Nostalgia i rewolucyjny zapał – na obrzeżach PZPR: Poznańskie Forum Komunistyczne i Komunistyczny Związek Młodzieży Polskiej w Wielkopolsce w 1981 r.
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTENostalgia i rewolucyjny zapał – na obrzeżach PZPR: Poznańskie Forum Komunistyczne i Komunistyczny Związek Młodzieży Polskiej w Wielkopolsce w 1981 r.
Data publikacji: 2018
Przegląd Archiwalno-Historyczny, 2018, Tom V, s. 111 - 134
https://doi.org/10.4467/2391-890XPAH.18.007.14924Autorzy
Nostalgia i rewolucyjny zapał – na obrzeżach PZPR: Poznańskie Forum Komunistyczne i Komunistyczny Związek Młodzieży Polskiej w Wielkopolsce w 1981 r.
Po sierpniu 1980 r. doszło do kryzysu wewnątrz rządzącej PZPR. Wyłoniły się w niej dwa skrajne skrzydła, które obok najliczniejszego i zwycięskiego centrum, próbowały doprowadzić do głębokiej reformy partii w duchu socjaldemokratycznym (tzw. struktury poziome), a z drugiej strony – z nimi zdecydowanie walczące w imię ideologicznej ortodoksji – gremia odwołujące się do komunizmu czy wręcz stalinizmu. Te ostatnie były najmniej liczne i wpływowe, ale cieszyły się poparciem części odsuniętego od władzy aparatu PZPR. W tym nurcie istotną rolę (obok grup katowickiej i warszawskiej) odgrywało Poznańskie Forum Komunistów. Obok podobieństw miedzy nimi, jedną z cech odróżniających grupę poznańską był słabiej przez nią artykułowany ideowy dogmatyzm, co wynikało z liczniejszego w niej grona odsuniętych od władzy przez silnych w Poznaniu reformatorów młodszych działaczy partyjnych, którzy PFK potraktowali instrumentalnie jako sposób na odzyskanie wpływów.
Nostalgia and revolutionary passion — on the outskirts of the Polish United Workers’ Party: the Poznań Communist Forum and the Communist Association of Polish Youth in Greater Poland in 1981
Following the events of August 1980, the ruling Polish United Workers’ Party (PUWP) was hit by a crisis. Within the party, two radical groups (the so-called “horizontal structures”) emerged next to the largest and most influential “center”. They tried to introduce deep social-democra- tic reforms in the Party. On the other hand, there were groups that heavily opposed them in the name of communist or even Stalinist doctrine. The latter groups were the smallest and least influential, but they enjoyed support of some PUWP authorities who had lost power. A significant role in this movement was played by the Poznań Communist Forum, along with groups from Katowice and Warsaw. There were some similarities among those groups, but one feature that clearly distinguished the Poznań group from the rest was a smaller emphasis on ideologi- cal dogma. This resulted from the fact this group included more younger party activists, who lost their power in Poznań to the reformers, and who treated the Forum just as a means to regain their influence.
Key words: Greater Poland 1980/1981, fight for the power and shape of the PUWP
Źródła archiwalne
Archiwum Akt Nowych, KC PZPR, sygn. XI/932, XI/1303. XI/932.
Archiwum Państwowe w Pile, KW PZPR, sygn. 99.
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sygn. 26, 163, 492, 493, 1232, 1673, 3579.
Wspomnienia
Brygier J. Trudne lata 1980–1984, s.6 (maszynopis nieopublikowanych wspomnień, udostępniony autorowi przez Edwarda Skrzypczaka).
Kolasiński M., Zapiski nie tylko autobiograficzne, cz. III, Poznań 2008, cz. IV, Poznań 2009 (maszynopis udostępniony przez autora).
Relacje
Jan Dutko
Źródła drukowane
Narady i telekonferencje kierownictwa PZPR w latach 1980–1981, red. M. Jabłonowski, W. Janowski, W. Władyka, Warszawa 2004.
„Biuletyn Komitetu Wojewódzkiego PZPRw Poznaniu” nr 2 z 12 lutego 1981 r.
„Express Poznański” nr 145 z 30 lipca 1981 r., nr 126 z 2 lipca 1981 r.
„Gazeta Krakowska” nr 219 z 9 listopada 1981 r.
„Gazeta Poznańska” nr 120 z 22 czerwca 1981 r., nr 122 z 24 czerwca 1981 r., nr 124 z 26/28 czerwca 1981 r., nr 148 z 30 lipca 1981 r., nr 150 z 3 sierpnia 1981 r., nr 204 z 16 października 1981 r., nr 220 z 9 listopada 1981 r.
„Gazeta Zachodnia” nr 83 z 29 kwietnia 1981, nr 91 z 11 maja 1981 r.
„Głos Wielkopolski” nr 220 z 9 listopada 1981 r., nr 223 z 12 listopada 1981 r.
„Lewą! Biuletyn Dyskusyjny Uniwersyteckiej Organizacji Partyjnej” 1980, nr 1 (grudzień), 1981, nr 2 (styczeń), 1981, nr 3 (luty), nr 5.
„Młody Komunista” 1981, nr 3 (listopad–grudzień).
„Obserwator Wielkopolski” nr 24 z 11 listopada 1981 r.
„Przegląd Poznański” 1988, nr 1.
„Rzeczywistość” nr 7 z 5 lipca 1981 r., nr 28 z 29 listopada 1981 r.
Opracowania
Bäcker R., Struktury poziome w Toruniu: (1980–1981), Warszawa 1990.
Bosacki Z., Jeśli dziś nie wolno, to nie wolno się bać – tekst przygotowany do druku w poznańskim „Tygodniu”, który się nie ukazał po wprowadzeniu stanu wojennego.
Choniawko A., PZPR w Wielkopolsce 1948–1984, Poznań 1987.
Cyfert Sz., Krzakiewicz K., Wspomnienie o profesorze J. Boroniu, „Organizacja i Kierowanie” 2011, nr 1(144), s. 7–9.
Czerwiński Z., Walka o komitet, „Przegląd Poznański” 1988, nr 1, s. 10.
Duraczyński E., PZPR w kryzysie – kryzys w PZPR (lato 1980–lato1981), „Dzieje Najnowsze” 1997, nr 4, s. 79.
Gosztald-Seń P., Dogmatyczna fronda w PZPR. Działalność Katowickiego Forum Partyjnego w roku 1981, [w:] Elity komunistyczne w Polsce. Warszawa–Lublin 2015, s. 357–389.
Gosztald-Seń P., Koncesjonowany nacjonalizm. Zjednoczenie Patriotyczne Grunwald 1980–1990, Warszawa 2012.
Jankowski W., Członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wobec wprowadzenia stanu wojennego, [w:] Kościół i społeczeństwo wobec stanu wojennego, red. W.J. Wysocki, Warszawa 2004, s. 451–453.
Junes T., Student Politics in Communist Poland: Generations of Consent and Dissent, Lanham 2015.
Kazimierski J., Katowickie Forum Partyjne, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2013, t. 22, nr 2.
Wiktor Z., Komunistyczny ruch młodzieżowy w Polsce, [w:] Młode pokolenie Polski, red. B. Rogowska, Wrocław 2000.
Wierzbicka A., Język antytotalitarny w Polsce: o pewnych mechanizmach samoobrony językowej, „Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja” 1990, nr 4, s. 27.
„Lewica” PZPR. Działalność Stowarzyszenia Klubów Wiedzy Społeczno-Politycznej „Rzeczywistość” w latach 1981–1983, [w:] Letnia Szkoła Historii Najnowszej, red. Ł. Kamiński i T. Kozłowski, Warszawa 2010, s. 77.
Informacje: Przegląd Archiwalno-Historyczny, 2018, Tom V, s. 111 - 134
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Nostalgia i rewolucyjny zapał – na obrzeżach PZPR: Poznańskie Forum Komunistyczne i Komunistyczny Związek Młodzieży Polskiej w Wielkopolsce w 1981 r.
Nostalgia and revolutionary passion — on the outskirts of the Polish United Workers’ Party: the Poznań Communist Forum and the Communist Association of Polish Youth in Greater Poland in 1981
Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wieniawskiego 1, 61-712 Poznań
Publikacja: 2018
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 482
Liczba pobrań: 564