Sylwia Mochocka

W artykule podjęto tematykę drobnych inicjatyw podejmowanych przez mieszkańców osiedli mieszkaniowych, służących poprawie jakości środowiska ich życia. Omówione zostały formy inicjatyw, inicjacji oraz finansowania, a także metody realizacji przy współpracy z uczelniami wyższymi, organizacjami, jednostkami komercyjnymi i samorządowymi. Analizie poddano efekty tych działań zarówno przestrzenne, jak i społeczne. Na podstawie doświadczeń w realizacji projektu „Budka na książki”, prowadzonego przez Katedrę Kształtowania Środowiska Mieszkaniowego Instytutu Projektowania Urbanistycznego Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej we współpracy z samorządem – Wydziałem Rewitalizacji Urzędu Miasta Krakowa, omówiono możliwości i zagrożenia w realizacji takich przedsięwzięć.

Living in a prefab

Housing estates are an important urban element in many Polish cities. These types of complexes, buildings and spaces do not meet the modern human needs arising from the function of an apartment. The question arises ever so often: should we demolish them and create new ones in their place, or should we renovate them? According to the author of the article, the most appropriate course of action is their renovation. Large-panel housing estates have great opportunities to become a place adapted to the needs of their residents through a series of transformations. In contrast, social and public spaces created through renovation can affect the vitality of the entire city. The author of the article, on the basis of selected large-panel estates in the city of Kielce, will assess the large-panel housing estates as a modern place of residence. She will outline their main strengths and indicate the defects that she thinks should be taken into account during any renovation measures.

Streszczenie
Osiedla z wielkiej płyty stanowią istotny element urbanistyczny wielu polskich miast. Tego typu zespoły, budynki oraz przestrzenie nie spełniają współczesnych potrzeb człowieka wynikających z funkcji mieszkania. W stosunku do nich coraz częściej pojawia się pytanie: czy powinniśmy je wyburzać i tworzyć na ich miejscu nowe, czy też poddawać je działaniom rehabilitacyjnym? Zdaniem autorki artykułu najwłaściwszym kierunkiem działań jest ich rehabilitacja. Osiedla mieszkaniowe z wielkiej płyty mają duże możliwości, aby poprzez szereg przekształceń stać się miejscem dostosowanym funkcjonalno-przestrzennie do potrzeb ich mieszkańców. Natomiast przestrzenie społeczne i publiczne powstałe poprzez rehabilitację mogą wpłynąć na aktywizację całego miasta. Autorka artykułu na podstawie wybranych kieleckich osiedli z wielkiej płyty dokona oceny osiedli z wielkiej płyty, jako współczesnego miejsca zamieszkania. Wyznaczy ich główne atuty oraz wskaże wady, które jej zdaniem należy uwzględnić podczas ewentualnych prac rehabilitacyjnych.

W artykule przedstawiono model współpracy uczelni z organizacją pozarządową – fundacją. Określono cel, charakter oraz zasady powyższego współdziałania. Na podstawie przeprowadzonych remontów mieszkań pokazano efekt pracy studentów Politechniki Świętokrzyskiej oraz pracowników naukowo-dydaktycznych z Fabryką Remontów. Artykuł obrazuje wzajemne korzyści wynikające ze współdziałania oraz pokazuje końcowe efekty istnienia modelu współpracy uczelnia – fundacja –
samorząd – człowiek – biznes.

Renovation of Housing Estates

Large-panel complexes in Poland are very popular among buyers. Their value is particularly affected by communication solutions, access to services, location in relation to the city centre, and in particular the presence of large, well-preserved, though often non-cultivated, green areas. These factors turn out to be important for the buyers, even though the condition of the buildings deviates from modern standards.
On the basis of selected examples of large-panel buildings and complexes, the author discussed measures undertaken to renovate them. She then drew conclusions confirming that the renovation conversions supporting sustainable development are a good direction of action and can work in Polish conditions, where there are opinions against the demolition of large-panel buildings.
To formulate the best possible ways to renovate the Polish housing estates, it is necessary to monitor their condition, in detail and on an ongoing basis, as well as the effects of actions taken so far to upgrade them. Additionally, an important aspect is the analysis of conversions that have been implemented abroad in this area. Such analyses may be helpful in making decisions on the possibilities and advisability of introducing changes, observed in neighbouring countries, to Polish housing estates.

Key words: renovation, large-panel housing estates, sustainable development

Zespoły z wielkiej płyty w Polsce cieszą się dużym zainteresowaniem wśród kupujących. Na ich wartość szczególny wpływ mają rozwiązania komunikacyjne, dostęp do usług, położenie względem centrum miasta, a w szczególności obecność dużej ilości dobrze zachowanej, choć często nieuporządkowanej zieleni. Te czynniki okazują się być ważnymi dla nabywców, mimo że stan zachowania samych obiektów odbiega od współczesnych norm.
Autorka na podstawie wybranych przykładów obiektów oraz zespołów wielkopłytowych omówiła działania podejmowane w celu ich rehabilitacji. Następnie wyciągnęła wnioski potwierdzające, że przekształcenia rehabilitacyjne wspierające zrównoważony rozwój są dobrym kierunkiem działań, który może sprawdzić się w polskich warunkach, gdzie przeważają głosy przeciw wyburzaniu obiektów z wielkiej płyty.
W celu sformułowania jak najlepszych kierunków rehabilitacji polskich osiedli należy szczegółowo oraz na bieżąco monitorować ich stan, jak i skutki działań do tej pory przeprowadzanych w zakresie ich modernizacji. Dodatkowo ważnym aspektem jest analizowanie przekształceń, które w tym temacie zostały przeprowadzone za granicami naszego. Tego typu analizy mogą być pomocne przy podejmowaniu decyzji, co do możliwości oraz celowości wprowadzania zmian obserwowanych w Państwach sąsiednich do osiedli polskich.