FAQ

Sowietyzacja życia społecznego w Polsce na przykładzie Śląska Opolskiego w latach 1947–1951

Data publikacji: 2018

Przegląd Archiwalno-Historyczny, 2018, Tom V, s. 99 - 110

https://doi.org/10.4467/2391-890XPAH.18.006.14923

Autorzy

Zbigniew Bereszyński
Instytut Śląski w Opolu
https://orcid.org/0000-0001-9761-8701 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Sowietyzacja życia społecznego w Polsce na przykładzie Śląska Opolskiego w latach 1947–1951

Abstrakt

Sfałszowane przez komunistów wybory do Sejmu Ustawodawczego w styczniu 1947 r. zapoczątkowały okres stopniowej sowietyzacji życia społecznego w Polsce. Proces ten zmierzał do ustanowienia totalitarnego systemu politycznego na wzór sowiecki. Dobrą ilustrację mechanizmów tego procesu stanowi rozwój sytuacji w latach 1947–1950 na Śląsku Opolskim. Postępująca sowietyzacja życia społecznego okazała się bardzo poważną przeszkodą na drodze do społecznej integracji Śląska Opolskiego. Takie fakty i zjawiska, jak walka z Kościołem czy działania na rzecz kolektywizacji rolnictwa, skutkowały umocnieniem postaw proniemieckich wśród rdzennej ludności śląskiej. Władze komunistyczne reagowały represjami na szerzące się w różnych środowiskach przejawy oporu społecznego. Już po kilku latach, w obliczu takich faktów, jak powstanie robotnicze w Poznaniu w 1956 r., były jednak zmuszone pójść na ustępstwa wobec społeczeństwa i dopuścić do częściowej liberalizacji życia publicznego.


Sovietization of social life in Poland as exemplified by the Opole Silesia region in the years 1947–1951

Parliamentary elections of January 1947, rigged by communists, began the process of gradual Sovietization of social life in Poland. It aimed at establishing a totalitarian political system, mo- deled after the Soviet Union. The events which took place in the Opole Silesia region in the years 1947–1950 are a great illustration of this process. Progressive Sovietization of the social life became a major obstacle in the process of achieving social integration in the Opole Silesia. Actions such as a fight with the Catholic Church or creating collective farms resulted with stronger pro-German attitudes among native inhabitants. Communist authorities reacted to manifestations of social resistance among various groups with repressions. However, within a few years, faced 110 Zbigniew Bereszyński with events such as the people’s uprising in Poznań in 1956, they were forced to attenuate their policy toward the society and allow for partial liberalization of social life.

Key words: Opole Silesia, Sovietization, communists, totalitarian system

Bibliografia

 

Źródła archiwalne

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej – Oddział we Wrocławiu

Archiwum Państwowe w Opolu

– akta Komitetu Miejskiego PZPRw Opolu

– akta Komitetu Wojewódzkiego PZPRw Opolu

Źródła drukowane

Dziennik Ustaw, 1949.

Opracowania

Bereszyński Z., Referendum ludowe w 1946 r. i wybory do Sejmu Ustawodawczego w 1947 r. w za­chodnich powiatach województwa śląskiego w świetle materiałów aparatu bezpieczeństwa, [w:] Referendum ludowe w 1946 roku i wybory do Sejmu Ustawodawczego w 1947 roku na Górnym Śląsku, pod red. A. Dziuroka i M. Świder, Katowice–Warszawa–Opole 2017, s. 110–175.

Bereszyński Z., Linek B., Ksiądz Emil Kobierzycki (1892–1963): komunistyczny ordynariusz?, [w:] Górny Śląsk w Polsce Ludowej, t. 2: Przywódcy – bohaterowie – wrogowie, pod red. A. Dziuroka i B. Linka, Katowice–Opole 2017, s. 154–172.

Dawid A., Kulisy rozbicia struktur opolskiego PSL po 19 stycznia 1947 r., [w:] Referendum ludo­we w 1946 roku i wybory do Sejmu Ustawodawczego w 1947 roku na Górnym Śląsku, pod red. A. Dziuroka i M. Świder, Katowice–Warszawa–Opole 2017, s. 256–280.

Dawid A., Ernest Zmarzły (1910–1980) – lider opolskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego, [w:] Opolanie znani i nieznani. Czasy po II wojnie światowej, cz. 1, pod red. M. Świder, Opole 2017, s. 269–290.

Dominiczak H., Organy bezpieczeństwa PRL 1944–1990, Warszawa 1997.

Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945–1989), Kraków 2006.

Eisler J., Czterdzieści pięć lat, które wstrząsnęły Polską. Historia polityczna 1944–1989, Warszawa 2018.

Gryciuk F., Władysław Zaremba, [w:] Represje wobec wsi i ruchu ludowego (1944–1989), t. 4: Między apologią a negacją, pod red. J. Gmitruka i E. Leniart, Warszawa 2010, s. 197–216.

Hanich A., Likwidacja „stanu tymczasowości administracji kościelnej” na Śląsku Opolskim przez wła­dze komunistyczne w 1951 r., „Śląsk Opolski” 2003, nr 2, s. 24–30.

Hanich A., Czas przełomu. Kościół katolicki na Śląsku Opolskim w latach 1945–1946, Opole 2008.

Hanich A., Dekanaty i parafie Administracji Apostolskiej Śląska Opolskiego w latach 1945–1946, Opole 2009.

Hanich A., Sitek A., Wysiedlenie śląskich księży i sióstr zakonnych ze Śląska Opolskiego w 1954 r., [w:] Stalinizm i rok 1956 na Górnym Śląsku, pod red. A. Dziuroka, B. Linka i K. Tarki, Katowice–Opole–Kraków 2007, s. 145–207.

Kopiec J., Dzieje Kościoła katolickiego na Śląsku Opolskim, Opole 1991.

Krajewski H., Historia gospodarcza Polski do 1989 roku. Zarys problematyki, Włocławek 2000.

Król J., Reforma oświatowa z 1948 roku: uwarunkowania społeczno-polityczne, założenia i realizacja, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Pedagogika” 2005, t. 24, s. 555–566.

Lipiński P., Cyrankiewicz. Wieczny premier, Wołowiec 2016.

Roszkowski W., Najnowsza historia Polski 1945–1980, Warszawa 2003.

Sitek A., Organizacja i kierunki działalności Kurii Administracji Apostolskiej Śląska Opolskiego w la­tach 1945–1956, Wrocław 1986.

Sowa A.L., Historia polityczna Polski 1944–1991, Kraków 2011.

Szuba L., Działalność Powszechnej Organizacji „Służba Polsce” w latach 1948–1956, [w:] Niezależny ruch młodzieżowy w Polsce po drugiej wojnie światowej (1945–2001), pod red. R. Sudzińskiego, Toruń 2005, s. 11–35.

Zarys historii szpitala w Branicach, http://www.caritaschrysti-branice.com/historia-szpitala-w-branicach?showall=&start=2 (dostęp 15 października 2017 r.).

Zieliński Z., Bober S., Kościół w Polsce 1944–2007, Poznań 2009.

Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944–1989), Warszawa 2002.

Żaryn J., Kościół w PRL, Warszawa 2004.

Żurek R., Kościół rzymskokatolicki w Polsce wobec Ziem Zachodnich i Północnych 1945–1948, Szczecin–Warszawa–Wrocław 2015.

Informacje

Informacje: Przegląd Archiwalno-Historyczny, 2018, Tom V, s. 99 - 110

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Sowietyzacja życia społecznego w Polsce na przykładzie Śląska Opolskiego w latach 1947–1951

Angielski:

Sovietization of social life in Poland as exemplified by the Opole Silesia region in the years 1947–1951

Autorzy

Publikacja: 2018

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Zbigniew Bereszyński (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski