Robert Jop

Artykuł jest uzupełnieniem rozważań na temat genealogii Noskowskich h. Łada, właścicieli Łęcznej, opublikowanych w 2013 r. Podstawą do nich jest dział dóbr pomiędzy synami podkomorzego lubelskiego Adama Noskowskiego, dokonany w 1653 r., po śmierci jego żony Katarzyny z Firlejów. Poczynione ustalenia wnoszą nowe fakty do naszej wiedzy na temat rodziny wywodzącej się z Mazowsza i osiadłej w województwie lubelskim w XVI w.

Jednym z najcenniejszych zbiorów znajdujących się w Archiwum Państwowym w Lublinie jest 35/2564 Zbiór indeksów do ksiąg ziemskich, grodzkich i podkomorskich z zasobu Archiwum Akt Dawnych w Lublinie. Indeksy powstały na przestrzeni od ostatniej ćwierci XVIII w. do połowy lat 80. XIX w. Spisano je we Lwowie, w tzw. archiwum bernardyńskim, oraz w Archiwum Akt Dawnych w Lublinie, w celu sprawnego wykonywania kwerend w księgach sądowych, powstałych w szlacheckich sądach grabowieckich, horodelskich, dawnego województwa lubelskiego i ziemi chełmskiej. Indeksy zawierają imiona i nazwiska osób (stron) działających w sprawie, jej rodzaj oraz nazwę miejscowości, której sprawa dotyczy. Do 1887 r. indeksy przechowywano w Lublinie. Następnie wywieziono je do Wilna, skąd powróciły w 1919 r.

W 1844 r. Komisja Rządowa Sprawiedliwości w Warszawie rozesłała do archiwów akt dawnych w Królestwie Polskim instrukcję sporządzania skorowidzów do staropolskich ksiąg sądowych. Wydanie instrukcji związane było z akcją indeksowania tych ksiąg, będących podstawowym źródłem zdziałanych czynności prawnych w sprawach własnościowych oraz świadectwem posiadanych praw majątkowych. Projekt instrukcji Komisji Rządowej trafił także do Archiwum Akt Dawnych w Lublinie. Opinię na jej temat i odpowiedź w sprawie przygotował dla komisji na przełomie lipca i sierpnia 1844 r. lubelski archiwista Hieronim Duchnowski. W niniejszej edycji opublikowano instrukcję sporządzania indeksów wydaną przez Komisję Rządową Sprawiedliwości w Warszawie oraz odpowiedź na nią Hieronima Duchnowskiego. Odpowiedź ta zawiera propozycje sposobów indeksowania alternatywne dla instrukcji, wypracowane przez Duchnowskiego, w czasie gdy był zatrudniony w Archiwum Akt Dawnych w Lublinie (1842–1845).

Dzieje fundacji prepozytury Świętego Ducha w Łęcznej nie są do końca rozpoznane. Nieznany jest także dokładny czas powstania kościoła szpitalnego. Historycy datują te wydarzenia w szerokim przedziale czasowym od 1540 r. do początku II dekady XVII w. Podobnie jak w innych miastach, łęczyński kościół szpitalny usytuowany był na przedmieściu, a znajdujący się przy nim przytułek służył chorym i ubogim mieszkańcom. Kościół był drewniany, stąd często dotykały go klęski pożaru. Na początku lat 30. XIX w. świątynia była w złym stanie technicznym, dlatego rozebrano ją pomiędzy wrześniem 1834 r. a kwietniem 1836 r. Artykuł zawiera edycję inwentarza kościoła Świętego Ducha w Łęcznej z 1834 r.