W artykule omówiono stosunek ruchu związanego z Ośrodkiem Dokumentacji i Studiów Społecznych do narodzin „Solidarności” (sierpień – listopad 1980). Powstały w 1967 r. ODiSS najpierw pozostawał w ścisłym formalnoprawnym związku z zespołem „Więzi” i warszawskim KIK (w ramach ruchu „Znak”), następnie w 1974 r. usamodzielnił się, tworząc odrębny podmiot, alternatywny i konkurencyjny wobec pozostałych środowisk i grup katolickich. ODiSS dostrzegał w „Solidarności” zarówno syndykat zawodowy, jak i masowy ruch na rzecz rewindykacji społecznej i upodmiotowienia społeczeństwa. Działacze i uczestnicy ruchu aktywnie włączyli się w pomoc regionalnym i zakładowym strukturom związku, służyli doradztwem i pomocą prawną, ubiegali się o prawa pracownicze na forum Sejmu PRL. Jednocześnie przestrzegali przed politycznym zaangażowaniem „Solidarności”, postulatami zmiany systemu etc. ODiSS, reprezentując ludzi wierzących, pozostawał w ścisłym kontakcie z Prymasem Stefanem Wyszyńskim i Episkopatem, choć stanowił środowisko autonomiczne, działające na własną odpowiedzialność. Prowadził również formalnie i nieformalne rozmowy z przedstawicielami reżimu komunistycznego. Za najważniejsze uważał dochowanie zobowiązań i gwarancji przez obie strony porozumień sierpniowych, co miało służyć autentycznemu porozumieniu narodowemu i rzeczywistej demokratyzacji socjalizmu. W swojej działalności przyjął formułę „konstruktywnego centrum”. Mając świadomość działania w ramach obowiązujących reguł prawno-ustrojowych (środowisko koncesjonowane), balansował między tym, co optymalne, a tym co możliwe w określonych realiach politycznych, dlatego w ocenie „Solidarności” zachowywał roztropny umiar, rozwagę i realizm.
