Elementy kulturowego obrazu świata jako warunek autonomizacji muzyki
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEElementy kulturowego obrazu świata jako warunek autonomizacji muzyki
Data publikacji: 20.12.2019
Principia, 2019, Tom 66, s. 127 - 163
https://doi.org/10.4467/20843887PI.19.005.11638Autorzy
Elementy kulturowego obrazu świata jako warunek autonomizacji muzyki
Cultural images of the world as a condition for the autonomy of music.
The general aim of the essay is to pose the question of the relationship between the elements of a socially shared, general image of the world (using Aaron Gurevich’s terminology) and the possibility of constructing the idea of autonomous music. Musical autonomy is understood here as the thesis that the order of music is independent from any other order, e.g. social, cultural etc. Hence the focus of these considerations is on cultural images of music that situate music beyond external social conditions. Several possibilities of this type are considered, such as the Pythagorean connection between music and the cosmic order, the Iranian concept of Aša, and the ancient Chinese connection between music and the cosmo-political order. Shamanism is considered as a possible archaic source for this kind of mental operation. These considerations do not aim at any kind of archaistic reduction, but rather at describing the cultural-historical conditions that made the very idea of autonomous music possible.
Keywords: music, musical culture, aesthetic autonomy, image of the world, history of culture
Elementy kulturowego obrazu świata jako warunek autonomizacji muzyki.
Celem artykułu jest postawienie pytania o zależność między elementami społecznie podzielanego, ogólnego obrazu świata (w terminologii Aarona Gurevicha) a możliwością ukonstytuowania idei autonomii muzyki. Autonomia ta rozumiana jest jako teza o niewywiedlności zasad muzyki z odmiennych względem niej porządków: społecznych, kulturowych, itp. Przedmiotem rozważań są zatem takie kulturowe obrazy muzyki, które usuwają ją ze społecznej empirii poprzez powiązanie z porządkiem innego rodzaju. Omówionych zostaje kilka możliwości tego typu, w tym pitagorejskie skojarzenie muzyki z ideą kosmosu, perskie z ideą Aša, czy chińskie z porządkiem kosmogonicznym i politycznym zarazem. Jako możliwe archaiczne podłoże dla tego rodzaju operacji podany zostaje przykład szamanizmu. Celem rozważań nie jest przy tym redukcja autonomistycznego myślenia o muzyce do archaicznych obrazów świata, lecz poszukiwanie historyczno-kulturowych warunków, które umożliwiły późniejszą konstrukcję idei muzyki autonomicznej.
Adorno, Theodor Wiesengrund, Teoria estetyczna, przeł. Krystyna Krzemieniowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
Agawu, Victor Kofi, African Rhythm. A Northern Ewe Perspective, Cambridge University Press 1995.
Angutek, Dorota, Magiczne źródło filozofii greckiej, Oficyna Wydawnicza Epigram, Bydgoszcz 2003.
Bohlman, Philip V., Ontologies of Music, w: Rethinking Music, red. Nicholas Cook, Mark Everist, Oxford University Press 1999.
Bücher, Karl, Arbeit und Rhythmus, Teubner, Leipzig 1899.
Chwistek, Leon, Wielość rzeczywistości, w: Pisma logiczne i filozoficzne, t. 1, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1961.
Dahlhaus, Carl, Idea muzyki absolutnej i inne studia, przeł. Antoni Buchner, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1988.
Dehejia, Vidya, The Body Adorned. Sacred and Profane in Indian Art, Columbia University Press, New York 2009.
Eco, Umberto, Sztuka i piękno w średniowieczu, przeł. Michał Olszewski, Magdalena Zabłocka, Wydawnictwo Znak, Kraków 1994.
Feld, Steven, ‘Flow like a Waterfall’: The Metaphors of Kaluli Musical Theory, „Yearbook for Traditional Music” 13, 1981, s. 22–47.
Filodemos, O muzyce. O utworach poetyckich. Epigramy, przeł. Krystyna Bartol, Prószyński i S-ka, Warszawa 2002.
Fubini, Enrico, Historia estetyki muzycznej, przeł. Zbigniew Skowron, Musica Iagellonica, Kraków 1997.
Granet, Marcel, Cywilizacja chińska, przeł. Mieczysław J. Künstler, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1995.
Gurevich, Aaron, Historical Anthropology of the Middle Ages, University of Chicago Press 1992.
Hanslick, Eduard, O pięknie w muzyce (Vom Musikalisch-Schönen), przeł. S. Niewiadomski, Nakładem i drukiem M. Arcta, Warszawa 1903.
Hegel, Georg Wilhelm Friedrich, Wykłady z historii filozofii t.1, przeł. Światosław Florian Nowicki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
Jairazbhoy, Nazir Ali, The Ra-gs of North Indian Music. Their Structure and Evolution, Faber and Faber, London 1971.
Kivy, Peter, Music Alone, Cornell University Press, Ithaca–London 1991.
Klemens Aleksandryjski, Zachęta Greków, przeł. Jan Sołowianiuk, w: Apologie, red. Emil Stanula, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1988.
Kowalski, Andrzej P., Mit a piękno. Z badań nad pochodzeniem sztuki, Oficyna Wydawnicza Epigram, Bydgoszcz 2013.
Malraux, André, Przemiana bogów. Nadprzyrodzone, przeł. Eligia Bąkowska, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1985.
Moraczewski, Krzysztof, Kantowskie źródła idei muzyki autonomicznej, „Estetyka i Krytyka” 42, 2016, s. 51–85.
Sachs, Curt, Muzyka w świecie starożytnym, przeł. Zofia Chechlińska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1981.
Schlerath, Benfried, Aša: Avestan Aša, w: Encyclopaedia Iranica, t. 2, Routledge & Kegan Paul 1987; www.iranicaonline.org/articles/asa-means-truth-in-avestan.
Strawson, Peter Frederick, Indywidua. Próba metafizyki opisowej, przeł. Bohdan Chwedeńczuk, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1980.
Taruskin, Richard, The Oxford History of Western Music, Oxford University Press 2010.
Tatarkiewicz, Władysław, Historia estetyki. Estetyka starożytna, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1985.
Uspienski, Leonid, Teologia ikony, przeł. Maria Żurowska, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2009.
Wellesz, Egon, Historia muzyki i hymnografii bizantyjskiej, przeł. Maciej Kaziński, Wydawnictwo Homini, Kraków 2006.
Witkiewicz, Stanisław Ignacy, Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozumienia. Szkice estetyczne, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2002.
Zemp, Hugo, ‘Are’are Classification of Musical Types and Instruments, „Ethnomusicology” 22/1, 1978, s. 37–67.
Informacje: Principia, 2019, Tom 66, s. 127 - 163
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Elementy kulturowego obrazu świata jako warunek autonomizacji muzyki
Cultural images of the world as a condition for the autonomy of music
Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Kulturoznawstway, ul. Szamarzewskiego 89A, Poznań
Publikacja: 20.12.2019
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1761
Liczba pobrań: 1399