Ślady Wielkopolan w Muzeum Polskim i Bibliotece w Rapperswilu

Adam Stanisław Kędzior

Tytuły

Abstrakt

Muzeum Polskie i Biblioteka w Rapperswilu istnieją nieprzerwanie w różnych formach prawno-organizacyjnych od 1870 r. Od początku swego istnienia aż do odzyskania niepodległości przez Polskę w roku 1918 muzeum utrzymywane było ze składek Polaków oraz cudzoziemców sympatyzujących ze sprawą niepodległości Polski. Wśród stałych i okazjonalnych darczyńców muzeum poważne miejsce zajmowali liczni Wielkopolanie wszystkich stanów społecznych. Szczególną rolę odegrali: August Cieszkowski, Wawrzyniec Engeström, Witold Leitgeber, Karol Libelt, Maksymilian Jackowski, Stanisław Motty, Jadwiga Zamoyska, Władysław Zamoyski, Jan Konstanty Żupański, Juliusz Au i Erazm Józef Jerzmanowski, których biogramy przedstawiono w artykule. W tabeli zbiorczej zestawiono nazwiska 54 Wielkopolan — darczyńców okazjonalnych — wraz z kwotami wpłat w walucie z epoki i arbitralnym przeliczeniem szacunkowym ich wartości według ówczesnego parytetu złota.

* Artykuł powstał na podstawie pracy podyplomowej: A. Kędzior, Muzeum Polskie i Biblioteka w Rapperswilu i ich strona internetowa, przygotowanej w 2018 r. pod kierunkiem prof. dr. hab. Krzysztofa Stryjkowskiego w ramach Studium Podyplomowego Archiwistyki i Zarządzania Dokumentacją na UAM.

The Polish Museum and Library in Rapperswil has existed in various legal and organizational forms since 1870. From the moment it was established until Poland regained independence in 1918, the museum was funded by fees paid by Poles and foreigners who supported Poland’s struggle for independence. One significant group of donors (both regular and occasional) were residents of Greater Poland of all backgrounds. The most notable ones were: August Cieszkowski, Wawrzyniec Engeström, Witold Leitgeber, Karol Libelt, Maksymilian Jackowski, Stanisław Motty, Jadwiga Zamoyska, Władysław Zamoyski, Jan Konstanty Żupański, Juliusz Au, and Erazm Józef Jerzmanowski, whose short profiles are featured in the article. The compiled table lists the names of 54 occasional donors from Greater Poland, as well as the amount of their donation in the currency of the time, and an arbitrary estimate of its value according to the gold parity at the time.

Słowa kluczowe

Rapperswil, Muzeum i Biblioteka, darczyńcy, Wielkopolanie, biogramy, August Cieszkowski, Wawrzyniec Engeström, Witold Leitgeber, Karol Libelt, Maksymilian Jackowski, Stanisław Motty, Jadwiga Zamoyska, Władysław Zamoyski, Jan Konstanty Żupański, Juliusz Au, Erazm Józef Jerzmanowski

Rapperswil, Museum and Library, donors, residents of Greater Poland, bios, August Cieszkowski, Wawrzyniec Engeström, Witold Leitgeber, Karol Libelt, Maksymilian Jackowski, Stanisław Motty, Jadwiga Zamoyska, Władysław Zamoyski, Jan Konstanty Żupański, Juliusz Au, Erazm Józef Jerzmanowski

Bibliografia

Opracowania

Albrecht-Szymanowska W., Wawrzyniec Benzelstjerna Engeström [w:] WSB, pod red. A. Gąsiorowskiego i J. Topolskiego, 2 wyd., Warszawa–Poznań 1983, s. 172–173.

Bosacki Z., Władysław Zamoyski 1853–1924: fundator Kórnika i Zakopanego, Kórnik 2002.

Buchmann A., Muzeum Polskie w Rapperswilu — dzieło emigracji postyczniowej [w:] Emigracja postyczniowa 1863 roku, pod red. E. Niebelskiego, Lublin 2010, s. 195–208.

Czachowska K., Generałowa Jadwiga Zamoyska (1831–1923): życie i dzieło, pod red. W. Molika, [Kórnik] 2011.

Dembiński F., Juliusz Au [w:] WSB, pod red. A. Gąsiorowskiego i J. Topolskiego, 2 wyd., Warszawa–Poznań 1983, s. 30.

Dippel S., Jan Konstanty Żupański [w:] O księgarzach, którzy przeminęli, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1976, s. 39–40.

Dybowski J.T., Engeström — człowiek i poeta nieznany („Słowo prawdy o miłości ojczyzny, odwagi cywilnej i poświęceniu”), „Kronika Miasta Poznania” 1938, t. 16 (3), s. 264–311.

Dziamski S., August Cieszkowski [w:] WSB, pod red. A. Gąsiorowskiego i J. Topolskiego, 2 wyd., Warszawa–Poznań 1983, s. 116–117.

Foć M., Romanowska M., Jan Konstanty Żupański: życie i dzieło, Poznań 1996.

Galos A., Walicki A., Karol Fryderyk Libelt [w:] PSB. Legendorf Fabian — Lubomirski Aleksander, pod red. H. Barycza, M. Biskupa, C. Bobińskiej i innych, t. 17, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1972, s. 274–279.

Gałęzowski J., Sprawozdanie z Zarządu Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu. Za rok 1912, 93 R., Paryż 1913.

Gloger Z., Indygenat [w:] Encyklopedja staropolska ilustrowana, t. 2, Warszawa 1901, s. 270.

Gondek M.J., Jadwiga Zamoyska [w:] Encyklopedia filozofii polskiej, pod red. A. Maryniarczyka, M. Ciszewskiego i K. Ablewicz, t. 2, Lublin 2011, s. 862–864.

Gondek M.J., Jadwiga Zamoyska i jej program pracy społecznej, „Człowiek w Kulturze” 2005, t. 17, s. 241–255.

Grot Z., Franciszek Dobrowolski [w:] PSB. Dąbrowski Jan Henryk — Dunin Piotr Stanisław, pod red. S. K. Bednarskiego, A. Birkemajera, M. Gębarowicza i innych, t. 5, Kraków 1939–1946, s. 252–253.

Grot Z., Łukasz Augustyn Stanisław Motty [w:] PSB. Morsztyn Zbigniew — Niemirycz Teodor, pod red. A. Ajnenkiela, H. Barycza, M. Biskupa i innych, t. 22, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1971, s. 156–158.

Grot Z., Łukasz Augustyn Stanisław Motty [w:] WSB, pod red. A. Gąsiorowskiego i J. Topolskiego, 2 wyd., Warszawa–Poznań 1983, s. 499.

Grot Z., Wawrzyniec Benzelstjerna Engeström [w:] PSB. Dunin Rodrygo — Firlej Henryk, pod red. A. Birkenmajera, W. Borowego, W. Czaplińskiego i innych, t. 6, Kraków 1948, s. 274–275.

Grot Z., Życie i działalność Karola Libelta: 1807–1875, pod red. B. Knopek i M. Zielińskiej, Warszawa–Poznań 1977.

Hulewicz J., Erazm Józef Jerzmanowski [w:] PSB. Abakanowicz Abdank Bruno — Beynart Wojciech, pod red. A. Birkemajera, T. K. Glemmana, R. Grodeckiego i innych, t. 11, Warszawa–Kraków–Łódź–Poznań–Wilno–Zakopane 1935, s. 176–177.

Iwaszkiewicz J., Juliusz Au [w:] PSB. Abakanowicz Abdank Bruno — Beynart Wojciech, pod red. A. Birkenmajera, T. K. Glemmana, R. Grodeckiego i innych, t. 1, Warszawa–Kraków–Łódź–Poznań–Wilno–Zakopane 1935, s. 176–177.

Jachowski J., Witold Leitgeber [w:] WSB, pod red. A. Gąsiorowskiego i J. Topolskiego, 2 wyd., Warszawa–Poznań 1981, s. 411.

Jachowski J., Witold Stanisław Leitgeber [w:] PSB. Legendorf Fabian — Lubomirski Aleksander, pod red. H. Barycza, M. Biskupa, C. Bobińskiej i innych, t. 17, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1972, s. 13–14.

Jakóbczyk W., Maksymilian Jackowski [w:] PSB. Horoch Mieczysław — Jarosiński Paweł, pod red. H. Altmana, S. Arnolda, H. Barycza i innych, t. 10, Wrocław–Warszawa–Kraków 1962–1964, s. 277–278.

Jakóbczyk W., Maksymilian Jackowski [w:] WSB, pod red. A. Gąsiorowskiego i J. Topolskiego, 2 wyd., Warszawa–Poznań 1983, s. 270–271.

Kędzior A., Kwerenda na portalu Szukaj w archiwach słowo kluczowe Rapperswil, „Szukaj w Archiwach”, https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/wyszukiwarka (dostęp: 8.10.2023).

Kędzior A., Muzeum Polskie i Biblioteka w Rapperswilu i ich strona internetowa, Poznań 2018.

Kimberly A., Historical Gold Prices: 30 BCE to Today, „The Balance”, https://www.thebalancemoney.com/gold-price-history-3305646 (dostęp: 29.1.2023).

Korzon T., Kościuszko biografia z dokumentów wysnuta. Poprzedzona rzutem oka na dzieje Muzeum Narodowego w Rapperswylu i Katalogiem zbiorów kościuszkowskich, w temże muzeum przechowywanych, Kraków 1894.

Krzykowska K., Wicepremier Gliński: kompleks Schwanen w Rapperswilu będzie naszym kolejnym oknem na świat, „Polska Agencja Prasowa”, https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1273175%2Cwicepremier-glinski-kompleks-schwanen-w-rapperswilu-bedzie-naszym-kolejnym (dostęp: 8.10.2023).

Leitgeber W., Rapperswyll. Wspomnienie z podróży, zarazem przyczynek do historyi Muzeum Narodowego, Ostrów 1899.

Lenartowicz T., Do artystów polskich w sprawie Muzeum Rapperswylu, Drezno 1871.

Lewak A., Muzeum Narodowe Polskie w Rapperswilu 1869–1927, Warszawa 1938.

Maciejewski J., Jan Konstanty Żupański [w:] WSB, pod red. A. Gąsiorowskiego i J. Topolskiego, 2 wyd., Warszawa–Poznań 1983, s. 888.

Molik W., Generałowa Jadwiga Zamoyska [w:] WSB, pod red. A. Gąsiorowskiego i J. Topolskiego, 2 wyd., Warszawa–Poznań 1983, s. 862–863. Grot Z., Franciszek Dobrowolski [w:] PSB. Dąbrowski Jan Henryk — Dunin Piotr Stanisław, pod red. S. K. Bednarskiego, A. Birkemajera, M. Gębarowicza i innych, t. 5, Kraków 1939–1946, s. 252–253.