cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEPublication date: 07.06.2024
Wielogłos, 2024, Issue 2 (60) 2024, pp. 69 - 92
https://doi.org/10.4467/2084395XWI.24.011.19757Authors
Postulat szczerości Karola Irzykowskiego podobny jest nowoczesnemu zagadnieniu autentyczności i wpisuje się w dyskusję nad kondycją nowoczesnego podmiotu. Szczerość jest kategorią krytyczną oraz ma wymiar antropologiczny, estetyczny i etyczny. Irzykowski redefiniuje tradycyjne założenia komunikacyjne tego zjawiska poprzez odwrócenie porządku zasad moralnych i stosunku sztuki do rzeczywistości. Kategoria pozoru, to jest fantazji, fikcji, kłamstwa i fałszu, leży u podstawy tego, co szczere i umożliwia estetyczne doświadczenie autentyczności. Kryzys autentyczności i lęk przed nieautentycznością są dla Irzykowskiego pozytywnymi stanami, służą bowiem kreacji oryginalnej i aktywnej podmiotowości w ramach porządku komunikacji społecznej.
Brzozowski S., My młodzi [w:] Programy i dyskusje literackie okresu Młodej Polski, red. M. Podraza-Kwiatkowska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1977.
Brzozowski S., Teatr współczesny i jego dążności rozwojowe [w:] Myśl teatralna Młodej Polski, wybór I. Sławińska et al., Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1966.
Ferrara A., Authenticity as a Normative Category, „Philosophy and Social Criticism” 1997, no. 3.
Głowala W., Sentymentalizm i pedanteria. O systemie estetycznym Karola Irzykowskiego, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1972.
Gombrowicz W., Dziennik 1967–1969, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1986.
Gombrowicz W., Grube nieporozumienie [w:] idem, Varia 2. Polemiki i dyskusje, Kraków: Wydawnictwo Literackie 2004.
Irzykowski K., Beniaminek. Rzecz o Boyu Żeleńskim [w:] idem, Walka o treść. Beniaminek, oprac. A. Lam, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1976.
Irzykowski K., Czym jest Horla? [w:] idem, Nowele, oprac. J. Grodzicka, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1979.
Irzykowski K., Czyn i słowo [w:] Czyn i słowo oraz Fryderyk Hebbel jako poeta konieczności. Lemiesz i szpada przed sądem publicznym. Prolegomena do charakterologii, oprac. Z. Górzyna, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1980.
Irzykowski K., Dziennik, t. 1: 1891–1897, oprac. B. Górska, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1998 .
Irzykowski K., Dziennik, t. 2: 1916–1944, oprac. B. Górska, Kraków: Wydawnictwo Literackie 2001.
Irzykowski K., Listy 1897–1944, zebr. i oprac. B. Winklowa, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1998.
Irzykowski K., Ostrożnie z autentyzmem!, Czy wkraczamy do szczerości w poezji?, Dziki Szczeruś [w:] idem, Pisma rozproszone, t. 4: 1936 –1939. Ze spuścizny rękopiśmiennej, oprac. J. Bahr, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1999.
Irzykowski K., Pałuba. Sny Marii Dunin, wstęp i oprac. A. Budrecka, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1981.
Irzykowski K., Świat pracy, świat emocji [w:] idem, Czyn i słowo oraz Fryderyk Hebbel jako poeta konieczności. Lemiesz i szpada przed sądem publicznym. Prolegomena do charakterologii, oprac. Z. Górzyna, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1980.
Irzykowski K., Tabuteria (Z artykułu pt. „Spiritus flat ubi vult et quomodo vult”), Autobiografizm, Misterograf [w:] idem, Słoń wśród porcelany. Lżejszy kaliber, oprac. Z. Górzyna, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1976.
Kaczmarek K., Koncept „pasji myślenia” Karola Irzykowskiego [w:] Sztuka – Twórca – Dzieło. Monografie Towarzystwa Doktorantów, t. 2, red. L. Kamińska, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa 2023.
Popiel M., Dwie koncepcje modernistycznej szczerości [w:] W kręgu Młodej Polski. Prace ofiarowane Marii Podrazie-Kwiatkowskiej, red. M. Stala, F. Ziejka, Kraków: Universitas 2001.
Popiel M., Świat artysty. Modernistyczne estetyki tworzenia, Kraków: Universitas 2018.
Sadkowska K., Irzykowski i inni. Twórczość Fryderyka Hebbla w Polsce. 1890–1939, Kraków: Universitas 2007.
Sadkowska K., Społeczne granice klerkizmu i optyki estetycznej? Na przykładzie artykułów Karola Irzykowskiego w „Kurierze Porannym” i ich nieznanej recepcji w prasie polsko-żydowskiej, „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” 2023, nr 13.
Sadkowska K., Stanisław Womela jako recenzent „Tygodnia”. Szkic do portretu krytyka [w:] Modernistyczny Lwów. Teksty życia, teksty sztuki, red. E. Paczoska, D.M. Osiński, Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego 2009.
Sikora A., Szczerość. O wyłanianiu się nowoczesnego porządku komunikacyjnego, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2020.
Szmidt O., Autentyczność: stan krytyczny. Problem autentyczności w kulturze XXI wieku, Kraków: Universitas 2019.
Taylor Ch., Etyka autentyczności, przeł. A. Pawelec, Kraków: Znak 2002.
Taylor Ch., Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, przeł. M. Gruszczyński et al., Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2001.
Trilling L., Sincerity and Authenticity, Cambridge, MA: Harvard University Press 1972.
Warchala M., Autentyczność i nowoczesność. Idea autentyczności od Rousseau do Freuda, Kraków: Universitas 2006.
Wilde O., Zanik kłamstwa. Dialog (1889) [w:] Moderniści o sztuce, red. E. Grabska, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1971.
Wyka K., Młoda Polska. Szkice z problematyki epoki, t. 2, wyd. 3, Kraków: Wydawnictwo Literackie 2003.
Information: Wielogłos, 2024, Issue 2 (60) 2024, pp. 69 - 92
Article type: Original article
Titles:
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Poland
Published at: 07.06.2024
Article status: Open
Licence: CC BY
Percentage share of authors:
Information about author:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 188
Number of downloads: 97