Tomasz Dziki

W latach 1815-1866 Dąbie administracyjnie przynależało do obwodu i powiatu łęczyckiego (od 1842 r.) w wojewódzkie mazowieckim, następnie od 1837 r. guberni mazowieckiej, a od 1845 r. guberni warszawskiej. Po reformie administracyjnej z 1866 r. z początkiem 1867 r. Dąbie znalazło się w powiecie kolskim w guberni kaliskiej. Administracja miejska w Królestwie Polskim była częścią administracji państwowej. Każdy burmistrz był nominowany przez władze państwowe a nie wybierany przez społeczeństwo. W odróżnieniu do wielu innych małych i średnich miast w Królestwie, w Dąbiu oddzielono funkcję burmistrza od kasjera. Kasa miejska posiadała dużo nieruchomości (nieruchomości rolne, place miejskie), które wydzierżawiano, i z których czerpano zyski. Dochody kasy miejskiej powiększały inne liczne podatki, m.in. zysk z produkcji i handlu alkoholami, podatek od prowadzących w mieście działalność gospodarczą. Po stronie wydatków najważniejszymi były wynagrodzenia oraz kwoty zarezerwowane do dyspozycji władz państwowych. Ogólnie w analizowanym okresie Dąbie było średniej wielkości miastem, ale rozwijającym się m.in. pod względem demograficznym i gospodarczym.

W latach 1816-1866 Brdów przynależał do obwodu i powiatu kujawskiego (od 1842 r.), a od 1847 r. (po zmianie nazwy) do powiatu włocławskiego w wojewódzkie mazowieckim, następnie od 1837 r. guberni mazowieckiej a od 1845 r. guberni warszawskiej. Po reformie administracyjnej z 1866 z początkiem 1867 r. znalazł się w powiecie kolskim w guberni kaliskiej. W 1870 r. na podstawie prawa z 1869 r. utracił prawa miejskie i został przekształcony w osadę. Administracja miejska w Królestwie Polskim była podporządkowana władzy państwowej. Każdy z burmistrzów był nominowany a nie wybierany przez społeczeństwo. Pierwszym burmistrzem miasta w omawianym okresie był Jan Stanżewski, ostatnim Jan Wabilski. Miasto posiadało szereg nieruchomości. Przez dziesięciolecia wynajmowano lokal na magistrat miasta. Pomimo zakupu nieruchomości pod jego budowę ostatecznie zaadaptowano na siedzibę władz miejskich budynek zlikwidowanego browaru. Koszty utrzymania administracji miejskiej oraz realizacji inwestycji miejskich pokrywano z licznych podatków i opłat. Brdów w badanym okresie był niewielkim miasteczkiem, ze zdecydowaną dominacją zabudowy drewnianej. Odnotowano znikomy rozwój demograficzny. Po przekształceniu miasta w osadę w 1870 r. nie stworzono odrębnej gminy wiejskiej Brdów, lecz przyłączono go do gminy wiejskiej Lubotyń.

W latach 1815-1866 Sompolno administracyjnie przynależało do obwodu i powiatu kujawskiego (od 1842 r.), a od 1847 r. (po zmianie nazwy) do powiatu włocławskiego w województwie mazowieckim, następnie od 1837 r. guberni mazowieckiej, a od 1845 r. guberni warszawskiej. Po reformie administracyjnej z 1866 r. z początkiem 1867 r. Sompolno znalazło się w powiecie kolskim w guberni kaliskiej. W 1870 r. na podstawie prawa z 1869 r. utraciło prawa miejskie i zostało przekształcone w osadę i przyłączone do gminy wiejskiej Lubstów. Administracja miejska w Królestwie Polskim była częścią administracji państwowej. Każdy burmistrz był nominowany, a nie wybierany przez społeczeństwo. Kasa miejska Sompolna nie posiadała, w odróżnieniu od wielu innych miast, własnych dochodowych nieruchomości rolnych. W tym względzie majątek miasta przedstawiał się skromnie. Imponujące jest to, że mieszkańcom udało się szybko zorganizować i wybudować do 1823 r. nowy murowany budynek ratusza. Koszty utrzymania administracji miejskiej i realizacji inwestycji miejskich pokrywano z licznych podatków i opłat. Ogólnie w omawianym okresie Sompolno było średniej wielkości miastem, ale z dość dużym udziałem zabudowy murowanej.