„Don Kichot w zniszczonym fraku”, czyli o heroizmie Friedricha Haassa

Bożena Pindus

„Don Kichot w zniszczonym fraku”, czyli o heroizmie Friedricha Haassa

Data publikacji: 21.12.2018

Kultura Słowian, 2018, Tom XIV, s. 335 - 356

https://doi.org/10.4467/25439561KSR.18.016.9662

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

„Don Kichot w zniszczonym fraku”, czyli o heroizmie Friedricha Haassa

Abstrakt

Początek wieku dziewiętnastego w Rosji charakteryzował się prawem szczególnie bezwzględnym wobec przestępców i osób, które w jakikolwiek sposób sprzeniewierzyły się władzy państwowej. Ciężkie więzienia, zesłania i surowe warunki traktowania aresztantów wpisane były na stałe w obraz systemu kar za konflikt z prawem. Pojawienie się w roku 1806 w Moskwie niemieckiego lekarza Friedricha Haassa, który jako jeden z pierwszych wezwał do miłosiernego traktowania skazańców, stało się zwrotnym punktem w podejściu do zesłańców i przestępców w carskiej Rosji. Niniejszy artykuł przypomina postać heroicznego doktora, który głosząc dewizę „Spieszcie się czynić dobro”, sprzeciwiał się bezdusznym rosyjskim urzędnikom, przeznaczał własne pieniądze na wcielanie w życie reformy więziennictwa, wysyłał pisma piętnujące istniejący system do najwyższych władz rosyjskich, w tym do cara. Wytrwałość, skuteczność działania, poświęcenie dla najsłabszych i pokrzywdzonych oraz bezinteresowność Haassa imponowały ego otoczeniu, dla którego postawa doktora była przykładem prawdziwie chrześcijańskiego

podejścia do kwestii współczucia, poświęcenia i sprawiedliwości. Zasługi Friedricha Haassa zapewniły mu trwałe miejsce nie tylko w historii rosyjskiej medycyny, ale także w literaturze pięknej w Rosji. Kościół katolicki ogłosił go w 2018 roku błogosławionym.

The beginning of the 19th century in Russia was characterized with the enactment of law. It was particularly ruthless regarding to criminals and people who were disloyal to the authorities. Hard prisons, exiles, and harsh treatment of the convicted were permanently included in the outlook of the system of penalties, for example the infringement of law. Moscow arrival of doctor Friedrich Haass in 1806, who as one of the first summoned to merciful treatment of the convicted, became the turning point of the attitudes to the exiled and the sentenced in the Tsar’s Russia. This article reminds the person of the heroic Doctor, who advocated the motto “Hurry up to make the good” opposed soulless Russian officials, providing own resources on undertaking reforms of the prison system, sending letters to the highest authorities (including Tsar), opposing the functioning system. Haass’s persistence and effectiveness of action, sacrifice towards the weakest and lack of interestedness impressed the surrounding, for which the attitude of the doctor was an example of truly Christian approach to the question of sympathy,

Słowa kluczowe

Rosja, wiek XIX, doktor Friedrich Haass, zesłanie, skazańcy, organizacje charytatywne

Russia, 19th century, Doctor Friedrich Haass, exile, convicted, charity organisations

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Anonymus, “Bozhii chelovek” doktor Gaaz [Тhe God’s man doctor Haass], “Istina i zhizn’” [Тruth and Life], pp. 34-38.

Anonymus, Katolicheskaia tserkov’ prichislila doktora Gaaza k liku blazhennykh [The Catholic Church has nominated Dr. Haas to be the blessed], Available at: https://www.miloserdie.ru/news/katolicheskaya-tserkov-prichislila-doktoragaaza-k-liku-blazhennyh/ [accessed: 20.05.2018].

Chekhov A.P., Rasskaz starshego sadovnika [The story of the Senior gardener], Available at: http://chehov.niv.ru/chehov/text/rasskaz-starshego-sadovnika.htm [accessed: 20.05.2018].

Dostojewski F., Idiota [The Idiot], trans. J. Jędrzejewicz, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1961.

Feofanov Iu., „Tiuremnyi doktor” Fedor Petrovich Gaaz [“Prison Doctor” Fedor Petrovich Gaaz], “Rossiiskaia Federatsiia segodnia: Obshchestvenno-politicheskii zhurnal Federal’nogo sobraniia parliamenta RFN ” [Russian Federation Today: a journal of the socio-political federal meeting of the Federal Assembly of the Russian Federation] 2007, no. 22, pp. 58-59.

Gaaz F.P., Prizyv k zhenshchinam [Appeal to women]. Posmertnoe izdanie, per. s frantsuzskogo L.M. Nikoforov, Moskva, Tipogafiia I.I. Kushnerev, 1897.

Gaaz F.P., Azbuka khristianskogo blagonraviia [ABC of the Christian goodness], Moskva 1898.

Grando A., Fedor Gaaz: Schast’e – delat’ schastlivym drugikh [Happiness-make others happy], “Meditsinskaia gazeta” [Medical Journal] 1977, no. 61.

Ianovskiii A.E., Govard Dzhon [Howard John], [in:] Entsiklopedicheskii slovar’ Brogkauza i Eforna v 89-ti tomakh [Encyclopedic dictionary of Brogkauz and Efron in 89 volumes], vol. IX, Sankt-Peterburg 1893, pp. 7-9.

Hołownia S., Sługa Boży Friedrich Joseph Haas (1780-1853) [Servant of God Friedrich Joseph Has], [in:] idem, Święci pierwszego kontaktu [Saints of first contact], Kraków, Znak, 2017.

Kalikinskaia E., Tiuremnyi doktor Gaaz: bezumnyi filantrop i pomoshchnik osuzhdennykh [Prison Doctor Gaaz; a mad philanthropist and helper of convicts], „Argumenty i fakty” [Arguments and Facts] 2013, no 45, Available at: http://www.aif.ru/society/history/1017397 [accessed: 20.05.2018].

Katolicheskaia tserkov’ prichislila doktora Gaaza k liku blazhennykh [The Catholic Church has nominated doctor Haass to be blessed], Available at: https://www.miloserdie.ru/news/katolicheskaya-tserkov-prichislila-doktora-gaaza-k-likublazhennyh/ [accessed: 20.05.2018].

Kerzum A.P., Obshchestvo popechitel’noe o tiur’makh [Society of custody of prisons], Available at: http://encblago.lfond.spb.ru/showObject.do?object=2823335121 [accessed: 20.05.2018].

Kharlamov E.V., Posledovateli sviatogo doktora Gaaza [Followers of the holy doctor Haass], [in:] E.V. Kharlamov, E.K. Skliarova, O.F. Kiseleva, Dolg vracha i grazhdanina [Debt of doctor and citizen], Rostov-na-Donu: Mini Taip, 2018, 215 pp.

Kollektiv avtorov, Obshchina sester miloserdiia “Utoli moia pechali” [Community of Sisters of Mercy “Quench my sorrow”], Available at: https://fil.wikireading.ru/57270 [accessed: 20.05.2018].

Koni A.F., Fedor Petrovich Gaaz. Bibliograficheskii ocherk [Fedor Petrovich Gaaz.Bibliographic essay], Moskva, Sestrichestvo vo imia prepodobnomuchenitsy velikoi kniagini Elizavety, 2006, 240 pp.

Kopelev L., Sviatoi doktor Fedor Petrovich [Saint Doctor Fedor Petrovich], Moskva, Tsentr knigi Rudomino, 2013, 222 pp.

Lebedeva B., Speshite delat’ dobro [Hurry to do good], “Khristianskaia gazeta «Dlia Tebia»” [Christian Journal “For you”] 2002, nо 56, Available at: http://www.foru.ru/article.159.html [accessed: 20.05.2018].

Messel’ M.A., Iz istorii skoroi meditsinskoi pomoshchi v Rossii [From the history of emergency care in Russia], “Sovetskoe zdravokhranenie” [Soviet health care] 1960, no. 9, pp. 53-58.

Moskovskii ochag miloserdiia. Sviatoi doktor Gaaz. Sbornik k 230 – letiiu so dnia rozhdeniia F.P.Gaaza [Moscows bonfire of mercy. Saint doctor Gaaz. A collection on the occasion of the 230th anniversary of the birth of F.P. Gaaz], Moskva, Izdatel’stvo dom Tonchu, 2010, 444 pp.

Murzina M., “U Gaaza net otkaza”. Znamenityi stolichnyi doktor izlechival vsekh [“Gaaz never refuses”. Famous metropolitan doctor treats everybody], “Argumenty i fakty” [Arguments and Facts] 2014, no. 19, Available at: http://www.aif.ru/society/history/u_gaaza_net_otkaza_znamenityy_stolichnyy_doktor_izlechival_vseh [accessed: 20.05.2018].

Perepiska knjazja P. A. Vjazemskogo s A. I. Turgenevym 1812-1819 [Correspondence of Prince P.A. Vyazemsky and A.I. Turgenev 1812-1819], [in:] Ostaf’evskij arhiv knjazej Vjazemskih [Ostafyevsky archive of princes Vyazemsky], vol. 1, ed. V.I. Saitov, Sankt-Peterburg, Izd. S.D. Sheremet’eva, 1899.

Perepiska knjazja P. A. Vjazemskogo s A. I. Turgenevym. 1824-1836 [Correspondence of prince P.A. Vyazemsky and A.I. Turgenev 1824-1836], [in:] Ostaf’evskij arhiv knjazej Vjazemskih [Ostafyevsky archive of princes Vyazemsky], vol. 3, ed. V.I. Saitov, Sankt-Peterburg, Izd. S.D. Sheremet’eva, 1899.

Perepiska knjazja P. A. Vjazemskogo s A. I. Turgenevym. 1837-1845 [Correspondence of prince P.A. Vyazemsky and A.I. Turgenev 1837-1845], [in:] Ostaf’evskij arhiv knjazej Vjazemskih [Ostafyevsky archive of princes Vyazemsky], vol. 4, ed. V.I. Saitov, Sankt-Peterburg, Izd. S.D. Sheremet’eva, 1899.

Petrov G., F. P. Gaaz. Drug obezdolennykh [Friend of disadvantaged persons], Moskva, Sytin, 1902, 39 pp.

Przełomiec M., Święty doktor z Moskwy [Holy doctor form Moscow], “Przewodnik Katolicki” [Catholic Guide], Available at: https://www.przewodnik-[katolicki.pl/Archiwum/2016/Przewodnik-Katolicki-8-2016/Wiara-i-Kosciol/Swietydoktor-z-Moskwy [accessed: 20.05.2018].

Shchemeleva N., Doktor F.P. Gaaz – chelovek podviga [Doctor F.P. Gaaz – a man of an unusual deed], “Filokartiia” [Philocarty] 2015, fevral’, no. 1 (41), pp. 42-43.

Sosnitskii A. “Dobryi doktor”, “drug neschastnykh” Fedor Petrovich Gaaz [Good doctor and a friend of the unfortunate Fedor Petrovich Gaaz], Moskva, Oksakovskaia, 1900, 64 pp.

Varzhapetian V., 10 interesnykh faktov o doktore Gaaze [10 interesting facts about doctor Haass], Available at: http://xn--80aqecdrlilg.xn--p1ai/)/doktor-gaaz/ [accessed: 10.05.2018].

Varzhapetian V., Doktor Gaaz [Doctor Gaaz], Moskva, Izdatel’stvo Frantsiskantsev, 2018, Available at: https://7books.ru/vardvan-varzhapetyan-doktor-gaaz/ [accessed: 20.05.2018].

Varzhapetian V.V., Trinadtsataia strast’ [Thirteenth passion] , Moskva, Sovremennik, 1988.

Vashkau N.E. “Sviatoi doktor” Fedor Petrovich Gaaz [“Saint Doctor” Fedor Petrovich Gaaz], “Vestnik Volgogradskogo gosudarstvennogo universiteta. Seriia 4.

Istoriia” [Bulletin of Volgograd State University. Series 4. History] 2012, no. 2 (22), pp. 26-31.

Velichko S., Doktor Gaaz: filantrop v volchei shube [Doctor Gaaz: Philanthrope in a wolfs skin], Available at: https://www.miloserdie.ru/article/kto-posadil-v-butyrke-topolya/ [accessed: 20.05.2018].

Voznesenskii S. A., Dobryi doktor Gaaz [Good Doctor Gaaz], “Moskva. Zhurnal russkoi kul’tury” [Moscow. Russian Culture Magazine] 2004, no. 12, pp. 212-218.

Wollensak G., Friedrich Josef Haas- der heilige Doktor von Moskau [Friedrih Joseph Gaaz: Saint Doctor from Moscow], “Klinische Monatsblatter fur Augenheilkunde“ 2005, no. 222, pp. 513-515.

Informacje

Informacje: Kultura Słowian, 2018, Tom XIV, s. 335 - 356

DOI: https://doi.org/10.4467/25439561KSR.18.016.9662

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

„Don Kichot w zniszczonym fraku”, czyli o heroizmie Friedricha Haassa

Angielski:

“Don Kichot in a Worn-out Tailcoat” – about the Heroism of Doctor Friedrich Haass

Autorzy

Bożena Pindus

https://orcid.org/0000-0002-0507-731X

Polska

Publikacja: 21.12.2018

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Bożena Pindus (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 1497

Liczba pobrań: 1135

<p> „Don Kichot w zniszczonym fraku”, czyli o heroizmie Friedricha Haassa</p>

Pobierz xml