Stosunki narodowościowe i etniczne na Suwalszczyźnie i Kowieńszczyźnie w dobie kształtowania się koncepcji granic odrodzonego państwa polskiego
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEStosunki narodowościowe i etniczne na Suwalszczyźnie i Kowieńszczyźnie w dobie kształtowania się koncepcji granic odrodzonego państwa polskiego
Data publikacji: 21.12.2020
Kultura Słowian, 2020, Tom XVI, s. 67 - 98
https://doi.org/10.4467/25439561KSR.20.005.13294Autorzy
Stosunki narodowościowe i etniczne na Suwalszczyźnie i Kowieńszczyźnie w dobie kształtowania się koncepcji granic odrodzonego państwa polskiego
W niniejszym artykule została podjęta problematyka stosunków narodowościowych charakterystycznych dla obszaru północno-zachodniej części tzw. Kresów Polski na przełomie XIX i XX w. Zagadnienie to opisywane jest w wielu publikacjach, jednak, jak okazuje się, jest ono, po pierwsze, bardzo podatne na wpływy polityczne i ideologiczne; po drugie, jest często przesycone mitami i potocznymi wyobrażeniami; i wreszcie po trzecie, istnieją źródła historyczne w dyskusji nad nim dotąd niewykorzystane. Takim zasobem, dotąd nie użytym w badaniach podziałów na polsko-litewskim pograniczu etnicznym na początku XX w., są dane Warszawskiego Komitetu Statystycznego odnotowane w części II (pt. Statystyka narodowościowa Królestwa Polskiego) dzieła Włodzimierza Wakara pt. Rozwój terytorialny narodowości polskiej z 1917 r. Zawierają one informacje o liczbie ludności narodowości polskiej i litewskiej w roku 1910 oraz w 1914 we wszystkich gminach i miastach Guberni Suwalskiej. Są to dane unikatowe z uwagi na to, że zostały zebrane, zagregowane na poziomie gmin, czyli pozwalają uchwycić zjawisko przemian narodowościowych z największą dokładnością i we właściwej skali. Porównując istniejące od ponad 100 lat informacje o tych liczbach z roku 1914 z 1910 r., można ocenić, czy w okresie tych czterech lat doszło do procesu wzrostu liczbowego ludności polskiej czy też litewskiej. Wiedza o dynamice i kierunku przemian etnicznych (narodowościowych) w Guberni Suwalskiej może przybliżyć nas do odpowiedzi na pytanie, czy tuż przed wybuchem I wojny światowej na innych obszarach zamieszkałych przez Polaków i Litwinów, takich jak Wileńszczyzna, Grodzieńszczyzna czy Kowieńszczyzna, mogło dochodzić do polonizacji czy do lituanizacji ludności zamieszkującej te tereny.
Buchowski K., Litwomani i polonizatorzy; mity, wzajemne postrzeganie i stereotypy w stosunkach polsko-litewskich w pierwszej połowie XX w. [Lithuanians and Polonizators: Myths, Mutual Perception and Stereotypes in Polish-Lithuanian Relationships at the Beginning of XX Century], Białystok, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2006, 468 pp.
Dmowski R., Niemcy Rosya i kwestya polska [Germany, Russia and the Polish Issue], Lwów, Nakładem Towarzystwa Wydawniczego: H. Altenberg, 1908, 271 pp.
Eberhardt P., Polska ludność kresowa [Polish Borderland Population], Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN , 1998, 241 pp.
Eberhardt P., Przemiany narodowościowe na Litwie [Ethnic Transformations in Lithuania], Warszawa, „Przegląd Wschodni”, 1997, 307 pp.
Институт демографии Национального исследовательского университета „Высшая школа экономики”, Пеìрвая всеоìбщая пеìрепись населеìния Россиìйской импеìрии 1897 гоìда [Lithuanians and Polonizators: Myths, Mutual Perception and Stereotypes in Polish-Lithuanian Relationships at the Beginning of XX Century], http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97_uezd.php?reg=568 [accessed: 27.02.2020].
Maliszewski E., Polacy i polskość na Litwie i Rusi [Poles and Polishness in Lithuania and Rus], 2nd ed. rev. ed., Warszawa, Tłocznia Wł. Łazarskiego, 1916, 37 pp.
Świechowski M., Mapa narodowościowa i polityczna obszarów b. W. Ks. Litewskiego łącznie z tablicą statystyczną [Ethnical and Political Map of the Former Grand Duchy of Lithuania, Including Statistical Table], Warszawa, Wydawnictwo Tymczasowego Komitetu Politycznego Ziemi Kowieńskiej, 1921, 1 p.
Świechowski M., Żywioł polski na ziemiach litewskich ze szczególnem uwzględnieniem obszarów okupowanych przez mocarstwa centralne; stosunki ludnościowe i własność ziemska: szkic statystyczny z mapką i tablicami w tekście [Polish Element on
Lithuanian Ground, With Particular Emphasis on Territories Occupied by Central Powers; Demographics and Land Ownership: Statistical Sketch, Including Map and Tables], Zakopane, Księgarnia Podhalańska, 1917, 48 pp.
Wakar W., Rozwój terytorialny narodowości polskiej. Statystyka narodowościowa Królestwa polskiego [Territorial Development of Polish Nationality. Ethnic Statistics for Kingdom of Poland], pt. II , Warszawa, Drukarnia Synów St. Niemiry, 1917, 288 pp.
Wakar W., Rozwój terytorialny narodowości polskiej. Statystyka narodowościowa kresów wschodnich [Territorial Development of Polish Nationality. Ethnic Statistics for Eastern Borderlands], pt. III , Kielce, St. Święcki, 1917, 154 pp.
Wielomski A., Ziętek-Wielomska M., Nowoczesność, nacjonalizm, naród europejski. Dylematy samoidentyfikacji Europejczyków [Modernity, Nationalism, European Nation. Self-identification Dilemmas of Europeans], Warszawa, Towarzystwo Naukowe Myśli Politycznej i Prawnej, 2017, 330 pp.
Перепись населения Российской империи (1897), [in:] Википедия, https://ru.wikipedia.org/wiki/Перепись_населения_Российской_империи_(1897) [accessed: 24.02.2010].
Włodzimierz Wakar, [in:] Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82odzimierz_Wakar [accessed: 25.02.2010].
Informacje: Kultura Słowian, 2020, Tom XVI, s. 67 - 98
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Stosunki narodowościowe i etniczne na Suwalszczyźnie i Kowieńszczyźnie w dobie kształtowania się koncepcji granic odrodzonego państwa polskiego
National and Ethnic Relationships Within the Suwalki and Kaunas Regions During the Times of Poland’s National Rebirth and Shaping Its New Borders
Niezależny badacz
Publikacja: 21.12.2020
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 978
Liczba pobrań: 872