FAQ

Wokół recepcji Łukasińskiego Szymona Askenazego

Data publikacji: 2021

Przegląd Archiwalno-Historyczny, 2021, Tom VIII, s. 29 - 53

https://doi.org/10.4467/2391-890XPAH.21.002.15307

Autorzy

Alina Hinc
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
https://orcid.org/0000-0002-1465-4481 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Wokół recepcji Łukasińskiego Szymona Askenazego

Abstrakt

Tematem artykułu jest recepcja jednego z ważniejszych dzieł historycznych Szymona Askenazego pt. Łukasiński. Ukazało się ono po raz pierwszy w 1908 r. w W arszawie. Składały się wówczas na niego dwa pokaźne tomy, z których każdy liczył około 400 stron. Sam tytuł książki — Łukasiński — mógłby wskazywać na biografię Waleriana Łukasińskiego, polskiego działacza niepodległościowego, założyciela Wolnomularstwa Narodowego i T owarzystwa Patriotycznego, ale treść w niej zawarta jest o wiele bogatsza. Dotyczy ona bowiem nie tylko tragicznych losów Łukasińskiego, lecz także historii polskich tajnych związków patriotycznych i sytuacji politycznej w Królestwie Polskim w latach 1815–1830. Bogactwo treści tej książki dostrzegli już pierwsi jej recenzenci, którzy opublikowali swoje omówienia w latach 1908–1909. Zwracali też oni uwagę na aktualne przesłanie pracy Askenazego, która na początku wieku XX wpisywała się dobrze w narastający polski ruch niepodległościowy. Czas powstania i pierwszego wydania Łukasińskiego miał więc bardzo istotny wpływ na jego recepcję. Podobnie rzecz się miała z drugą edycją tego dzieła, które wznowiono w 1929 r., również w W arszawie, w niepodległej Polsce. W tym wypadku na jego recepcję wpłynęła znacząco polityka historyczna sanacji, w której nurt konspiracyjny odgrywał ważną rolę. Według drugiego wydania Łukasińskiego ukazał się jeszcze w latach 2005–2006 reprint tego dzieła, który nie wzbudził już jednak więkWokół recepcji Łukasińskiego Szymona Askenazego 53 szego zainteresowania i przeznaczony był bardziej dla koneserów dzieł historycznych niż szerszego kręgu odbiorców. Nasuwa się zatem wniosek, że okoliczności publikowania kolejnych wydań Łukasińskiego i towarzysząca im każdorazowa bieżąca polityka determinowały w dużym stopniu ich recepcję.


About the reception of “Łukasiński” by Szymon Askenazy

The paper discusses the reception of “Łukasiński” — one of the most important historical works by Szymon Askenazy, first published in Warsaw in 1908. At that time, it was a hefty, twovolume publication, 400 pages each. The title itself — “Łukasiński” — may suggest just a biography of Walerian Łukasiński, a Polish independence activist and founder of the National Freemasonry and the Patriotic Society, but its content is much broader. It explores not only the tragic life of Łukasiński, but also the history of Polish secret patriotic associations and the political situation in the Kingdom of Poland in the years 1815–1830. Even the first reviewers of the book, publishing in the years 1908–1909, remarked on how rich it was. They pointed to the timeliness of Askenazy’s work — in the early 20th century, the book fit into the growing independence movement in Poland. The time when “Łukasiński” was written and first published heavily affected its reception. Similar reactions followed the second edition of the book, published in 1929 — also in Warsaw, but already in independent Poland. At that time, its reception was affected by the historical policy of the Sanation, in which the pro-independence conspiracy played an important role. “Łukasiński” was reprinted in the years 2005–2006, based on the second edition, but it did not spark as much interest and was mainly addressed to historians rather than the general audience. Therefore, one may conclude that the circumstances and politics surrounding the publication of subsequent editions of “Łukasiński” largely determined how the work was received at each time.

Bibliografia

Pobierz bibliografię
Askenazy S., Książę Józef Poniatowski 1763–1813, wyd. 1 z 22 rycinami i heliograwiurą wg portretu Grassiego, Warszawa–Kraków 1904 [występuje też to wyd. z datą 1905]; wyd. skrócone przez W. S t. [Studnicką], Warszawa–Kraków 1906; wyd. 2 z 22 rycinami i heliograwiurą wg portretu Grassiego, Warszawa–Kraków 1910; wyd. jubileuszowe ozdobione 152 rycinami, Poznań–Warszawa 1913; wyd. 4 przejrzane i poprawione, Warszawa 1922; wyd. 5, Jerozolima 1944; wyd. 1 [wg informacji w stopce red., właściwie wyd. 6], Warszawa 1974; wyd. 2 [wg informacji w stopce red., na s. red. wyd. 7], Warszawa 1978; reprint wg wyd. 2 z 1910 r. [zawiera rozszerzony materiał ilustracyjny w stosunku do wydań wcześniejszych], Poznań 2006.
Askenazy S., Łukasiński, t. 1–2, wyd. 1, Warszawa–Lwów 1908.
Askenazy S., Łukasiński, t. 1–2, wyd. 2, Warszawa 1929.
Askenazy S., „Łukasiński”, „Tygodnik Ilustrowany” 1909, nr 3, s. 44–45.
Askenazy S., Poland and the Polish Revolution, [w:] The Cambridge Modern History, planned by Lord Acton, ed. by A.W. W ard, G.W. Prothero, S. Leathes, vol. X: The Restoration, Cambridge 1907, s. 445–474.
Askenazy S., Przymierze polsko-pruskie, wyd. 1, Lwów–Warszawa–Poznań 1900; wyd. 2, Warszawa–Kraków 1901; wyd. 3 przejrzane i dopełnione, Warszawa–Lwów 1918 [występuje też to wyd. z datą 1919].
Askenazy S., Rosya — Polska 1815–1830, Lwów–Warszawa 1907.
Askenazy S., Russia, [w:] The Cambridge Modern History, planned by Lord Acton, ed. By A.W. W ard, G.W. Prothero, S. Leathes, vol. X: The Restoration, Cambridge 1907, s. 413–444.
Askenazy S., Sto lat Zarządu w Królestwie Polskiem 1800–1900, wyd. 1, Lwów 1901; wyd. 2 przejrzane, Lwów 1903.
Bibliografia polska 1901–1939, pod red. J. W ilgat, t. 1, Wrocław 1986.
Bołdyrew A., Portret bohatera. Postać Waleriana Łukasińskiego w historiografii i edukacji historycznej w latach 1900–1939, „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” 2012, t. 13, s. 45–77.
Bołdyrew A., Rzeczywistość czy imaginacja? „Biografia legendy” Waleriana Łukasińskiego w pamiętnikach i historiografii doby romantyzmu, „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” 2011, t. 12, nr 2, s. 27–60.
Chrzanowski I., Książka o Łukasińskim, [w:] Wśród zagadnień, książek i ludzi, Lwów–Warszawa– Kraków 1923, s. 420–458.
Chrzanowski I., Najnowsze dzieło Sz. Askenazego, „Sfinks” 1909, s. 413–443.
Daszyk K.K., Szymona Askenazego neoromantyczna apoteoza czynu, „Studia Historyczne” 1995, R. 38, z. 2, s. 225–242.
Dutkiewicz J., Szymon Askenazy i jego szkoła, Warszawa 1958.
Dutkiewicz J., Szymona Askenazego poglądy na ruchy rewolucyjne, „Kwartalnik Historyczny” 1956, R. 63, nr 4–5, s. 368–380.
Dutkiewicz J., Wymowa polityczna działalności naukowej Szymona Askenazego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Seria I, Nauki Humanistyczno-Społeczne” 1956, z. 3, s. 127–150.
Dylągowa H. , Walerian Łukasiński (1786–1868), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 18, pod red. E. R ostworowskiego, Wrocław 1973, s. 532–534.
Filipowicz M., Szymon Askenazy i „Łukasiński”, [w:] Wolnomularstwo Narodowe. Walerian Łukasiński. Nacional’noe masonstvo. Valerian Lukasinskij, pod red. W. Śliwowskiej, Warszawa 2014, s. 107–117.
Habielski R., W służbie teraźniejszości. Glosa do twórczości Mariana Kukiela, [w:] Marian Kukiel. Historia w służbie teraźniejszości i inne pisma emigracyjne, słowo wstępne, wybór i oprac. R. H abielski, Warszawa 1994, s. 5–27.
Hinc A., Szymon Askenazy — szkic do portretu historyka neoromantycznego, „Przegląd Archiwalno-Historyczny” 2014, t. 1, s. 65–87.
Hinc A., Wokół recepcji „Przymierza polsko-pruskiego” Szymona Askenazego, „Przegląd Archiwalno-Historyczny”, 2020, t. 7, s. 7–26.
Hinc A., Z dziejów recepcji literatury historycznej w Polsce: fenomen „Księcia Józefa Poniatowskiego”Szymona Askenazego, [w:] Dzieje polityczne, kultura, biografistyka. Studia z historii XIX i XX wieku ofiarowane prof. Zbigniewowi Dworeckiemu, pod red. L. T rzeciakowskiego i P. Matusika, Poznań 2002, s. 165–180.
Hoszowska M., Szymon Askenazy i jego korespondencja z Ludwikiem Finklem, Rzeszów 2013.
Iwaszkiewicz J., Szymon Askenazy 1867–1935, „Ateneum Wileńskie” 1936, R. 11, s. 893–901. Jezierski E. , Walerjan Łukasiński, Warszawa 1916.
Kipa E. , [Rec.] Szymon Askenazy: Łukasiński, tom I. Warszawa, 1929, Wł. Łazarski, „Pamiętnik Warszawski” 1929, z. 1, s. 248–249.
Korotyński W. , Łukasiński, „Kurjer Warszawski” 1908, nr 296, s. 5–6.
Korotyński W. , Łukasiński, „Kurjer Warszawski” 1909, nr 46, s. 2–4.
Kukiel M., Historia w służbie teraźniejszości, [w:] Marian Kukiel. Historia w służbie teraźniejszości i inne pisma emigracyjne, słowo wstępne, wybór i oprac. R. H abielski, Warszawa 1994, s. 31–50.
Kukiel M., Szymon Askenazy (24 grudnia 1867 r. – 22 czerwca 1935 r.), „Przegląd Współczesny” 1935, t. 54, nr 161, s. 312–332.
Lenkiewicz A., Walerian Łukasiński (1786–1868), Wrocław 2001.
Limanowski B., Walerjan Łukasiński. Szkic biograficzny, Warszawa 1920.
Łepkowski T. , Pamiętnik Waleriana Łukasińskiego, „Przegląd Historyczny” 1961, t. 52, nr 1, s. 153–163.
Łukasiński W. , Pamiętnik, oprac., wstępem i przypisami opatrzył R. G erber, wyd. 1, Warszawa 1960; wyd. 2 poprawione i uzupełnione, oprac. i wstępem poprzedził R. G erber, weryfikacja tekstu, przypisy i indeks Z. L ewinówna, Warszawa 1986.
Łuniński E. , Silny człowiek, „Świat” 1909, nr 15, s. 1–3.
Maternicki J., Rola historiografii w rozwoju polskiej myśli niepodległościowej na przełomie XIX i XX wieku, „Przegląd Humanistyczny” 1989, t. 33, nr 6, s. 59.
Mościcki H., Łukasiński, „Tygodnik Ilustrowany” 1908, nr 43, s. 855–856.
Mościcki H., Zagadka losów Łukasińskiego, „Tygodnik Ilustrowany” 1909, nr 3, s. 44.
Myśliński J., [Rec.] Józef Dutkiewicz: Szymon Askenazy i jego szkoła, Warszawa 1958, PWN, s. 252, „Wiadomości Historyczne” 1959, R. 2, nr 2/3, s. 133–135.
Pajewski J., Przeszłość z bliska. Wspomnienia, Warszawa 1983.
Pawłowski B., Szymon Askenazy, „Kwartalnik Historyczny” 1935, s. 551.
Pawłowski B., Tajemnicza postać spiskowca, „Świat” 1908, R. 3, nr 31, s. 13–14; nr 32, s. 3–4; nr 33, s. 8–10; nr 34, s. 14–15; nr 35, s. 7.
Przypomnienia i refleksje [Jerzy Łojek], „Nowe Książki” 1977, nr 21, s. 5.
Ruszczyc M., Walerian Łukasiński, Warszawa 1963.
Studnicki W., Profesor Askenazy: historyk i polityk, „Wiadomości Literackie” 1935, nr 30, s. 2.
Śliwowska W., Przedmowa, [w:] Wolnomularstwo Narodowe. Walerian Łukasiński. Nacional’noe masonstvo. Valerian Lukasinskij, pod red. W. Śliwowskiej, Warszawa 2014, s. 19–30.
Tokarz W., Z refleksji historyka, [w:] Historycy o historii. Od Adama Naruszewicza do Stanisława Kętrzyńskiego 1775–1918. Zebrał, wstępem i komentarzem opatrzył M.H. S erejski, Warszawa 1963, s. 589–595.
Wolnomularstwo Narodowe. Walerian Łukasiński. Nacional’noe masonstvo. Valerian Lukasinskij, pod red. W. Śliwowskiej, Warszawa 2014.
Z. K., [Rec.] Askenazy Szymon: Łukasiński. T. I–II. str. 437 i str. 497 in 8˚. Warszawa. Nakładem drukarni Wł. Łazarskiego, „Kwartalnik Historyczny” 1931, R. 45, t. 2, s. 81.
Zahorski A., Szymon Askenazy (1865–1935), [w:] Historycy warszawscy ostatnich dwóch stuleci, pod red. A. G ieysztora, J. Maternickiego, H. S amsonowicza, Warszawa 1986, s. 181–197.
Zawadzki W., Walerian Łukasiński i jego pamiętnik, „Twórczość” 1961, R. 17, z. 3, s. 79–88.
Zawierucha St. [pseud. M. Kukiela], [Rec.] S. Askenazy: „Rosya i Polska 1815–1830”. Lwów 1907. — „Łukasiński”. T. I. Warszawa–Lwów 1908, „Przedświt. Miesięcznik polityczno-społeczny. Organ Polskiej Partyi Socyalistycznej” 1909, R. 28, nr 1, s. 56–59.
Zawierucha St. [pseud. M. Kukiela], [Rec.] Szymon Askenazy. „Łukasiński”. Tom II. Warszawa– Lwów 1908, „Przedświt. Miesięcznik polityczno-społeczny. Organ Polskiej Partyi Socyalistycznej”1909, R. 28, nr 3, s. 308–311.

Informacje

Informacje: Przegląd Archiwalno-Historyczny, 2021, Tom VIII, s. 29 - 53

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Wokół recepcji Łukasińskiego Szymona Askenazego

Angielski:

About the reception of “Łukasiński” by Szymon Askenazy

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-1465-4481

Alina Hinc
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
https://orcid.org/0000-0002-1465-4481 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Publikacja: 2021

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Alina Hinc (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 899

Liczba pobrań: 476

<p> Wokół recepcji <em>Łukasińskiego </em>Szymona Askenazego</p>