Doświadczenie wojny domowej we wspomnieniach Marsz lodowy Romana Gula

Iwona Krycka-Michnowska

Doświadczenie wojny domowej we wspomnieniach Marsz lodowy Romana Gula

Data publikacji: 31.12.2024

Kultura Słowian, 2024, Tom XX, s. 95-107

https://doi.org/10.4467/25439561KSR.24.006.20753

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Doświadczenie wojny domowej we wspomnieniach Marsz lodowy Romana Gula

Abstrakt

Wojna domowa w Rosji jest jednym z najtragiczniejszych okresów w jej dziejach. Unikalnym świadectwem początków bratobójczych walk są wspomnienia Marsz lodowy Romana Gula, które zapoczątkowały lawinę dokumentów osobistych poświęconych tej tematyce. Gul nie wpisuje się w emigracyjną narrację o wojnie, nie rysuje apologetycznego obrazu białogwardzistów i czarno-białej wizji świata, która zdominuje literaturę rosyjską. Stosuje odcienie szarości, starając się dowieść, że wojna domowa dehumanizuje każdą z walczących stron. Opisując dylematy autobiograficznego bohatera, przybliża rozterki własne oraz tych, którzy stanęli przed problemem akceptacji przemocy w imię wyższych celów. W artykule podjęto próbę odczytania wspomnień Gula jako zapisu traumatycznych doświadczeń żołnierza Armii Ochotniczej, prowadzących go do zanegowania bratobójczej wojny.

The Civil War in Russia is one of the most tragic periods in its history. A unique testimony to the beginnings of fratricidal struggles is a memoir Ice March by Roman Gul. The work initiated an avalanche of personal documents dedicated to this topic. Gul does not fit into an emigration narrative about the war; he does not paint an apologetic picture of the White Guards nor a black-and-white vision of the world, which would dominate Russian literature. He uses shades of gray, trying to prove that civil war dehumanizes each of the fighting sides. By describing the dilemmas of the autobiographical protagonist, he brings closer his own struggles and those of his contemporaries who faced the problem of accepting violence in the name of higher goals. The article attempts to interpret Gul’s memoirs as a record of the traumatic experiences of a soldier of the White Army, leading him to negate the fratricidal war.

Słowa kluczowe

wojna domowa, Rosja, Armia Ochotnicza, wspomnienia, doświadczenie

Civil War, Russia, White Army, memoirs, experience

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Gagkuev R.G., Beloe dvizhenie na Iuge Rossii. Voennoe stroitel’stvo, istochniki komplektovaniia, sotsial’nyi sostav. 1917–1920 gg. [White Movement in the South of Russia. Military Construction, Sources of Manning, Social Structure. 1917–1920], Moskva, Posev, 2012, 704 pp.

Gippius Z.N., Sobranie sochinenij [Collected Works], vol. 5, Chjortova kukla: Romany. Stihotvorenija [The Devil’s Doll: Novels. Poems], Moskva, Russkaja kniga, 2002, 496 pp.

Gul’ R., Ia unes Rossiiu. Apologiia emigratsii [I Carried Russia Away. Apology of Emigration], vol. 3, Rossiia v Amerike [Russia in America], Moskva, B.S.G.-PRESS, 2001, 494 pp.

Gul’ R., Ledianoi pokhod. Avtobiograficheskie proizvedeniia. Razmyshleniia o literaturę [Ice March. Autobiographical Works. Reflections on Literature], Moskva, PROZAiK, 2011.

Korostelev O., “Apologiia emigratsii” Romana Gulia [“Apology of Emigration” by Roman Gul’], [in:] R. Gul’, Ia unes Rossiiu. Apologiia emigratsii [I Carried Russia away. Apology of Emigration], vol. 1, Rossiia v Germanii [Russia in Germany], Moskva, B.S.G.-PRESS, 2001, pp. 5–21.

Lejeune Ph., Pakt autobiograficzny [The Autobiographical Pact], “Teksty: Teoria Literatury, Krytyka, Interpretacja” [Texts: Literary Theory, Criticism, Interpretation] 1975, no. 5(23), transl. A.W. Labuda, pp. 31–49.

Mianowska J., Vershiteli krasnogo terrora: F. Dzerzhinskii i B. Menzhinskii v ocherkakh emigranta Romana Gulia [Masters of Red Terror (Felix Dzerzyhinsky and Vyacheslav Menzhinsky) in Literary Sketches of Emigrant Roman Gul], “Acta Polono-Ruthenica” 2011, no. 16, pp. 113–125.

Murashov D.Iu., Roman Gul’: pisatel’ iz Penzy [Roman Gul: the Writer from Penza], Penza, Penzenskaia oblastnaia biblioteka im. M.Iu. Lermontova, 2018, 145 pp.

Ricoeur P., Czas i opowieść [Time and Narrative], vol. 3, Czas opowiadany [Narrated Time], trans. U. Zbrzeźniak, Kraków, WUJ, 2008, 426 pp.

Stepanov Iu.S., Konstants: Slovar’ russkoi kul’tury [Constants. Dictionary of Russian Culture], Moskva, Akademicheskii Proekt, 2001, 989 pp.

Steuden S., Janowski K., Trauma – kontrowersje wokół pojęcia, diagnoza, następstwa, implikacje praktyczne [Trauma – Controversies Surrounding the Concept, Diagnosis, Aftermath, and Practical Implications], “Roczniki Psychologiczne” 2016, vol. 19, no. 3, pp. 549–565.

Tepliakov A.G., Belyi terror v sovremennoi istoriografii: traditsionnaia mifologiia protiv popytok pereosmysleniia [The White Terror in Modern Historiography: Traditional Mythology vs. Rethinking Attempts], [in:] Grazhdanskaia voina v Rossii, problemy vykhoda, istoricheskie posledstviia, uroki dlia sovremennosti. Sbornik nauchnykh trudov [The Civil War in Russia: Exit Problems, Historical Consequences, Lessons for Modernity. Collection of Scientific Papers], V.M. Rynkov (Ed.), Novosibirsk, Parallel’, 2022, pp. 58–74.

Tischner J., Etyka wartości i nadziei [Ethics of Value and Hope], [in:] D. von Hildebrandt et al., Wobec wartości [Value Attitude], Poznań, “W Drodze” 1984, pp. 55–149.

Informacje

Informacje: Kultura Słowian, 2024, Tom XX, s. 95-107

DOI: https://doi.org/10.4467/25439561KSR.24.006.20753

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski: Doświadczenie wojny domowej we wspomnieniach Marsz lodowy Romana Gula

Angielski: The Experience of Civil War in the Memoir Ice March by Roman Gul

Autorzy

Iwona Krycka-Michnowska

https://orcid.org/0000-0001-7293-1240

Uniwersytet Warszawski
Polska

Publikacja: 31.12.2024

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY

Udział procentowy autorów:

Iwona Krycka-Michnowska (Autor) - 100%

Informacje o autorze:

Iwona Krycka-Michnowska – doktor habilitowana, profesor Uniwersytetu Warszawskiego w Instytucie Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej na Wydziale Lingwistyki Stosowanej, literaturoznawca i kulturoznawca, filolog rusycysta, redaktor naczelna czasopisma „Studia Interkulturowe Europy Środkowo-Wschodniej”. Współtwórczyni serii i współredaktorka dwóch monografii zbiorowych poświęconych postaciom kobiecym w Europie Środkowo-Wschodniej, autorka licznych publikacji naukowych z zakresu literatury i kultury rosyjskiej. Główne obszary badawcze: rosyjski dokument osobisty, literatura rosyjska Srebrnego Wieku, pierwsza fala emigracji rosyjskiej, rosyjska emigracja literacka w Polsce, status kobiet w kulturze Rosji, polsko-rosyjskie związki kulturowe. Wybrane publikacje: O sobie, o Rosji, o duszy rosyjskiej. Dzienniki Zinaidy Gippius (2015), Wspominane, wyobrażone, przesunięte. Rosja i Francja w emigracyjnej korespondencji Zinaidy Gippius (2021), O nadziei. Z dzienników pisarzy pierwszej fali emigracji rosyjskiej (2022).

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 124

Liczba pobrań: 57

Doświadczenie wojny domowej we wspomnieniach <em>Marsz lodowy</em> Romana Gula

Pobierz xml