki K., Kapitalizm. Historia krótkiego trwania, Bęc Zmiana, Warszawa 2017.
Puig de la Bellacasa M., Matters of Care: Speculative Ethics in More than Human Worlds, University of Minnesota Press, Minneapolis 2017.
Rabinow P., Rose N., Biopower Today, „BioSocieties” 2006, nr 1.
Radziwinowicz W., Bezdomne psy terroryzują Moskwę, Wyborcza.pl, 6.01.2009, https://wyborcza.pl/7,75399,6127316,bezdomne-psy-terroryzuja-moskwe.html (dostęp: 15.01.2024).
Ratajczak M., Forma życia i dobro wspólne. Geneza i aktualność współczesnej włoskiej filozofii politycznej, IBL PAN, Warszawa 2020.
Raulff U., Farewell to Horse: The Final Century of Our Relationship, przeł. R.A. Kemp, Penguin Books, London 2018.
Rejmer M., Bukareszt. Kurz i krew, Czarne, Wołowiec 2013.
Rolin J., I ktoś rzucił za nim zdechłego psa, przeł. W. Dłuski, Czarne, Wołowiec 2011.
Rose N., The Politics of Life Itself: Biomedicine, Power, and Subjectivity in the Twenty-First Century, Princeton University Press, Princeton 2007.
Rothfels N., Savages and Beasts: The Birth of the Modern Zoo, The Johns Hopkins University Press, Baltimore 2002.
Sennett R., Ciało i kamień. Człowiek i miasto w cywilizacji Zachodu, przeł. M. Konikowska, Wydawnictwo Marabut, Gdańsk 1996.
Srinivasan K., The Biopolitics of Animal Being and Welfare: Dog Control and Care in the UK and India, „Transactions of the Institute of British Geographers” 2013, nr 38 (1).
Srinivasan K., Remaking More-than-Human Society: Thought Experiments on Street Dogs as “Nature”, „Transactions of the Institute of British Geographers” 2019, nr 44 (2).
Stavrides S., Common Space: The City as Commons, Zed Books, London 2016.
Taylor C., Wadiwel D.J., A Conversation on the Feral, „Feral Feminisms” 2016, nr 6.
Tsing Lowenhaupt A., The Mushroom at the End of the World: On the Possibility of Life in Capitalist Ruins, Princeton University Press, Princeton 2015.
Tuan Y.F., Dominance & Affection: The Making of Pets, Yale University Press, New Haven–London 1984.
Turnbull J., Checkpoint Dogs: Photovoicing Canine Companionship in the Chernobyl Exclusion Zone, „Anthropology Today” 2020, nr 36 (6).
van Dooren T., Flight Ways: Life and Loss at the Edge of Extinction, Columbia University Press, New York 2014.
Van Patter L., (Re)Storying the More-than-Human City: Urban Coyotes in Canada, niepublikowana praca doktorska, Department of Geography and Planning, Queen’s University, Kingston–Ontario 2021.
Vasudevan A., The Makeshift City: Towards a Global Geography of Squatting, „Progress in Human Geography” 2015, nr 39 (3).
Wadiwel D.J., The War against Animals, Brill, Leiden–Boston 2015.
Włodarczyk J., Genealogy of Obedience: Reading North American Dog Training Literature, 1850s–2000s, Brill, Leiden–Boston 2018.
Wolch J., Zoopolis, przeł. A. Barcz, „Wakat – Notoria” 2014, http://wakat.sdk.pl/zoopolis/ (dostęp: 15.07.2023).
Wolfe C., Before the Law: Human and Other Animals in Biopolitical Frame, The University of Chicago Press, Chicago 2013.
Informacje: Przegląd Kulturoznawczy, 2023, Numer 4 (58) Heterotopie dzikości, s. 475 - 502
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Bezpańska biopolityka – Maszyna zoologiczna, zdziczałe ekologie i polityczne potencjały zwierzęcego uwspólniania
The stray biopolitics – The zoological machine, feral ecologies and the political potentials of animal commoning
Publikacja: 11.2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 301
Liczba pobrań: 186