Anna Łebkowska

What’s new in the theatre of speech?

In the paper dedicated to prof. Jerzy Jarzębski I deal with the transformations in ex- perimental narrative in contemporary prose, especially with ways of using pronouns and gender forms. I concentrate on the interpretation of novels written by Zbigniew Kruszyński, Olga Tokarczuk and Jacek Dukaj, whose shared main feature are the relocations of grammatical forms of the text. Mixed narrative forms (pronouns “we” and “you,” reflexives, transformations of the neuter gender etc.) open new possibilities of worldview and self-identity.
 

Henryk Markiewicz on theory of the novel
The article presents Professor Henryk Markiewicz as the outstanding theorist of the novel, the author of many publications devoted to narration, plot, fictional characters and also other issues referring to the role of time and space in the narrative works. The author gives particular attention to the book The theories of the novel abroad.
It is a compendium impressive in extend and scale that presents historical review of the western theories of the novel from antiquity to modern times.

Artykuł poświęcono interpretacji zmian dokonanych ręką Tadeusza Różewicza na okładce tomiku Twarz trzecia. Tomik – ofiarowany Jerzemu Kwiatkowskiemu i opatrzony rozbudowaną dedykacją – zawiera zmiany i korekty wprowadzone przez poetę w poszczególnych utworach, które też poddane zostaną analizie. Zasadniczym celem badań będzie zarówno analiza ujawnionego procesu twórczego, jak i interpretacja autorskiego braku akceptacji dla paratekstu dzieła gotowego.

RESCUE FOR EUROPE IN ROMAN JAWORSKI’S „WEDDING OF COUNT ORGAZ”. ON THE ILLUSORY CONCEPT OF MODERNITY
In the article, the author presents a map of the main trends associated with the problem of Europe and European identity which are of particular importance for the broadly understood modernism. In this context, the novel by Roman Jaworski „Wesele hrabiego Orgaza” (The Wedding of Count Orgaz), whose main topic is a critical analysis of the then dominant tendencies to heal the prematurely withered Europe, occupies an important place. It is these very issues that constitute the main topic of the article. In Jaworski’s novel, the attempts to rescue Europe were presented in a grotesque light; this is noticeable particularly in the projects of modernity: treated here as illusory intellectual, ordering constructions whose aim was to alter history; (mainly the principle of collection, clean slate – tabula rasa etc.). The element of the catastrophic, so characteristic of this novel which is combined here with the awareness of the extinction of all values, is transformed into an argument over the issue whether these values would have a chance to survive.

FRAGMENT

Teresa Walas: Witam wszystkich gotowych do rozmowy o krytyce feministycznej, jej obrzeżach oraz różnych współtowarzyszących jej zjawiskach. Nasze spotkanie inspiruje i jest jego implicitną, jeśli tak można powiedzieć, bohaterką książka Krystyny Kłosińskiej Feministyczna krytyka literacka. Wprawdzie książki tej nie będziemy tutaj bezpośrednio omawiać, ale ona, jak powiedziałam, w jakiejś mierze dyskusję tę sprowokowała i na pewno będziemy się do niej w toku naszej rozmowy odwoływać. Nie mogę wszakże powściągnąć pragnienia, by – korzystając z tego, że rozpoczynam tę rozmowę – wyrazić zdumienie i podziw, że można napisać taką książkę. Jej przedmiot przypomina gigantyczny krzew koralowca, a autorka stara się opisać dzieje jego rozrastania się wzwyż i wszerz, stosując zmienną ogniskową, by uchwycić dynamikę całości i mikroruchy, których wytworem są niewielkie lokalne krystalizacje poszczególnych gałązek. Jest to taniec, nie tyle może na polu minowym, ile na nieustająco falującym gruncie. Heroiczne, można powiedzieć, przedsięwzięcie historiograficzne. Ale to uwaga a parte. Teraz chciałabym zaproponować porządek, czy raczej ramy naszej rozmowy, które oczywiście mogą ulec zmianie w zależności od zainteresowań tu obecnych.
Pierwsza rzecz, którą warto wziąć pod uwagę, to duże projekty krytyki feministycznej i ich losy. W jakiej mierze udało się je zrealizować bądź co sprawiło, że realizacja się nie powiodła? Takim rozległym projektem była niewątpliwie feministyczna historia literatury, jego zaś węższym i bardziej realistycznym wariantem – historia literatury kobiet. Dalej – kwestia podmiotowości, tak istotna dla myśli humanistycznej drugiej połowy ubiegłego wieku, a zreinterpretowana i, rzec można, na nowo rozjątrzona przez feminizm. Dalej – problem estetyki kobiecej, kiedyś tak żywy, z biegiem czasu tracący na atrakcyjności. Słynna écriture féminine i próby stworzenia poetyki pisarstwa kobiecego – fortunne czy niefortunne? Podobnie: poszukiwanie wyznaczników czy parametrów lektury kobiecej – skuteczne czy porzucone? To jeden blok pytań, które wydają mi się warte uwagi. Drugi dotyczyłby spraw ogólniejszych: wskazania, gdzie są w krytyce feministycznej miejsca problematyczne, punkty słabe, założenia budzące najwięcej wątpliwości.