%0 Journal Article
%T Intra-familial rape – characteristics of the phenomenon = Zgwałcenie w rodzinie – charakterystyka zjawiska
%A Więcek-Durańska, Anna
%J Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii
%V 2024
%R 10.4467/16891716AMSIK.24.019.20817
%N Vol. 74 (3)
%P 244-264
%K zgwałcenie w rodzinie, kazirodztwo, pedofilia
%@ 0324-8267
%D 2024
%U https://ejournals.eu/czasopismo/amsik/artykul/intra-familial-rape-characteristics-of-the-phenomenon-zgwalcenie-w-rodzinie-charakterystyka-zjawiska
%X Głównym celem badania była próba opracowania i przedstawienia charakterystyk zgwałceń, które miały miejsce w rodzinie, z uwzględnieniem sposobu działania sprawców w zależności od stopnia pokrewieństwa, ich tła motywacyjnego, okoliczności popełnienia czynów oraz profilu psychospołecznego sprawcy i ofiary. Ponadto podjęto próbę wyodrębnienia czynników ryzyka zgwałceń rodzinnych, z możliwością ich wykorzystania w działaniach prewencyjnych. Badanie przeprowadzono, opierając się na materiale empirycznym pochodzącym ze spraw sądowych, w których sprawcami zgwałceń były osoby spokrewnione z pokrzywdzonymi. Materiał badawczy stanowiły akta spraw karnych zakończonych prawomocnym wyrokiem w latach 2015-2020. Na prośbę badacza z wydziałów karnych sądów udostępniono sprawy karne spełniające przyjęte kryteria, gdzie sprawcą lub sprawczynią zgwałcenia była osoba spokrewniona z ofiarą lub partner. W przedstawionym badaniu analizom poddano łącznie 46 spraw zgwałceń rodzinnych, z czego 38 dotyczy zgwałceń kazirodczych, a 8 zgwałceń partnerskich. Niezależnie od rodzaju nadużycia i pokrewieństwa sprawcy charakteryzowali się dosyć niskim statusem psychospołecznym (niski poziom edukacji, niski status zawodowy), uzależnieniem lub nadużywaniem alkoholu, zaburzeniami osobowości, problemami z uczuciowością wyższą. Większość czynów na szkodę małoletnich miała charakter zastępczy, sprawcy nie wykazywali zaburzeń preferencji seksualnych pod postacią pedofilii. Czynnik ryzyka niezależnie od spraw stanowi nadużywanie alkoholu oraz zaburzenia osobowości. Deficyty w zakresie kontroli impulsów i emocji, deficyty w zakresie rozumienia emocji i uczuć, niski poziom samooceny oraz brak utrwalonych prawidłowych wzorców męskich. Czynnikiem ryzyka jest obniżony intelekt sprawców oraz związane z tym zaburzone funkcjonowanie społeczne: obniżony krytycyzm, brak zinternalizowanych norm społecznych, podwyższony poziom popędu seksualnego i ograniczenia w sferze kontroli impulsów i odraczania gratyfikacji.