Pamięć „mniejszościowa” i pokaleczona w najnowszej literaturze chorwackiej (na przykładach prozy Ludwiga Bauera, Ivany Šojat Kuči i Slobodana Šnajdera)

Magdalena Dyras

Pamięć „mniejszościowa” i pokaleczona w najnowszej literaturze chorwackiej (na przykładach prozy Ludwiga Bauera, Ivany Šojat Kuči i Slobodana Šnajdera)

Data publikacji: 2021

Kultura Słowian, 2021, Tom XVII, s. 235 - 248

https://doi.org/10.4467/25439561KSR.21.011.14422

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Pamięć „mniejszościowa” i pokaleczona w najnowszej literaturze chorwackiej (na przykładach prozy Ludwiga Bauera, Ivany Šojat Kuči i Slobodana Šnajdera)

Abstrakt

W artykule została poruszona problematyka pamięci zbiorowej oraz indywidualnej, na przykładzie traumatycznych doświadczeń mniejszości niemieckiej (tzw. Szwabów) w Jugosławii (w latach 1945-1990). Trwająca kilkadziesiąt lat konfiskata pamięci skutkowała utratą tożsamości, którą po 1990 roku trzeba było na nowo zbudować. Sposobem na jej odzyskanie stały się narracje literackie, motywowane pamięcią pokaleczoną przez system autorytarny. Problematykę tę poruszono między innymi w trzech powieściach, których publikacja spotkała się z ożywioną reakcją badaczy i krytyków literatury. Są to Ludwiga Bauera Kratka kronika porodice Weber, Ivany Šojat Kuči Unterstadt i Slobodana Šnajdera Doba mjedi. Pamięć, zgodnie z ustaleniami teoretycznymi Elżbiety Rybickiej, została ukazana zarówno jako koncept literaturoznawczy, jak również kategoria egzystencjalna. Powieści przywołanych autorów ilustrują, w jaki sposób literatura staje się medium i nośnikiem pamięci.

The article deals with the issues of collective and individual memory, based on the example of traumatic experiences of German minority (so-called Swabians) in Yugoslavia (1945-1990). Decades-long confiscation of memory resulted in the loss of identity, which had to be rebuilt after 1990. Literary narratives, motivated by mutilated memory resulting from the authoritarian system, became the way to regain it. These issues are discussed, among others, in three novels, the publication of which met with a lively response from researchers and critics of literature. These are Ludwig Bauer’s A Brief Chronicle of the Weber Family, Ivana Šojat Kuči’s Unterstadt and Slobodan Šnajder’s The Age of Brass. Memory, according to theoretical findings of Elżbieta Rybicka, has been presented both as a literary concept and an existential category. The novels by the above-mentioned authors illustrate how literature becomes a medium and a carrier of memory.

Słowa kluczowe

współczesna proza chorwacka, pamięć, przemilczenia, tożsamość, medium pamięci

contemporary Croatian prose, memory, omissions, identity, memory medium

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Bauer L., Kratka kronika porodice Weber [A Brief Chronicle of the Weber Family], Zaprešić, Fraktura, 2007, 228 pp.

Buryła S. Drażliwe tematy z historii polsko-żydowskiej w eseistyce Henryka Grynberga [SensitiveTopics of Polish-Jewish History in Henryk Grynberg’s Essays], [in:] Teraźniejszość i pamięć przeszłości. Rozumienie historii w literaturze polskiej XX i XXI wieku [The Present and Memory of the Past. Understanding History as Depicted in Polish Literature of the 20th and 21st Centuries], H. Gosk i A. Zieniewicz (Eds.), Warszawa, Dom Wydawniczy Elipsa, 2006, pp. 213-228.

Czerwiński M., Drugi svjetski rat u hrvatskoj i srpskoj prozi (1945-2015) [The Second World War in Croatian and Serbian Prose Narrative (1945-2015)], Zagreb, Hrvatska sveučilišna naklada, 2018, 301 pp.

Donat B., Ljuštenje luka… na hrvatski način [Peeling Onions… in the Croatian Way], “Vijenac” 2008, no. 367. Available at: https://www.matica.hr/vijenac/367/ljustenje-luka-na-hrvatski-nacin-4780/ [accessed: 03.11.2019].

Dujić L., Podunavski Nijemac – statist i(li) suputnik suvremene hrvatske proze [Danubian German – Extra and (or) Companion of Contemporary Croatian Prose], “Godišnjak Njemačke narodnosne zajednice”, 2005, pp. 211-216.

Durić D., Između književnosti i pamćenja: prisjećanje zaboravljenoga [Between Literature and Memory: Remembering the Forgotten], Rijeka, Filozofski fakultet Sveučilišta u Rijeci, 2018, 256 pp.

Dyras M., Rekonstrukcje tożsamości „naddunajskich Szwabów” wobec wielojęzyczności kulturowej [Reconstructions of the ”Donauschwabe” Identity in the Face of Cultural Multilingualism], [in:] Konstrukcje i dekonstrukcje tożsamości [Constructions and Deconstructions of Identity], vol. II . Tożsamość wobec wielojęzyczności [Identity in the Face of Multilingualism], E. Golachowska, A. Zielińska (Eds.), Warszawa, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 2012, pp. 167-177.

Erll A., Literatura jako medium pamięci zbiorowej [Literature as a Medium of Collective Memory], [in:] Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka [Collective and Cultural Memory. Contemporary German Perspective], M. Saryusz-Wolska (Ed.), Kraków, Universitas, 2009, pp. 211-247.

Geiger V., Jurković I., Što se dogodilo s Folksdojčerima? Sudbina Nijemaca u bivšoj Jugoslaviji [What happened to the Volksdeutscher? The fate of the Germans in the former Yugoslavia], Zagreb, Njemačka narodnosna zajednica, Volksdeutsche Gemainschaft, 1993, 140 pp.

Koren S., Dialogue Document Without Dialogue: Current Debates on World War II in Croatia, „Poznańskie Studia Slawistyczne” [Poznań Slavic Studies] 2019, no. 16, pp. 143-157.

Kramarić Z., Dobar Nijemac [Good German]. Available at: https://www.matica.hr/vijenac/592/dobar-nijemac-26159/ [accessed: 07.11.2019].

Najder Z., Węzły europejskiej pamięci [Knots of European Memory]. Available at: https://bon.edu.pl/media/book/pdf/Wezly_europejskiej_pamieci-ZN.pdf [accessed: 05.11.2019].

Neumann B., Literatura, pamięć, tożsamość [Literature, Memory, Identity], [in:] Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka [Collective and Cultural Memory. Contemporary German Perspective], M. Saryusz-Wolska (Ed.), Kraków, Universitas, 2009, pp. 249-284.

Nora P., Czas pamięci [The Time of Memory], trans. W. Dłuski, “Res Publica Nowa” 2001, no. 7, pp. 37- 44.

Rybicka E., Miejsce, pamięć, literatura (w perspektywie geopoetyki), [Venue, Memory, Literature (in the Perspective of Geo-Poetics)], “Teksty Drugie” 2008, no. ½ (109/110), pp. 19-32

Szperlik E., Chorwacka (nie)pamięć o Jugosławii. Przemilczenia, pominięcia i odpamiętanie w prozie chorwackiej po roku 1991 [Croatian (dis)Memory of Yugoslavia. Concealments, Omissions and (Re)membrance in Croatian Prose after 1991], Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM , 2019, 302 pp.

Šnajder S., Doba mjedi [The Age of Bronze], Zagreb, TIM press, 2015, 372 pp.

Šojat-Kuči I., Unterstadt, Zaprešić, Fraktura, 2009, 427 pp.

Zaleski M., Formy pamięci [Forms of Memory], Gdańsk, słowo/obraz terytoria, 2004, 341 pp.

Informacje

Informacje: Kultura Słowian, 2021, Tom XVII, s. 235 - 248

DOI: https://doi.org/10.4467/25439561KSR.21.011.14422

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Pamięć „mniejszościowa” i pokaleczona w najnowszej literaturze chorwackiej (na przykładach prozy Ludwiga Bauera, Ivany Šojat Kuči i Slobodana Šnajdera)

Angielski:

“Minority” and Mutilated Memory as Depicted in the Latest Croatian Literature (in Representative Examples of Prose by Ludwig Bauer, Ivana Šojat Kuči and Slobodan Šnajder)

Autorzy

Magdalena Dyras

https://orcid.org/0000-0003-2694-0212

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków

Publikacja: 2021

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Magdalena Dyras (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 769

Liczba pobrań: 531

<p> Pamięć „mniejszościowa” i pokaleczona w najnowszej literaturze chorwackiej (na przykładach prozy Ludwiga Bauera, Ivany Šojat Kuči i Slobodana Šnajdera)</p>

Pobierz xml