Działalność publiczna Tadeusza Staniewskiego w Swarzędzu do roku 1918
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEDziałalność publiczna Tadeusza Staniewskiego w Swarzędzu do roku 1918
Data publikacji: 2018
Przegląd Archiwalno-Historyczny, 2018, Tom V, s. 43 - 61
https://doi.org/10.4467/2391-890XPAH.18.003.14920Autorzy
Działalność publiczna Tadeusza Staniewskiego w Swarzędzu do roku 1918
W 1919 r. Tadeusz Staniewski jako pierwszy Polak objął stanowisko burmistrza w podpoznańskim mieście Swarzędz. Funkcję tę pełnił społecznie przez dziewięć miesięcy. Ponownie wybrany burmistrzem w 1929 r., pełnił tę funkcję do 1939 r. Dotychczasowe opracowania omawiają działalność Tadeusza Staniewskiego w Swarzędzu, począwszy od listopada 1918 r. Niniejszy artykuł ma być próbą poszerzenia wiadomości na jego temat we wcześniejszym okresie. Syn nauczyciela, ukończył Gimnazjum Fryderyka Wilhelma w Poznaniu. Na początku XX w. osiadł w Swarzędzu, gdzie zyskał uznanie jako kupiec i społecznik. W odniesieniu do lat 1900–1918, kiedy Tadeusz Staniewski stawiał pierwsze kroki w działalności publicznej, najlepszym źródłem jest prasa wielkopolska, zwłaszcza „Postęp” i „Orędownik” – czasopisma reprezentujące interesy drobnomieszczaństwa. Działalność Tadeusza Staniewskiego była omawiana na ich łamach szczególnie w kontekście dwóch wydarzeń istotnych dla Polaków w Swarzędzu – wyborów do Rady Miejskiej w 1909 r. i sprawy budowy Domu Katolickiego.
Public activity of Tadeusz Staniewski in Swarzędz until the year 1918
In 1919, Tadeusz Staniewski was the first Pole to become mayor of Swarzędz, a town just outside of Poznań. He held this position for 9 months with no remuneration. He was re-elected in 1929 and remained the mayor of Swarzędz until 1939. Previous articles on the activity of Tadeusz Staniewski in Swarzędz discuss his life from November 1918. The present article aims at expanding this timespan and includes information about him in earlier periods. Son of a teacher, he graduated from Frederick William College in Poznań. In the early 20th century he settled down in Swarzędz, where he gained recognition as a tradesman and social activist. Regarding the years 1900–1918, when Tadeusz Staniewski entered the public sphere, the best sources are press articles published in Greater Poland journals, especially “Postęp” and “Orędownik” which represented the interests of the lower middle class. The activity of Tadeusz Staniewski was discussed there particularly with regard to two events of major importance for Poles in Swarzędz: the 1909 City Council elections and the construction of the Catholic House.
Key words: Staniewski Tadeusz, Swarzędz
Źródła archiwalne
Archiwum Państwowe w Poznaniu
Akta miasta Poznania, Zespół 53/474, Seria 19.3 Kartoteka ewidencji ludności 1870–1931 Jednostka 15075
Akta miasta Swarzędz, Zespół 53/4389
Jednostki:
45 Personalien der Magistratsmitglieder und Stadtverordneten
57 Bewerbungen in die Bürgermeisterstelle
219 Nachsuchung und Konzessionen und obernahme von Agenturen
313 Miejska Kasa Oszczędności
Gimnazjum im. Fryderyka Wilhelma w Poznaniu, Zespół 53/1284,
Jednostki:
43 Album des Königl. Friedrich Wilhelm Gymnasium zu Posen
223 Zensurenbogen der 1894–1895 Abgegangenen
Urząd Stanu Cywilnego Poznań, Zespół 53/1926,
Jednostki:
97 Akta zgonów
157 Akta zgonów
356 Księga małżeństw za 1898
Urząd Stanu Cywilnego Swarzędz, Zespół 53/1955,
Jednostki:
101 Księga aktów narodzenia
139 Księga aktów zejścia
222 Księga aktów zejścia
Związek Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu, Zespół: 53/884, jednostka 44 Ewidencja członków Związku Weteranów Powstań Narodowych Rzeczypospolitej Polskiej
Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu, Zespół: Konsystorz i Kuria Arcybiskupia, jednostka KA 789 Akta personalne ks. Nejczyka
Księgi adresowe
Adress- und Geschäfts-Handbuch der Stadt Posen, Posen 1879–1897.
Adressbuch der Provinzial-Hauptstadt Posen, Posen 1900–1905.
Adressbuch der Stadt Posen sowie der Vororte Bartholdshof, Jersitz, St. Lazarus und Wilda, Posen 1898.
Fiedler Leon Karol, Przemysł Wielkopolski, Poznań 1923.
Książka Adresowa Handlu i Przemysłu Polskiego w obrębie niemieckiego państwa…, Berlin 1896.
Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa 1928.
Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa 1930.
Księga Adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa 1926.
Księga adresowa przemysłu, handlu i rzemiosła zachodniej Polski, Poznań 1925.
Księga kupiectwa i przemysłu polskiego w Wielkim Księstwie Poznańskiem, Poznań 1908.
Ziemkowski J., Skorowidz polskiego przemysłu i handlu hurtownego, Gniezno 1912.
Opracowania
Bartoszek A., Ksiądz Tomasz Nejczyk (1865–1918) – proboszcz swarzędzki, „Zeszyty Swarzędzkie” 2011, t. 3, s. 88–103.
Białek W., Swarzędz 1638–1988, Swarzędz 1988.
Białobłocki A., Absolwenci Gimnazjum i Liceum Świętej Marii Magdaleny w Poznaniu: 1805–1950, Poznań 1995.
Dzieje Swarzędza: monografia (1638–1988), red. S. Nawrocki, Poznań 1988.
Gucia D., Stypendyści Towarzystwa Naukowej Pomocy im. Karola Marcinkowskiego 1841–1909, Mnichowo–Poznań 2017.
Kopeć S., Od Barcikowskich i Czepczyńskich do PZZ „Herbapol” S.A. w Poznaniu: wycinek z dziejów przemysłu drogeryjno-zielarskiego i farmaceutycznego w Poznaniu w XIX i XX wieku, Poznań 2003.
Łączkowski A., Antoni Stanisław Jurasz 1847–1923, Warszawa 1987.
Pamiętnik Zjazdu Abituryentów Gimnazyum ad st. Mariam Magdalenam z r. 1869, Poznań 1895.
Powstanie Wielkopolskie: mieszkańcy Swarzędza w zwycięskim zrywie niepodległościowym 1918–1919, Swarzędz 2007.
Tadeusz Staniewski 1873–1940, Swarzędz 2010; wersja online: http://swarzedz.pbp.poznan.pl/files/Staniewski.pdf (dostęp 17 marca 2018 r.). [Zawiera m.in.: A. Szafran-Bartoszek, Biografia Tadeusza Staniewskiego, s. 11–12; A. Małyszka, Zmiana granic Swarzędza w czasach sprawowania urzędu burmistrza przez Tadeusza Staniewskiego (1934 rok), s. 25–33; W. Buczyński, Tadeusz Staniewski jako organizator i działacz społeczny, na przykładzie ochrony przeciwpożarowej Swarzędza, s. 34–38].
Udział mieszkańców Swarzędza i okolic w Powstaniu Wielkopolskim 1918–1919, Poznań 2015.
Wojciechowska M., Materiały do dziejów katolickich towarzystw robotników polskich w Wielkopolsce, „Poznańskie Studia Teologiczne” 1986, t. VI, s. 399–422.
Materiały prasowe:
Dr. B., Krótki zarys historyczny wsi i miasta Swarzędz, „Praca” 1901, nr 41, s. 1115.
Korespondecya. Swarzędz 28 lutego, „Postęp” z 3 marca 1909 r., s. 1–2.
Odezwa w sprawie budowy Domu Katolickiego w Swarzędzu, „Postęp” 1914, nr 78, s. 2.
Opłakane stosunki w parafii swarzędzkiej, „Orędownik” 1913, nr 220, s. 2.
Oświadczenie [Towarzystwa Robotników], „Postęp” 1909, nr 279, s. 1–2.
Pierwsze dni powstania 1918 r., „Głos Swarzędza” 1934, nr 32, s. 2; 1935, nr 1, s. 1–2; 1935, nr 2, s. 1–2; nr 4, s. 1–2.
Spis Katolickich Towarzystw Robotników Polskich należących do Związku diecezjalnego archidiecezji gnieźnieńskiej i poznańskiej. Dodatek do: „Robotnik” z 4 marca 1906 r.
Szafran A. M., Tadeusz Staniewski (1873–1940), delegat Swarzędza na Polski Sejm Dzielnicowy, „Przegląd Wielkopolski” 2007, nr 2, s. 33–36.
Szałek M., Tadeusz Staniewski: pierwszy burmistrz Swarzędza w odrodzonej Polsce, „Prosto z Ratusza” 2007, nr 10, s. 10–11.
W sprawie Domu polsko-katolickiego w Swarzędzu, „Postęp” 1914, nr 56, s. 1.
W sprawie wyborów do rady miejskiej w Swarzędzu, „Orędownik” 1909, nr 293, s. 3.
Wyborca, W sprawie wyborów swarzędzkich. „Postęp” 1909, nr 273, s. 2.
Zgoda w Swarzędzu, „Postęp” 1914, nr 63, s. 2–3.
Informacje: Przegląd Archiwalno-Historyczny, 2018, Tom V, s. 43 - 61
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Działalność publiczna Tadeusza Staniewskiego w Swarzędzu do roku 1918
Public activity of Tadeusz Staniewski in Swarzędz until the year 1918
Publikacja: 2018
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 411
Liczba pobrań: 536