A Pilgrim and a Pantheist. Henryk Sienkiewicz in Athens
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEPielgrzym i panteista. Henryk Sienkiewicz w Atenach
Publication date: 2023
Wielogłos, 2023, Issue 3 (57) 2023, pp. 43 - 66
https://doi.org/10.4467/2084395XWI.23.019.18555Authors
Pielgrzym i panteista. Henryk Sienkiewicz w Atenach
Artykuł jest analizą epistolografii Henryka Sienkiewicza powstałą w trakcie jego pobytu w Grecji (w 1886 roku). Podstawową kategorią interpretacyjną jest figura pielgrzyma, która wykorzystana zostaje w dwóch modalnościach: (1) jako scalający i porządkujący projekt autobiograficzny i (2) jako opis konkretnej wędrówki do miejsca świętego (tu: Akropolu). W pierwszym wypadku podróż do Grecji będzie próbą powrotu do siebie samego z okresu studiów filologicznych; w drugim – odprawieniem prywatnego rytuału na ruinach świątyń. Drugi aspekt zostanie poddany wnikliwej analizie pod kątem: (a) wrażeń, (b) wyobrażeń i (c) wyjaśnień, które uruchamia pobyt na Akropolu. W wyniku dociekań stwierdzona zostaje u Sienkiewicza postawa estetycznego panteizmu, która uzyskuje zabarwienie stoickie. W konkluzjach wskazana zostaje różnica między tym stanowiskiem a doświadczeniem ściśle religijnym, które podlega tu wyraźnemu wyparciu.
A Pilgrim and a Pantheist. Henryk Sienkiewicz in Athens
The article is an analysis of Henryk Sienkiewicz’s epistolography written during his stay in Greece (in 1886). The basic interpretive category is the figure of the pilgrim, which is used in two modalities: (1) as a unifying and organizing autobiographical project and (2) as a description of a specific journey to a sacred place (here: the Acropolis). In the first case, the trip to Greece will be an attempt to return to the self from the period of philological studies; in the second one – to perform a private ritual on the ruins of ancient temples. The second aspect will be analysed in depth in terms of: (a) impressions, (b) imaginings and (c) explanations that are triggered by a stay on the Acropolis. As a result of the inquiry, the presence of an attitude of aesthetic pantheism, which acquires a Stoic tinge, is established in Sienkiewicz. In the conclusion, the difference between this stance and a strictly religious experience is indicated, which is subject here to a clear suppression.
Adamek-Świechowska A., „Quo vadis” Henryka Sienkiewicza. Od intencji do tekstu, Kraków: Collegium Columbinum 2018.
Bauman Z., Ponowowczesne wzory osobowe, „Studia Socjologiczne” 1993, nr 2.
Błaszczyk L.T., Filologia klasyczna na Uniwersytecie Warszawskim w latach 1816–1915, cz. 2: 1862–1915, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2003.
Chmielowski P., Geneza fantazji. Szkic psychologiczny, Warszawa: Wydanie Redakcji „Niwy” 1873.
Detienne M., L’invention de la mythologie, Paris: Gallimard 1981.
Dontas G., The Acropolis and Its Museum, Athens: Clio Editions 1994.
Eliade M., Historia wierzeń i idei religijnych, t. 1: Od epoki kamiennej do misteriów eleuzyjskich, przeł. S. Tokarski, Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax” 2007.
Farnell L.R., The Cults of the Greek States, vol. 1, Oxford: The University of Oxford Press 1896.
Gołaszewska M., Świadomość piękna. Problematyka genezy, funkcji, struktury i wartości w estetyce, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1970.
Heidegger M., Bycie i czas, przeł. B. Baran, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1994.
Herbert Z., Wiersze zebrane, oprac. R. Krynicki, Kraków: Wydawnictwo a5 2008.
Kolendo J., Historia starożytna na Uniwersytecie Warszawskim do roku 1915
[w:] Antyk w Uniwersytecie Warszawskim. Nauka i nauczanie w okresie od powstania uczelni do 1915 roku, red. J. Kolendo, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1993.
Koziołek R., Ciała Sienkiewicza. Studia o płci i przemocy, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2009.
Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej, Warszawa: Fundacja „Aletheia” 1995.
MacCannell D., Turysta. Nowa teoria klasy próżniaczej, przeł. E. Klekot, A. Wieczorkiewicz, Warszawa: Muza 2002.
Marion J.L., The Idol and Distance. Five Studies, transl. T.A. Carlson, New York: Fordham University Press 2001.
Mączak A., Peregrynacje, wojaże, turystyka, Warszawa: Książka i Wiedza 2001.
Mierzyński A., Przyczynki do mytologii porównawczej, Warszawa: Drukarnia Gazety Polskiej 1867.
Naręcki K., Logos we wczesnej myśli greckiej, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL 1999.
Otto R., Świętość. Elementy irracjonalne w pojęciu bóstwa i ich stosunek do elementów racjonalnych, przeł. B. Kupis, Warszawa: Fundacja „Atetheia” 1999.
Otto W.F., The Homeric Gods. The Spiritual Significance of Greek Religion, transl. M. Hadas, Boston: Beacon Press 1964.
Plebański J.K., O pedagogicznym znaczeniu nauk klasycznych, Warszawa: Nakładem Redakcji „Kroniki Rodzinnej” 1876.
Reale G., Historia filozofii starożytnej, t. 3: Systemy epoki hellenistycznej, przeł. E.I. Zieliński, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL 1999.
Sienkiewicz H., Listy, t. 1, cz. 1, wstęp i biogramy adresatów J. Krzyżanowski, oprac. M. Bokszczanin, Warszawa: PIW 1977.
Sienkiewicz H., Listy, t. 2, cz. 1, oprac., wstęp i przypisy M. Bokszczanin, Warszawa: PIW 1996.
Sienkiewicz H., Listy, t. 3, oprac., wstęp i przypisy M. Bokszczanin, Warszawa: PIW 2007.
Sienkiewicz H., Listy, t. 5, cz. 1–2, oprac., wstęp i przypisy M. Bokszczanin, Warszawa: PIW 2009.
Sienkiewicz H., Wycieczka do Aten, „Niwa” 1889, nr 1–5, przedruk [w:] idem, Dzieła, red. J. Krzyżanowski, t. 44, Warszawa: PIW 1950.
Simmel G., Filozofia kultury. Wybór esejów, przeł. W. Kunicki, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2007.
Simmel G., Most i drzwi. Wybór esejów, przeł. M. Łukasiewicz, Warszawa: Oficyna Naukowa 2006.
Słowacki J., Dzieła, t. 10, red. J. Krzyżanowski, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1949.
Struve H., Synteza dwóch światów. Szkic filozoficzny, Warszawa: Gebethner i Wolff 1876.
Sztachelska J., Z wycieczki na Wschód. O innej Europie oraz gatunkowej płynności listu w korespondencjach podróżniczych Henryka Sienkiewicza, „Napis” 2017, t. XXIII.
Taine H., Filozofia sztuki, przeł. A. Sygietyński, Warszawa: Nakład i Druk S. Lewentala 1896.
Turner F.M., The Greek Heritage in Victorian Britain, London: Yale University Press 1981.
Turner V., Gry społeczne, pola i metafory. Symboliczne działanie w społeczeństwie, przeł. W. Usakiewicz, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2005.
Vernant J.P., Mit i religia w Grecji starożytnej, przeł. K. Środa, Warszawa: Fundacja „Aletheia” 1998.
Woleński J., Sienkiewicz i pozytywizm [w:] Sienkiewicz polityczny. Sienkiewicz ideologiczny, red. M. Gloger, R. Koziołek, Warszawa: DIG 2016.
Zalewski C., Pozytywizm wobec zjawiska mitu, Beau Bassin: Globe Edit 2019.
Information: Wielogłos, 2023, Issue 3 (57) 2023, pp. 43 - 66
Article type: Original article
Titles:
Pielgrzym i panteista. Henryk Sienkiewicz w Atenach
A Pilgrim and a Pantheist. Henryk Sienkiewicz in Athens
Jagiellonian University in Kraków, Gołębia 24, 31-007 Kraków, Poland
Published at: 2023
Article status: Open
Licence: CC BY
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 766
Number of downloads: 209