FAQ
Jagiellonian University logo

Lekcja etosu rycerskiego – „Epitafium Zawiszy Czarnego” Adama Świnki jako żałobna miniatura eposu bohaterskiego na zajęciach translatoryjnych z łaciny średniowiecznej

Publication date: 06.12.2024

Glottodidactic Journal, 2024, Issue 13 (2024), pp. 47 - 72

https://doi.org/10.4467/27204812ZG.24.006.19722

Authors

Anna Mleczek
Jagiellońskie Centrum Językowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, ul. Krupnicza 2, Kraków
https://orcid.org/0000-0002-1254-8511 Orcid
All publications →

Titles

Lekcja etosu rycerskiego – „Epitafium Zawiszy Czarnego” Adama Świnki jako żałobna miniatura eposu bohaterskiego na zajęciach translatoryjnych z łaciny średniowiecznej

Abstract

W niniejszym artykule autorka przedstawia propozycję komentarza lektorskiego oraz metod dydaktycznych pomocnych przy translacji, analizie i interpretacji Epitafium Zawiszy Czarnego, które stanowi jeden z tekstów źródłowych omawianych na zajęciach translatoryjnych z łaciny średniowiecznej. Komentarz ten dotyczy struktury tekstu, którą autorka ukazuje w kontekście budowy starożytnych eposów bohaterskich (cz. 1), funkcji wątków antycznych i średniowiecznych zawartych w utworze (cz. 2) oraz prezentacji etosu rycerskiego (cz. 3). Takie ujęcie komentarza z jednej strony pozwala ukazać epitafium jako żałobną miniaturę starożytnego eposu, której bohater realizuje swą ziemską misję zgodnie z etosem średniowiecznego rycerza, z drugiej zaś – daje możliwość w pełni merytorycznej translacji oraz perspektywicznej interpretacji średniowiecznego tekstu źródłowego, ukazując go nie tylko w odniesieniu do epoki, lecz także w kontekście dziedzictwa starożytności.

References

Download references
Teksty źródłowe

Adami Porcarii Epitaphium Zavissi Nigri et Hedvigis Wladislai Jagiellonis filiae. W: K. Weyssenhoff (red.). Bibliotheca Latina medii et recentioris aevi, t. II. Warszawa 1961, 29–32.

Epitaphium Zauissij Nigri. W: J. Wyrozumski (red.). Wybór tekstów do ćwiczeń z łaciny średniowiecznej. Kraków 1965, 74–76.

Publius Vergilius Maro (2009). Aeneis. G.B. Conte (red.). Berlin.

Przekłady

Arystoteles. Etyka nikomachejska, przeł. i oprac. D. Gromska. Kraków 1956.

Monografie

Calvo, J.L. (2000). The Katabásis of the Hero. W: V. Pirenne-Delforge, E. Suárez de la Torre (red.). Héros et héroïnes dans les mythes et les cultes grecs. Liège, 67–78.

Cardini, F. (2000). Wojownik i rycerz. W: J. Le Goff (red.). W kręgu codzienności. Człowiek średniowiecza, przeł. M. Radożycka-Paoletti. Warszawa, 99–143.

Cytowska, M., Szelest, H. (2019). Historia literatury starożytnej. Warszawa.

Dłuska, M., Strzelecki, W. (1959). Metryka grecka i łacińska. Wrocław.

Hardie, Ph. (2014). The Last Troian Hero: A Cultural History of Veril’s Aeneid. London–New York.

MacIntyre, A. (1996). Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralności, przeł. A. Chmielewski. Warszawa.

Markowska, W. (2002). Mity Greków i Rzymian. Warszawa.

Ossowska, M. (2000). Ethos rycerski i jego odmiany. Warszawa.

Parandowski, J. (1979). Mitologia. Warszawa.

Piwowarczyk, D. (1998). Obyczaj rycerski w Polsce późnośredniowiecznej (XIV–XV wiek). Warszawa.

Piwowarczyk, D. (2004). Poczet rycerzy polskich XIV i XV wieku. Warszawa.

Rożek, M. (2010). Idee i symbole sztuki chrześcijańskiej. Kraków.

Seweryn, T. (1926). O Chrystusie Frasobliwym: figurki – legendy – świątkarze. Kraków.

Stabryła, S. (1992). Starożytny Rzym. Warszawa.

Stępień, M., Wilkoń, A. (1983). Historia literatury polskiej w zarysie, t. 1. Warszawa.

Świderska-Włodarczyk, U. (2001). Kultura rycerska w średniowiecznej Polsce. Zielona Góra.

Wegner, H. (1989). Frasobliwy Chrystus. W: Encyklopedia katolicka, t. V. Lublin.

Wypustek, A. (2011). Bogowie, herosi i wybrańcy. Wizerunek zmarłych w greckich epigramach nagrobnych epoki hellenistycznej i grecko-rzymskiej. Warszawa.

Zabłocki, S. (1989). Adam Świnka. W: J. Krzyżanowki (red.). Literatura polska, t. I. Warszawa.

Zakrzewski, L.S. (2004). Ethos rycerski w dawnej i współczesnej wojnie. Warszawa.

Żurawski, S. (2008). Antyk. W: S. Żurawski (red.). Epoki literackie, t. I. Warszawa.

Artykuły w czasopismach

Bernabe, A. (2015). What is a Katabasis? The Descent into the Netherworld in Greece and the Ancient Near East. Études Classiques, 83, 15–34.

Krzywy, R. (2006). Epos. Zagadnienia Rodzajów Literackich, 49, 1–2 (97–98), 229–238.

Machura, P. (2002). O Dziedzictwie cnoty Alasdaira MacIntyre’a. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego, Prace z Nauk Społecznych. Folia Philosophica, 20, 71–107.

Mleczek, A. (2019). Technika przekładu i wartości etyczne polskich średniowiecznych żywotów świętych. Zeszyty Glottodydaktyczne, 9, 65–82.

Weyssenhoff, K. (1960). Wpływ substratu języka polskiego na łacinę używaną w Polsce średniowiecznej. Pamiętnik Literacki, 3, 51, 91–107.

Zabłocki, S. (1971). Antyczne tradycje prerenesansu francuskiego i jego związki z poezją polską XV w. (Na marginesie Epitafium Zawiszy A. Ś.). Acta Universitatis Vratislaviensis, Prace Literackie, 13, 5–56.

Podręczniki

Czarciński, I., Sieradzan, W. (2001). Łacina średniowieczna. Wybór tekstów wraz z wiadomościami o gramatyce, słownikach i wydawnictwach źródłowych. Toruń.

Jurewicz, O., Winniczuk, L., Żuławska, J. (2012). Język łaciński. Podręcznik dla lektoratów szkół wyższych. Warszawa.

Wikarjak, J., Wikarjak, T. (2019). Gramatyka opisowa języka łacińskiego. Warszawa.

Słowniki

Gazda, G. (red.) (2012). Słownik rodzajów i gatunków literackich. Warszawa.

Grimal, P. (1990). Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. J. Łanowski (red.), Wrocław.

Sondel, J. (2009). Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków. Kraków.

Zarych, E., Latusek, A. (2008). Słownik pisarzy polskich. Kraków.

Information

Information: Glottodidactic Journal, 2024, Issue 13 (2024), pp. 47 - 72

Article type: Original article

Titles:

Polish: Lekcja etosu rycerskiego – „Epitafium Zawiszy Czarnego” Adama Świnki jako żałobna miniatura eposu bohaterskiego na zajęciach translatoryjnych z łaciny średniowiecznej
English: A Lesson in the Knightly Ethos – the Epitaph of Zawisza Czarny by Adam Świnka as a Mournful Miniature of the Ancient Heroic Epic During Translation Classes in Medieval Latin

Authors

https://orcid.org/0000-0002-1254-8511

Anna Mleczek
Jagiellońskie Centrum Językowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, ul. Krupnicza 2, Kraków
https://orcid.org/0000-0002-1254-8511 Orcid
All publications →

Jagiellońskie Centrum Językowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, ul. Krupnicza 2, Kraków

Published at: 06.12.2024

Article status: Open

Licence: CC BY  licence icon

Percentage share of authors:

Anna Mleczek (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

English, Polish