FAQ

Wartościowanie dokumentacji — pomiędzy potrzebami administracji a oczekiwaniami nauki

Data publikacji: 2022

Przegląd Archiwalno-Historyczny, 2022, Tom IX, s. 31 - 48

https://doi.org/10.4467/2391-890XPAH.22.002.17214

Autorzy

Katarzyna Jaskółka-Leśniak
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
, Polska
Archiwum Narodowe w Krakowie
ul. Rakowicka 22E, 31-510 Kraków, Polska
https://orcid.org/0000-0003-2255-6037 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Wartościowanie dokumentacji — pomiędzy potrzebami administracji a oczekiwaniami nauki

Abstrakt

Wartościowanie dokumentacji jest istotnym procesem mającym wpływ na tworzenie źródeł do badań naukowych. Artykuł omawia zderzenie potrzeb administracji i oczekiwań nauki na gruncie oceny wartości archiwalnej dokumentacji przeprowadzanej przez archiwa państwowe. Pokazano w nim dwa podejścia do oceny wartości dokumentacji wynikające z jej przydatności do celów użytkowych lub naukowych, a także trudności przy przeprowadzaniu selekcji materiałów archiwalnych. Przedstawiono także postulaty w zakresie roli pracownika nadzoru archiwalnego w procesie wartościowania, mające na celu pogodzenie interesów nauki i potrzeb urzędowych.


Evaluating documentation — between the needs of administration and the expectations of science

Evaluating documentation is crucial for the process of creating sources for scientific studies. The paper discusses the clash between the needs of administration and the expectations of researchers regarding the assessment of documents’ archival value conducted by state archives. It demonstrates two approaches towards evaluating documentation resulting from its usefulness for scientific or practical applications, as well as difficulties concerning the selection of archival materials. It also proposes a role for archive supervisors in the evaluation process, which should balance the needs of science and those of administration.

Keywords: documentation evaluation, archival selection, disposal of documentation, archival supervision

Bibliografia

Archiwalia

Archiwum Narodowe w Krakowie

Zespół „Archiwum Państwowe w Krakowie”, sygn. 29/819/19, 23, 24, 25, 48, 51, 52, 89, 167.

Registratura własna, akta o znakach:

DN .024 z 2012 r., DN .051 z 2015 i 2017 r., DN .4240 z 2015 i 2016 r., DN .4241 z 2014 i 2017 r., DN .4242 z 2013 r., NVI.024 z 2007 i 2009 r., NVI.401, NVI.410, NVI.413, NVI.420, NVI.421, NVI.424 z lat 2017–2021.

Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych

Registratura własna, akta Centralnej Komisji Archiwalnej Oceny Dokumentacji, https://www.archiwa.gov.pl/pl/centralna-komisja-archiwalnej-oceny-dokumentacji/5302 (dostęp: 29.12.2021);

Program działania Centralnej Komisji Archiwalnej Oceny Dokumentacji kadencji 2020–2022, https://www.archiwa.gov.pl/files/program_CKAOD _kadencji_2020-2022.pdf (dostęp: 30.12.2021).

• Rekomendacje Centralnej Komisji Archiwalnej Oceny Dokumentacji do nowego prawa archiwalnego w zakresie zarządzania dokumentacją i nadzoru nad nią z 24 czerwca 2021 r., załącznik nr 3 do protokołu CKAOD Nr 4/2021, https://www.archiwa.gov.pl/files/zalacznik-nr-3-do-protokolu-4-z-2021_r.pdf (dostęp: 31.12.2021).

Źródła drukowane

Archiwalja podhalańskie zagrożone spaleniem, „Ilustrowany Kurier Codzienny” 1935, nr 117, s. 9.

Kaleński G., Brakowanie akt, Wydawnictwo Kursów Archiwalnych, z. 1, Warszawa 1934.

Kaleński G., Prowadzenie składnicy akt. Wskazówki praktyczne, Wydawnictwo Kursów Archiwalnych, z. 9, Warszawa 1937.

Kamiński A., Diariusz podręczny 1939–1945, wstęp i oprac. A. Palarczykowa, J. Stoksik, Warszawa 2001.

Listy Oswalda Balzera i Stanisława Kutrzeby z 1907 roku w sprawie brakowania akt sądowych, oprac. E. Perłakowska, „Krakowski Rocznik Archiwalny” 2001, t. 7, s. 167–175.

Manteuffel T., Początki współczesnej państwowej biurowości polskiej jako materiał do organizacji regestratur w urzędach państwowych (1917–1920), „Archeion” 1929, t. 5, s. 45–58.

Moraczewski A., Sprawa przekazywania akt administracji rządowej do archiwów państwowych w świetle obowiązujących przepisów, „Archeion” 1937, t. 15, s. 35–48.

Piechota R., Jagiełło B., Motas M., Pierwsze protokoły Rady Archiwalnej (1918–1922), „Teki Archiwalne”1971, t. 13, s. 103–193.

Sprawozdanie z działalności Wydziału Archiwów Państwowych w roku 1935, „Archeion” 1936, t. 14, s. 90.

Stosyk S., Przepisy o przechowywaniu akt w urzędach administracji publicznej (komentarz), Wydawnictwo Kursów Archiwalnych, z. 7, Warszawa 1936.

Teka Grona Konserwatorów Galicyi Zachodniej, t. 3, Kraków 1909.

Akty prawne

Decyzja nr 3 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 12 czerwca 2002 r. w sprawie wprowadzenia w archiwach państwowych instrukcji w sprawie oceny wartości archiwalnej dokumentacji konstrukcyjnej i technologicznej.

Dekret o organizacji archiwów państwowych i opiece nad archiwaliami z 7 lutego 1919 r., Dz. Praw Państwa Polskiego 1919, nr 14 poz. 182.

Dekret z dnia 29 marca 1951 r. o archiwach państwowych, Dz. U. 1951, nr 19, poz. 149.

Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 14 października 2015 r. w sprawie warunków i trybu przekazywania do archiwów państwowych materiałów archiwalnych tworzących ewidencjonowany niepaństwowy zasób archiwalny, Dz. U. 2015, poz. 1743.

Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 20 października 2015 r. w sprawie klasyfikowania i kwalifikowania dokumentacji, przekazywania materiałów archiwalnych do archiwów państwowych i brakowania dokumentacji niearchiwalnej, tj. D z. U. 2019, poz. 246.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 października 2006 roku w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z dokumentami elektronicznymi, Dz. U. 2006, nr 206, poz. 1518.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 października 1920 r. w sprawie biurowości ministerstw, M.P. 1920, nr 251.

Uchwała Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1931 r. o przechowywaniu akt w urzędach administracji publicznej, M.P. 1932, nr 2, poz. 3.

Ustawa z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, tj. D z. U. 2020, poz. 164.

Zarządzenie nr 8 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 28 kwietnia 2020 r. w sprawie wprowadzenia kryteriów wartościowania dokumentacji akt osobowych studentów oraz prac dyplomowych, Dz. Urz. ND AP 2020, poz. 8.

Zarządzenie nr 11 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 22 maja 2020 r. w sprawie wprowadzenia wskazówek dotyczących wartościowania dokumentacji programów i projektów finansowanych z funduszy europejskich, Dz. Urz. ND AP 2020, poz. 11.

Zarządzenie nr 16 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 10 listopada 2014 r. w sprawie wprowadzenia wskazówek metodycznych dotyczących zasad wartościowania, gromadzenia i porządkowania akt osobowych.

Zarządzenie nr 24 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 22 października 2020 r. w sprawie powołania członków Centralnej Komisji Archiwalnej Oceny Dokumentacji, Dz. Urz. ND AP 2020, poz. 24.

Zarządzenie nr 35 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 3 kwietnia 2018 r. w sprawie powołania oraz zakresu i trybu działania Centralnej Komisji Archiwalnej Oceny Dokumentacji.

Zarządzenie nr 36 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 9 września 2019 r. w sprawie kryteriów wartościowania dokumentacji medycznej, Dz. Urz. ND AP 2019, poz. 36.

Zarządzenie nr 42 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 13 grudnia 2019 r. w sprawie wprowadzenia kryteriów wartościowania dokumentacji uprawnień do kierowania pojazdami i dokumentacji rejestracji pojazdów, Dz. Urz. ND AP 2019, poz. 42.

Opracowania

Borodij E., Kryteria wartościowania współczesnej dokumentacji aktowej — stan obecny i perspektywy [w]: Archiwa polskie wobec wyzwań XXI wieku: Pamiętnik III Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich, Toruń, 2–4 września 1997, t. 1, pod red. D. Nałęcz, Radom 1997.

Degen R., Garść uwag na temat selekcji w Polsce [w:] Toruńskie konfrontacje archiwalne, t. 1: Archiwistyka na uniwersytetach, archiwistyka w archiwach, pod red. W. Chorążyczewskiego i A. R osy, Toruń 2009, s. 133–143.

Degen R., Kształtowanie państwowego zasobu archiwalnego w Polsce w latach 1945–1989, „Archiwa — Kancelarie — Zbiory” 2008, nr 2, s. 13–38.

Degen R., Selekcja archiwalna jako konstruowanie zbioru źródeł historycznych w Polsce, „Archiwista Polski” 2011, nr 2, s. 11–17.

Degen R., Selekcja, brakowanie i początki nadzoru nad nimi w Galicji do wybuchu I wojny światowej, „Archiwa — Kancelarie — Zbiory” 2011, nr 2(4), s. 107–129.

Degen R., Urzędnicy, selekcja i brakowanie dokumentacji w Polsce w XX wieku [w:] Dzieje biurokracji na ziemiach polskich, t. III , pod red. A. Góraka, K. Latawca i D . Magiera, Lublin–Siedlce 2010, s. 545–556.

Degen R., Zasady i metody selekcji archiwalnej w Polsce [w:] Stowarzyszenie Archiwistów Instytucji Wymiaru Sprawiedliwości. Materiały pokonferencyjne. Świnoujście 14–17 maja 2009 r. Szczecin 14–17 września 2010 r., Wrocław 2010, s. 102–110.

Dokumentacja masowa. Z problematyki kształtowania zasobu archiwalnego, pod red. I. Mamczak-Gadkowskiej i K. Stryjkowskiego, Poznań 2012.

Etos zawodu archiwisty. V Krajowe Sympozjum Archiwalne, Toruń, 26 maja 2021 roku, pod red. W. Chorążyczewskiego i P. Guta, Toruń–Warszawa 2021.

Fischer I., Historia Archiwum Państwowego w Krakowie „z przymrużeniem oka”, „Krakowski Rocznik Archiwalny” 2008, t. 14, s. 258–259.

Galuba R., Archiwa państwowe w latach 1918–2011. Podstawy prawne działalności, Poznań 2012.

Górak A., Magier D., Selekcja archiwalna jako konstruowanie zasobu źródeł historycznych, „Archiwa — Kancelarie — Zbiory” 2011, nr 2, s. 131–143.

Jaskółka-Leśniak K., Dobre praktyki w obszarze kształtowania państwowego zasobu archiwalnego [w:] Dobre praktyki zarządzania dokumentacją, „Biblioteka Zarządcy Dokumentacji”, t. 10, pod red. K. Pepłowskiej i M. Smoczyńskiego, Toruń 2022, s. 77–98.

Jaskółka-Leśniak K., Zarządzanie dokumentacją tradycyjną i elektroniczną w sądach i prokuraturach oraz jej wartościowanie w świetle nadzoru sprawowanego przez Archiwum Narodowe w Krakowie [w:] Belliculum Diplomaticum VIII Thorunense: Dokumentacja i materiały archiwalne instytucji wymiaru sprawiedliwości — problemy, wyzwania, perspektywy, pod red. K. Kopińskiego, Toruń 2022, s. 111–136.

Kamiński A., Włodzimierz Budka, „Archeion” 1979, t. 68, s. 371–375.

Konstankiewicz M., Udział w stanowieniu aktów normatywnych jako forma działania administracji w zakresie kształtowania narastającego zasobu archiwalnego [w:] Archiwistyka oraz problemy historii Polski, Polonii i dyplomacji XX w. Księga jubileuszowa ofiarowana profesorowi Edwardowi Kołodziejowi w 70. rocznicę urodzin, pod red. J. Łosowskiego, Lublin 2011, s. 135–145.

Kula M., O co chodzi w historii?, Warszawa 2008.

Kwiatkowska W., Co mogą, a co powinny wiedzieć o naszych czasach przyszłe pokolenia? Kulturowe aspekty selekcji dokumentacji, „Archeion” 2011, t. 112, s. 191–204.

Motas M., O przepisach archiwalnych w Polsce międzywojennej (1918–1939), „Archeion” 1968, t. 48, s. 115–130.

Palarczykowa A., Adam Kamiński (1905–1981), „Krakowski Rocznik Archiwalny” 1998, t. 4, s. 156–164.

Płuciennik M., Polska terminologia archiwalna w źródłach prawa, Warszawa 2020.

Polski Słownik Archiwalny, pod red. W. Maciejewskiej, Warszawa 1974.

Problemy wartościowania dokumentacji współczesnej. Konferencja w Archiwum Głównym Akt Dawnych 19–20.06.2007, materiały pokonferencyjne, https://www.archiwa.gov.pl/images/docs/Wartosciowanie_materialow_archiwalnych_1.pdf (dostęp: 29.12.2021).

Robótka H., Zasady i metody selekcji dokumentacji tradycyjnej i elektronicznej a potrzeby badań obecnych i przyszłych, referat na 17. Powszechny Zjazd Historyków Polskich w Krakowie w 2004 r., http://jazon.hist.uj.edu.pl/zjazd/ (dostęp: 8.1.2020).

Robótka H., Ryszewski B., Tomczak A., Archiwistyka, Warszawa 1989.

Roman W.K., Wkład powszechnych zjazdów historyków i archiwistów polskich do dorobku archiwistyki, Toruń 2021.

Stępień R., Możliwości zastosowania sztucznej inteligencji i blockchain w działalności archiwalnej. Przegląd doświadczeń zagranicznych, „Archeion” 2021, t. 122, s. 69–93.

Using AI for digital selection in government, https://www.nationalarchives.gov.uk/information--management/manage-information/preserving-digital-records/research-collaboration/using-ai-for-digital-selection-in-government/ (dostęp: 31.12.2021).

Wyspiański nieznany, pod red. Ł. Gawła i M. Laskowskiej, Kraków 2019.

Informacje

Informacje: Przegląd Archiwalno-Historyczny, 2022, Tom IX, s. 31 - 48

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Wartościowanie dokumentacji — pomiędzy potrzebami administracji a oczekiwaniami nauki

Angielski:

Evaluating documentation — between the needs of administration and the expectations of science

Autorzy

https://orcid.org/0000-0003-2255-6037

Katarzyna Jaskółka-Leśniak
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
, Polska
Archiwum Narodowe w Krakowie
ul. Rakowicka 22E, 31-510 Kraków, Polska
https://orcid.org/0000-0003-2255-6037 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Polska

Archiwum Narodowe w Krakowie
ul. Rakowicka 22E, 31-510 Kraków, Polska

Publikacja: 2022

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Katarzyna Jaskółka-Leśniak (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski