FAQ
Logo Uniwersyteti Jagiellońskiego w Krakowie

Paradygmat czeskiego bohatera narodowego – wokół filmu Roberta Sedláčka Jan Palach

Data publikacji: 2020

The Polish Journal of the Arts and Culture. New Series, 2020, 12 (2/2020), s. 41 - 62

https://doi.org/10.4467/24506249PJ.20.008.13447

Autorzy

Robert Kulmiński
Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej Uniwersytetu Warszawskiego
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Paradygmat czeskiego bohatera narodowego – wokół filmu Roberta Sedláčka Jan Palach

Abstrakt

Czech national hero paradigm – around Robert Sedláček’s film Jan Palach
In my article, I would like to reflect on the paradigm of Czech heroism based on the film by Robert Sedláček (2018) Jan Palach, which is a fact-based tale of a twenty-year-old student at the Charles University in Prague, who on January 16, 1969 self-immolated in Wenceslas Square in the centre of Prague in protest against aggression of the Warsaw Pact forces on Czechoslovakia and the growing apathy of Czechoslovak society. I will think about how his image is constructed in a film more than fifty years after his death. I will place my considerations in the context of the tradition of presenting the Czech hero in humanistic literature and the activities of official state institutions, as well as in relation to mythological structures, through which I will capture the most important elements of the composition of Robert Sedláček’s film. As a consequence, my fundamental research question will remain not only the question of the very construction of the hero, but also this construction in relation to other ideas of national heroes in contemporary Czech culture.
 
Streszczenie
W swoim artykule chciałbym się zastanowić na paradygmatem czeskiego bohaterstwa na podstawie filmu Roberta Sedláčka Jan Palach (2018), będącego opartą na faktach opowieścią o dwudziestojednoletnim studencie Uniwersytetu Karola w Pradze, który 16 stycznia 1969 roku dokonał samospalenia na placu Wacława w centrum Pragi, w proteście przeciwko agresji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację i narastającej apatii czechosłowackiego społeczeństwa. Zastanowię się nad tym, w jaki sposób konstruowany jest jego obraz w dziele filmowym niemal pięćdziesiąt lat po jego śmierci. Swoje rozważania umieszczę w kontekście refleksji nad czeskim bohaterem narodowym w literaturze humanistycznej w odniesieniu do działalności oficjalnych instytucji państwowych oraz do struktur mitologicznych, poprzez które uchwycę najistotniejsze elementy kompozycji filmu Roberta Sedláčka. W konsekwencji moim zasadniczym pytaniem badawczym pozostanie nie tylko kwestia samej konstrukcji bohatera, ale również jej relacja do innych wyobrażeń bohaterów narodowych we współczesnej kulturze czeskiej.

Bibliografia

Barthes, Roland. 1970. Mit i znak. Warszawa: PIW.
 
Berger, Peter. L., & Luckmann, Thomas. 2010. Społeczne tworzenie rzeczywistości. Warszawa: PWN.
 
Blažek, Petr, & Eichler, Patrik, & Jareš, Jakub, red. 2009. Jan Palach ’69. Praha: Univerzita Karlova, Filozofická fakulta, Ústav pro studium totalitních režimů ČR, Togga.
 
Čapka, František. 2004. Dějepis. Od roku 1918 do současností, Praha: Scientia.
 
Czarnowski, Stefan. 1956. Kult bohaterów i jego społeczne podłoże. Święty Patryk – Bohater narodowy Irlandii, Warszawa: PWN.
 
Gawarecka, Anna. 2018. „Czy Czesi są narodem tchórzy? Josefa Škvoreckiego dyskusja z tradycją heroiczną”. Bohemistyka. 4: 327–349.
 
Gregor, Jan. 2013. „Hořící keř přináší patos bez sentimentu”. Aktuálně.cz, Styczeń 24. https://magazin.aktualne.cz/kultura/film/recenze-horici-ker-prinasi-patos-bez-sentimentu/r~i:article:769355/
 
Hall, Edward T. 1978. Ukryty wymiar. Warszawa: PIW
 
Hašek, Jaroslav. 1976. Przygody dobrego Wojaka Szwejka podczas wojny światowej. Warszawa: PIW.
 
Holland, Agnieszka. 2013. „Holland opowiada o Palachu”. Wywiad przeprowadzony przez Tadeusza Sobolewskiego. Wyborcza.pl, Luty 27. https://wyborcza.pl/1,75410,13467152,Holland_opowiada_o_Palachu.html.
 
Holý Ladislav. 2001, Malý český člověk a velký český národ, Praha: Slon.
 
Hulík, Štěpán. 2016. „Palach seupálil, já o něm jen napsal, byl jsem trochu parazit. S Pustinou to je jiné, říká Hulík”. Wywiad przeprowadzony przez Martina Svobodę. Aktuálně.cz, Lipiec 6, https://magazin.aktualne.cz/kultura/film/palach-se-upalil-ja-o-nem-jen-napsal-byl-jsem-t
rochu-parazit/r~154c0cc8433f11e6bc7c00259000fea04/.
 
Jaroslav Čvančara: Pravomil Raichl. Život na hranici smrti. https://www.ustrcr.cz/publikace/jaroslav-cvancara-pravomil-raichl-zivot-na-hranici-smrti/
 
Jedlička, Josef. 1992. České typy aneb poptávka po našem hrdinovi. Praha: Nakladatelství Franze Kafky.
 
Jožák, Jiří. 1995. Československo a svět. Učebnice pro základní školy. Praha: SPL – Práce.
 
Kocian, Jiří. 1997. Lidé v dějinách. Období 1945–1989. Dějepis pro 2. stupeň základní školy a pro odpovídající ročníky víceletých gymnázií, Praha: Fortuna.
 
Kolářová, Klára. 2012. „Palach je spíš polský hrdina, říká režisérka Agnieszka Hollandová”. Právo, Listopad 21, 2012. https://www.novinky.cz/kultura/salon/clanek/palach-je-spis-polsky-hrdina-rika-reziserka-agnieszka-hollandova-173188.
 
Kuklík, Jan and Kocian Jiří. 1999. Dějepis 9, Praha: SPN.
 
Kuklík, Jan and Kocian Jiří. 2002. Dějepis pro gimnázia a střední školy. Nejnovější dějiny 4. Praha: SPN.
 
Lévi-Strauss, Claude. 2000. Antropologia strukturalna, Warszawa: KR.
 
Pinkas Jaroslav. 2013. Hořící mramor. Pomník Palachovi a normalizace. Cinepur. Czerwiec 21. http://cinepur.cz/article.php?article=2558.
 
Procházková Lenka. 2008. Slunce v úplňku. Praha: Prostor.
 
Randák. Jan, & Koura, Petr, red. 2013. Hrdinství a zbabělost v české politické kultuře 19. a 20. století, Praha: Dokořán.
 
Szczepańska Elżbieta. 2015. „Wybrane stereotypy Czecha i Polaka z perspektywy historycznej”. Bohemistyka. 4:366–377.
 
Ústřední výbor Komunistické strany Československa. 1971. Poučení z krizového vývoje ve straně a společnosti po XIII. sjezdu KSČ. Praha: Ústřední výbor Komunistické strany Československa.
 
Werner Wiktor. 2009. Historyczność kultury. W poszukiwaniu myślowego fundamentu współczesnej historiografii, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Informacje

Informacje: The Polish Journal of the Arts and Culture. New Series, 2020, 12 (2/2020), s. 41 - 62

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Paradygmat czeskiego bohatera narodowego – wokół filmu Roberta Sedláčka Jan Palach

Angielski:
Czech national hero paradigm – around Robert Sedláček’s film Jan Palach

Autorzy

Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej Uniwersytetu Warszawskiego

Publikacja: 2020

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Robert Kulmiński (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski