Intra-familial rape – characteristics of the phenomenon = Zgwałcenie w rodzinie – charakterystyka zjawiska

Anna Więcek-Durańska

Intra-familial rape – characteristics of the phenomenon = Zgwałcenie w rodzinie – charakterystyka zjawiska

Data publikacji: 16.12.2024

Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii, 2024, Vol. 74 (3), s. 244 - 264

https://doi.org/10.4467/16891716AMSIK.24.019.20817

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Intra-familial rape – characteristics of the phenomenon = Zgwałcenie w rodzinie – charakterystyka zjawiska

Abstrakt

Głównym celem badania była próba opracowania i przedstawienia charakterystyk zgwałceń, które miały miejsce w rodzinie, z uwzględnieniem sposobu działania sprawców w zależności od stopnia pokrewieństwa, ich tła motywacyjnego, okoliczności popełnienia czynów oraz profilu psychospołecznego sprawcy i ofiary. Ponadto podjęto próbę wyodrębnienia czynników ryzyka zgwałceń rodzinnych, z możliwością ich wykorzystania w działaniach prewencyjnych. Badanie przeprowadzono, opierając się na materiale empirycznym pochodzącym ze spraw sądowych, w których sprawcami zgwałceń były osoby spokrewnione z pokrzywdzonymi. Materiał badawczy stanowiły akta spraw karnych zakończonych prawomocnym wyrokiem w latach 2015-2020. Na prośbę badacza z wydziałów karnych sądów udostępniono sprawy karne spełniające przyjęte kryteria, gdzie sprawcą lub sprawczynią zgwałcenia była osoba spokrewniona z ofiarą lub partner. W przedstawionym badaniu analizom poddano łącznie 46 spraw zgwałceń rodzinnych, z czego 38 dotyczy zgwałceń kazirodczych, a 8 zgwałceń partnerskich. Niezależnie od rodzaju nadużycia i pokrewieństwa sprawcy charakteryzowali się dosyć niskim statusem psychospołecznym (niski poziom edukacji, niski status zawodowy), uzależnieniem lub nadużywaniem alkoholu, zaburzeniami osobowości, problemami z uczuciowością wyższą. Większość czynów na szkodę małoletnich miała charakter zastępczy, sprawcy nie wykazywali zaburzeń preferencji seksualnych pod postacią pedofilii. Czynnik ryzyka niezależnie od spraw stanowi nadużywanie alkoholu oraz zaburzenia osobowości. Deficyty w zakresie kontroli impulsów i emocji, deficyty w zakresie rozumienia emocji i uczuć, niski poziom samooceny oraz brak utrwalonych prawidłowych wzorców męskich. Czynnikiem ryzyka jest obniżony intelekt sprawców oraz związane z tym zaburzone funkcjonowanie społeczne: obniżony krytycyzm, brak zinternalizowanych norm społecznych, podwyższony poziom popędu seksualnego i ograniczenia w sferze kontroli impulsów i odraczania gratyfikacji.

The main aim of the study was an attempt to develop and present characteristics of rapes that occurred in the family, with consideration of the modus operandi of the perpetrators according to the degree of kinship, their motivational background, the circumstances under which the acts were committed, and the psychosocial profile of the perpetrator and the victim. Moreover, an attempt was made to isolate the risk factors for intra-familial rapes, with the possibility of using them in preventive measures. The study was conducted based on empirical material from court cases in which the perpetrators of rapes were related to the victims. The research material consisted of files of criminal cases completed with a final judgment in 2015-2020. At the request of the researcher, criminal cases meeting the accepted criteria, where the male or female perpetrator of rape was a person related to the victim or a partner, were made available from the criminal departments of the courts. In the study presented here, a total of 46 intra-familial rape cases were analysed, of which 38 involve incestuous rape and 8 involve partner rape. Regardless of the type of abuse and kinship, the perpetrators were characterized by a fairly low psychosocial status (low level of education, low occupational status), addiction or alcohol abuse, personality disorders, problems with higher emotionality. Most of the acts against minors were of a substitutionary nature, the perpetrators did not show sexual preference disorders in the form of paedophilia. Alcohol abuse and personality disorders are risk factors irrespective of the cases. Impulse and emotional control deficits, deficits in understanding emotions and feelings, low self-esteem and lack of established normal male role models. A risk factor is the perpetrators’ limited intellect and associated impaired social functioning: reduced critical thinking, lack of internalised social norms, elevated levels of sexual drive and limitations in the areas of impulse control and deferring gratification.

Słowa kluczowe

zgwałcenie w rodzinie, kazirodztwo, pedofilia

Intra-familial rape, incest, paedophilia

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Lis-Turlejska, M. (2005). Traumatyczne zdarzenia i ich skutki psychiczne. Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN

Pietkiewicz, I. J., & Tomalski, R. (2018). Zaburzenia związane z traumą–perspektywa teoretyczna. Czasopismo Psychologiczne, 24(2), 261–268

Litwińska-Rączka, K. (2017). Interpersonalna trauma jako „morderstwo duszy”. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 32(4), 420–427

Łysak, T. (2015). Trauma – od genealogii pojęcia do studiów nad traumą. Antologia studiów nad traumą, 5–30

Freyd, J. J. (2003). What is a betrayal trauma? What is betrayal trauma theory?

Więcek-Durańska, A., & Durański, M. (2014). Zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem (art. 197 § 4 kk)-analiza kryminologiczna. Prawo w Działaniu. Sprawy karne 19/2014

Główny Urząd Statystyczny https://stat.gov.pl/metainformacje/slownik-pojec/pojecia-stosowane-w-statystyce-publicznej/438,pojecie.html

Krajewski, R., Przestępstwo zgwałcenia w rodzinie, W: Rodzina i prawo, red. Dagmara Jaroszewska-Choraś, Agnieszka Kilińska-Pękacz, Agnieszka Wedeł-Domaradzka. Bydgoszcz 2017, 271–276

Widacki, J., & Szuba-Boroń, A. (2019). Przestępstwo zgwałcenia w Polsce w latach 1999–2017. Archives of Criminology, (XLI/2), 253–285

Michalska-Warias, A. (2016). Zgwałcenie w małżeństwie. Studium prawnokarne i kryminologiczne. Wolters Kluwer

Więcek-Durańska, A. (2021). Kobiety jako sprawczynie zgwałceń ze szczególnym okrucieństwem. Psychiatria Polska 55(1): 53–70

Więcek-Durańska, A. (2022). Przestępczość seksualna duchownych wobec osób małoletnich–analiza przypadków. Psychiatria Polska 56(1): 137–152

Więcek-Durańska, A. (2023). Opiniowanie sądowo-psychologiczne. Teoria i praktyka. Wydawnictwo Naukowe PWN

Sajkowska, M. (2017). Wykorzystywanie seksualne dzieci. Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 16(1), 232–251

Beisert, M., & Izdebska, A. (2012). Wykorzystywanie seksualne dzieci. Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 11(2), 48–66

Browne, A., & Finkelhor, D. (1986). Impact of child sexual abuse: a review of the research. Psychological bulletin, 99(1), 66

Więcek-Durańska, A. & Szuszman, K. (2024). Ogólnoeuropejskie wyniki badań przemocy wobec kobiet (GBV) [GUS w druku]

Heitzman, J., Lew-Starowicz, M., Pacholski, M., & Lew-Starowicz, Z. (2014). Children sexual abuse in Poland – study of 257 sexual offenders against minors. Psychiatria Polska 48(1), 105–120

Informacje

Informacje: Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii, 2024, Vol. 74 (3), s. 244 - 264

DOI: https://doi.org/10.4467/16891716AMSIK.24.019.20817

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski: Intra-familial rape – characteristics of the phenomenon = Zgwałcenie w rodzinie – charakterystyka zjawiska

Angielski: Intra-familial rape – characteristics of the phenomenon

Autorzy

Anna Więcek-Durańska

https://orcid.org/0000-0001-5566-8313

Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej

Publikacja: 16.12.2024

Otrzymano: 04.10.2024

Zaakceptowano: 11.11.2024

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC-BY-NC-SA

Udział procentowy autorów:

Anna Więcek-Durańska (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski, Angielski

Liczba wyświetleń: 32

Liczba pobrań: 17

Intra-familial rape – characteristics of the phenomenon = Zgwałcenie w rodzinie – charakterystyka zjawiska

Sugerowane cytowania: Nature

Więcek-Durańska, A. Intra-familial rape – characteristics of the phenomenon = Zgwałcenie w rodzinie – charakterystyka zjawiska. Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii 2024, 244-264 (2024)

Pobierz xml