FAQ
Logo Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk

Izbica Kujawska w latach 1815-1870. Administracja, finanse i majątek miejski

Data publikacji: 27.11.2024

Polonia Maior Orientalis, 2024, XI, s. 89 - 109

https://doi.org/10.4467/27204006PMO.24.004.20298

Autorzy

Tomasz Dziki
Włocławskie Towarzystwo Naukowe
https://orcid.org/0000-0003-1828-2125 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Izbica Kujawska w latach 1815-1870. Administracja, finanse i majątek miejski

Abstrakt

W latach 1815-1866 Izbica administracyjnie przynależała do obwodu i powiatu kujawskiego (od 1842r.), a od 1847 r. do powiatu włocławskiego w województwie mazowieckim, następnie od 1837 r. guberni mazowieckiej, a od 1845 r. guberni warszawskiej. Po reformie administracyjnej z 1866 r. z początkiem 1867 r. Izbica znalazła się w powiecie kolskim w guberni kaliskiej. W 1866 r. miasto przestało być miastem prywatnym, a w 1870 r. na podstawie prawa z 1869 r. Izbica utraciła prawa miejskie i została przekształcona w osadę i przyłączona do gminy wiejskiej Zagrodnica, którą następnie przemianowano na gmina Izbica. Administracja miejska w Królestwie Polskim była częścią administracji państwowej, co oznaczało, że każdy burmistrz był nominowany, a nie wybierany przez społeczeństwo. Kasa miejska Izbicy długo nie posiadała, w odróżnieniu od wielu innych miast, własnych nieruchomości gminnych. W tym względzie majątek miasta najpierw był zerowy, a od 1845 r. przedstawiał się skromnie, gdyż magistrat otrzymał wtedy od właścicielki miasta dom w celu zaadaptowania go na ratusz miejski. Koszty utrzymania administracji miejskiej i realizacji inwestycji miejskich pokrywano z podatków, opłat i składem od mieszkańców. Ogólnie w omawianym okresie Izbica była jednym z większych pod względem demograficznym, miast Kujaw wschodnich. W mieście dominowała zabudowa drewniana.

Bibliografia

Pobierz bibliografię
Źródła archiwalne:

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych z lat 1795-1868

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Rada Stanu i Rada Ministrów Księstwa Warszawskiego z lat [1772-1806] 1807-1813 [1814-1816, 1821, 1830]

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Komisja Województwa Mazowieckiego i Rząd Gubernialny Warszawski z lat [1779-1814] 1815-1866 [1867-1913]

Archiwum Państwowe w Toruniu Oddział we Włocławku, Naczelnik Powiatu Włocławskiego z lat 1808-1866 [1889]

Archiwum Państwowe w Toruniu Oddział we Włocławku, Zarząd Powiatu Włocławskiego z lat [1858] 1866-1917

Archiwum Państwowe w Toruniu Oddział we Włocławku, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Izbica Kujawska

Archiwum Państwowe w Toruniu Oddział we Włocławku, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Brześć Kujawski

Archiwum Państwowe w Toruniu Oddział we Włocławku, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Radziejów

Archiwum Państwowe w Toruniu Oddział we Włocławku, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Chodecz

Archiwum Państwowe w Toruniu Oddział we Włocławku, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Lubraniec

Archiwum Państwowe w Toruniu Oddział we Włocławku, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Grabkowo

Archiwum Państwowe w Toruniu Oddział we Włocławku, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Kowal

Archiwum Państwowe w Toruniu Oddział we Włocławku, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Wieniec

Archiwum Państwowe w Toruniu Oddział we Włocławku, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Boniewo

Archiwum Państwowe w Toruniu Oddział we Włocławku, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Kruszyn

Archiwum Państwowe w Poznaniu Oddział w Koninie, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Izbica Kujawska (powiat kolski)

Archiwum Państwowe w Poznaniu Oddział w Koninie, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Sompolno (powiat kolski)

Archiwum Państwowe w Łodzi, Rząd Gubernialny Kaliski z lat 1867-1918

Archiwum Państwowe w Łodzi, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Dąbrowicach

Archiwum Państwowe w Łodzi, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Głownie

Archiwum Państwowe w Kielcach, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Przysusze

Archiwum Państwowe w Kielcach, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Gielniowie

Archiwum Diecezjalne we Włocławku, Księgi metrykalne parafii św. Dominika w Chodczu

Archiwum Diecezjalne we Włocławku, Księgi metrykalne parafii Podwyższenia Krzyża Św. w Kole

Źródła drukowane:

Dziennik Praw Królestwa Polskiego

Dziennik Urzędowy Guberni Warszawskiej z lat: 1851, 1855, 1862

Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego z lat: 1827, 1828

Gazeta Rządowa Królestwa Polskiego z lat: 1845, 1846

Kalendarzyk Polityczny na rok 1834, Warszawa [b.d.w.]

Kalendarzyk Polityczny na rok 1836, Warszawa [b.d.w.]

Kalendarzyk Polityczny na rok 1845, Warszawa [b.d.w.]

Kallas M. (1981), Opis Izbicy Kujawskiej z 1820 roku, „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie”, Seria D

Krótka statystyka Guberni Królestwa Polskiego obejmująca rozległość i ludność tychże guberni, oraz miast, osad i gmin, Warszawa 1870

Nowy Kalendarzyk Polityczny na rok 1835, Warszawa [b.d.w.]

Rocznik Urzędowy Królestwa Polskiego na 1856 r., Warszawa 1862

Tabela miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności alfabetycznie ułożona, t. I. A-Ł, Warszawa 1827

Варшавскiя Губернскiя Вѣдомости z 1868 r.

Zbiór przepisów administracyjnych Królestwa Polskiego, T.1, cz.1. Gospodarstwo miejskiej, Warszawa 1866.

Prasa:

„Gazeta Polska” – 1867, 1870

„Kurier Codzienny” – 1870

Opracowania:

Dorcz K. (1994), Izbica Kujawska – herb miasta, Izbica Kujawska-Końskie

Dorcz K. (2003), Uwagi o herbach i dawnych pieczęciach miejskich Izbicy Kujawskiej, „Ziemia Kujawska”, t. 16

Dorcz K. (2007), Żydzi w Izbicy Kujawskiej w świetle akt podworskich (1792-186), „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie”, t. 22

Dziki T. (2004), Żydzi w Nieszawie w I połowie XIX wieku, „Ziemia Kujawska”, t. XVII.

Dziki T. (2018), W czasach zaborów (1793-1918), [w:] Monografia Powiatu Włocławskiego, pod red. K. Mikulskiego i T. Dzikiego, Włocławek

Dziki T. (2020), Brześć Kujawski w latach 1793-1918, [w:] Dzieje Brześcia Kujawskiego i ziemi brzeskiej, t. 1: Do roku 1918, red. D. Karczewski, S. Łaniecki, Brześć Kujawski

Dziki T. (2021), Brdów w latach 1815-1870. Administracja, finanse i majątek miejski, „Polonia Maior Orientalis”, t. VIII

Dziki T. (2022), Sompolno w latach 1815-1870. Administracja, finanse i majątek miejski, „Polonia Maior Orientalis”, t. IX

Dziki T. (2023), Dąbie w latach 1815-1866. Administracja, finanse i majątek miejski, „Polonia Maior Orientalis”, t. X

Grzybowski K., Historia państwa i prawa Polski, t. IV. Od uwłaszczenia do odrodzenia państwa, Warszawa 1982

Hederych J. (1998), Izbica Kujawska w XX wieku, „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie”, t. 12

Kallas M. (1978), Z przeszłości administracyjnej Kujaw i ziemi dobrzyńskiej (od rozbiorów do utworzenia województwa włocławskiego), „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie”, seria A

Kallas M. (1999), Raport o stanie miast kujawskich w 1820 roku, „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie”, t. 13

Kawski T. (1999), Ludność żydowska na Kujawach wschodnich i w ziemi dobrzyńskiej w okresie międzywojennym (1918-1939), „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie”, t. 13

Kołodziejczyk R. (1961), Zamiana miast na osady w Królestwie Polskim, „Kwartalnik Historyczny”, R. LXVIII, z.1

Kołodziejczyk R. (1998), Miasta i mieszczaństwo w Królestwie Polski w 1865 r. w świetle statystyki, [w:] R. Kołodziejczyk, Studia nad dziejami burżuazji w Polsce. Wybór prac z lat 1956-1998 wydany z okazji 75-lecia urodzin autora, Warszawa-Pułtusk

Kołtuniak J. (2023), Piotrków Kujawski w II połowie XIX wieku (do 1914 r.), Włocławek-Piotrków Kujawski

Korobowicz A., Witkowski W. (2012), Historia ustroju i prawa polskiego (1772-1918), Warszawa

Kosman M. (1974), Izbica Kujawska – przeszłość i teraźniejszość, „Rocznik Wielkopolski Wschodniej”, t. 2

Kozłowski J. (1998), Realizacja reformy administracyjnej w Królestwie Polskim w latach 1867-1875, „Przegląd Historyczny”, t. 89, z. 2

Nietyksza M. (1986), Rozwój miast i aglomeracji miejsko-przemysłowych w Królestwie Polskim 1865-1914, Warszawa

Nowicki P. (2009), Materiały do dziejów cmentarza żydowskiego w Izbicy Kujawskiej (do 1942 r.), „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie”, t. 24

Powstanie Styczniowe w Izbicy Kujawskiej i okolicach. Materiały, opr. K. Dorcz, Izbica Kujawska 2018

Przygodzki J. (2002), Rada Najwyższa Tymczasowa Księstwa Warszawskiego 1813-1815. Organizacja i działalność, Wrocław

Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. F. Sulimierskiego, B. Chlebowskiego, W. Walewskiego, t. III, Warszawa 1882  

Słownik Języka Polskiego, ułożony pod red. J. Karłowicza, A. Kryńskiego i W. Niedźwiedzkiego, t. I. A-G, Warszawa 1900

Smyk G. (2011), Administracja publiczna w Królestwie Polskim w latach 1864-1915, Lublin

Stankiewicz Z., Królestwo Polskie 1815-1863, [w:] Historia państwa i prawa Polski, t. III. Od rozbiorów do uwłaszczenia, Warszawa 1981

Szczepański J. (1982), Burmistrzowie miasteczek Królestwa Polskiego 1815-1866 r. (na przykładzie guberni radomskiej), [w:] Społeczeństwo polskie XVIII i XIX wieku. Studia o grupach elitarnych, red. J. Leskiewiczowa, t. VII, Warszawa

Trzebiński W. (1956), Podziały administracyjne Królestwa Polskiego w okresie 1815-1918 (Zarys historyczny), Warszawa

Urzędnicy Królestwa Polskiego (1815-1915). Materiały do biogramów. Wpisy z bazy danych, red. A. Kulecka, Warszawa 2019

Wolnicki P. (2016), Procedura wyboru rady municypalnej w Królestwie Polskim (1830-1831), „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. LXVIII, z. 1

Informacje

Informacje: Polonia Maior Orientalis, 2024, XI, s. 89 - 109

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski: Izbica Kujawska w latach 1815-1870. Administracja, finanse i majątek miejski
Angielski: Izbica Kujawska in the Years 1815-1870. Administration, Finances, And Municipal Property

Autorzy

https://orcid.org/0000-0003-1828-2125

Tomasz Dziki
Włocławskie Towarzystwo Naukowe
https://orcid.org/0000-0003-1828-2125 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Włocławskie Towarzystwo Naukowe

Publikacja: 27.11.2024

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Tomasz Dziki (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski