(Nie)obecny głos. W podwójnym archiwum Tadeusza Różewicza

Andrzej  Hejmej

(Nie)obecny głos. W podwójnym archiwum Tadeusza Różewicza

Publication date: 2022

Wielogłos, 2022, Issue 2 (52) 2022: Wokół Różewicza. O śmiechu, fotografiach i głosie, pp. 89 - 112

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.22.006.15879

Authors

Pobierz pełny tekst

PDF

Titles

(Nie)obecny głos. W podwójnym archiwum Tadeusza Różewicza

Abstract

(Non-)present Voice. In the Double Archive of Tadeusz Różewicz

The paper focuses on the interpretation mode of the literature, which includes both textual notation as well as its voice realization, and consequently allows to reveal the phenomenon of the double literature archive (writing and voicing). This well-known problem of writing and the voice (e.g. voice in literature, acousmatic voice, voice in the text) is considered in terms of scriptorality. The author’s attention is drawn to the volume of poetry by Tadeusz Różewicz, Wiersze przeczytane [Poems Read] (Wrocław 2014), and especially to the poem “Nowe porównania” [“New comparisons”], which is discussed from the perspective of the modern auditory experience and the consequences of being in the sound in the current reality are shown. The remarks on the presence/absence of the voice (sound) in the literary reading practice, in the situation of understanding literature as a phenomenon of writing and at the same time as a phenomenon of voice, ultimately lead to an attempt of revising traditional literary studies under the conditions of the media society.

Keywords

Tadeusz Różewicz, literatura, słyszenie/słuchanie, głos, skryptoralność; Tadeusz Różewicz, literature, hearing/listening, voice, scriptorality

Tadeusz Różewicz, literature, hearing/listening, voice, scriptorality

References

Download references

Adamowska J., Beethoven Różewicza i Herberta, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2019, nr 1.

Balcerzan E., Tłumaczenie jako „wojna światów”. W kręgu translatologii i komparatystyki, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 2009.

Barthes R., Le grain de la voix [w:] idem, L’Obvie et l’obtus: Essais critiques III, Paris: Éditions du Seuil 1982 (przekład: R. Barthes, Ziarno głosu, przeł. J. Momro, „Teksty Drugie” 2015, nr 5).

Bellemin-Noël J., Le Texte et l’avant-texte. Les brouillons d’un poème de Milosz, Paris: Librairie Larousse 1972 (przekład fragmentu książki: J. Bellemin-Noël, Tekst i przed-tekst. Bruliony wiersza Oskara Miłosza (fragmenty), przeł. K. Krzyżosiak, „Forum Poetyki”2020, nr 21).

Bernstein Ch., Introduction [w:] Close Listening. Poetry and the Performed Word, ed. Ch. Bernstein, New York–Oxford: Oxford University Press 1998.

Bilczewski T., Anatomia i historia porównania [w:] idem, Porównanie i przekład. Komparatystyka między tablicą anatoma a laboratorium cyfrowym, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2016.

Bologna C., Flatus vocis. Metafisica e antropologia della voce, Bologna: Il Mulino 1992.

Bourdieu P., Méditations pascaliennes, Paris: Éditions du Seuil 1997.

Bourdieu P., Medytacje pascaliańskie, przeł. K. Wakar, Warszawa: Oficyna Naukowa 2006.

Cavarero A., A piùvoci. Filosofia dell’espressione vocale, Milano: Feltrinelli 2003 (przekład ang.: eadem, For More than One Voice: Toward a Philosophy of Vocal Expression, przeł. P.A. Kottman, Stanford: Stanford University Press 2005; fragm. Multiple Voices zamieszczony [w:] The Sound Studies Reader, ed. J. Sterne, New York–London: Routledge 2012).

Cavarero A., La devocalizzazione del logos [w:] eadem, A piùvoci. Filosofia dell’espressione vocale, Milano: Feltrinelli 2003.

Dobrzyńska T., Pszczołowska L., Wiersz a recytacja, „Pamiętnik Literacki” 1982, z. 3–4.

Dolar M., A Voice and Nothing More, Cambridge MA–London: The MIT Press 2006.

Dolar M., Preface. Is There a Voice in the Text? [w:] Sound Effects. The Object Voice in Fiction, eds. J. Sacido-Romero, S. Mieszkowski, Leiden–Boston: Brill / Rodopi 2015.

Dziadek A., Słuchanie jako doświadczenie somatyczne – o wierszach Edwarda Pasewicza [w:] A. Dziadek, Projekt krytyki somatycznej, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN 2014 (także: A. Dziadek, Słuchanie jako doświadczenie somatyczne. O wierszach Edwarda Pasewicza, „Śląskie Studia Polonistyczne” 2015, nr 2).

Eco U., Overinterpreting texts [w:] U. Eco, R. Rorty, J. Culler, Ch. Brooke-Rose, Interpretation and Overinterpretation, ed. S. Collini, Cambridge: Cambridge University Press 1992 (przekład: U. Eco, Nadinterpretowanie tekstów [w:] U. Eco, R. Rorty, J. Culler, Ch. Brooke-Rose, Interpretacja i nadinterpretacja, przeł. T. Bieroń, Kraków: Wydawnictwo Znak 2008).

Ferrer D., Mondes possibles, mondes fictionnels, mondes construits et processus de genèse, „Genesis” 2010, nr 30 (przekład: D. Ferrer, Światy możliwe, światy fikcyjne, światy skonstruowane a proces genezy, przeł. A. Dziadek, „Forum Poetyki” 2020, nr 21).

Jaworski S., Skreślenia – gry tekstowe Tadeusza Różewicza [w:] Przekraczanie granic. O twórczości Tadeusza Różewicza, red. W. Browarny, J. Orska, A. Poprawa, Kraków: Universitas 2007.

Kane B., The acousmatic voice [w:] idem, Sound Unseen: Acousmatic Sound in Theory and Practice, Oxford: Oxford University Press 2014.

Kremer A., Głośna poezja: uważne słuchanie w badaniach literackich, „Teksty Drugie” 2015, nr 5.

Kremer A., The Sound of Modern Polish Poetry. Performance and Recording After World War II, Cambridge, MA: Harvard University Press 2021.

Kruszewski W., Podmiot czy głos? [w:] idem, Deus Desideratus. Sacrum w poetyckim dziele Tadeusza Różewicza, Lublin: Wydawnictwo KUL 2005.

Kudra A., Porównanie w poezji Tadeusza Różewicza (lata 1945–1950), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”2003, nr 6.

Kunz T., Strategie negatywne w poezji Tadeusza Różewicza. Od poetyki tekstu do poetyki lektury, Kraków: Universitas 2005.

La voix sous le texte, Actes du colloque d’Angers 4 et 5 mai 2000, éd. C. Jamain, Angers: Presses de l’Universitéd’Angers 2002.

Lacan J., Le Séminaire. Livre XI: Les quatre concepts fondamentaux de la psychanalyse, oprac. J.-A. Miller, Paris: Éditions du Seuil 1973.

Lisecka M., „Napełniły mnie harmonie żywe”. Motywy muzyczne w poezji Tadeusza Różewicza [w:] Przekraczanie granic. O twórczości Tadeusza Różewicza, red. W. Browarny, J. Orska, A. Poprawa, Kraków: Universitas 2007.

Mariniello S., L’intermédialité: un concept polymorphe [w:] Inter Media. Littérature, cinéma et intermédialité, éds. C. Vieira, I. Rio Novo, Paris: L’Harmattan 2011.

Miller J.-A., Jacques Lacan et la voix [w:] La voix, Actes du colloque d’Ivry du 23 janvier 1988, éds. R. Lew, F. Sauvagnat, Paris: La Lysimaque 1989.

Momro J., Ucho nie ma powieki. Dźwiękowe sceny pierwotne, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2020.

Morin E., Ramadan T., Au péril des idées. Les grandes questions de notre temps, entretiens avec Claude-Henry du Bord, Paris: Presses du Châtelet 2014.

Nancy J.-L., À l’écoute, Paris: Éditions Galilée 2002.

Nancy J.-L., Ascoltando [w:] P. Szendy, Écoute, une histoire de nos oreilles, Paris: Éditions de Minuit 2001.

Oesterreicher W., Types of Orality in Text [w:] Written Voices, Spoken Signs: Tradition, Performance, and the Epic Text, eds. E. Bakker, A. Kahane, Cambridge, MA–London: Harvard University Press 1997.

Ong W.J., Orality and Literacy: The Technologizing of the Word, London–New York: Methuen 1982 (przekład: W.J. Ong, Oralnośći piśmienność. Słowo poddane technologii, przeł. J. Japola, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2011).

Pageaux D.-H., Multiculturalisme et interculturalité[w:] idem, Littératures et cultures en dialogue, Paris: L’Harmattan 2007.

Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu (Biblia Tysiąclecia), Poznań: Wydawnictwo Pallottinum 2003.

Problematyka tekstu głosowo interpretowanego, red. K. Lange, W. Sawrycki, P. Tański, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2004.

Problematyka tekstu głosowo interpretowanego, red. K. Lange, W. Sawrycki, P. Tański, t. 2, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2006.

Problematyka tekstu głosowo interpretowanego, red. W. Sawrycki, P. Tański, D. Kaja, E. Kruszyńska, t. 3, Toruń: Wydawnictwo MADO 2010.

Proust M., Àla recherche du temps perdu, t. 3: Le Côtéde Guermantes, Paris: Éditions de la Nouvelle Revue Française 1920.

Proust M., W poszukiwaniu straconego czasu, t. 3: Strona Guermantes, przeł. T. (Boy) Żeleński, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1965.

Pszczołowska L., Wiersz polski. Zarys historyczny, Wrocław: Wydawnictwo Funna 2001.

Quignard P., TraitéII: Il se trouve que les oreilles n’ont pas de paupières [w:] idem, La haine de la musique, Paris: Calmann-Lévy 1996.

Roland Barthes par Roland Barthes, Paris: Seuil 1980 (przekład: R. Barthes, Roland Barthes, przeł. T. Swoboda, Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2011).

Różewicz T., Czerwona rękawiczka, Kraków: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka” 1948.

Różewicz T., Dźwięk i obraz w poezji współczesnej [w:] idem, Przygotowanie do wieczoru autorskiego. Proza, t. 2, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1990.

Różewicz T., Głos [w:] T. Różewicz, Poezja, t. 1, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1988.

Różewicz T., Margines, ale…, wybór i opracowanie J. Stolarczyk, Wrocław: Biuro Literackie 2010.

Różewicz T., od autora [w:] idem, Wiersze przeczytane, Wrocław: Wrocławskie Wydawnictwo Warstwy 2014.

Różewicz T., Na powierzchni poematu i w środku [w:] idem, Na powierzchni poematu i w środku. Nowy wybór wierszy, Warszawa: Czytelnik 1983.

Różewicz T., Niepokój. Wybór wierszy z lat 1944–1994, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1995.

Różewicz T., Niepokój. Wybór wierszy, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 2000.

Różewicz T., Nowe porównania [w:] idem, Rozmowa z księciem, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1960 (także w: T. Różewicz, Niepokój. Wybór wierszy 1945–1961, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1963).

Różewicz T., Poezja, t. 1, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1988.

Różewicz T., Utwory zebrane. Poezja, t. 2, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 2006.

Różewicz T., Utwory zebrane, t. 3: Proza, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 2004.

Różewicz T., Wiersze przeczytane, Wrocław: Wrocławskie Wydawnictwo Warstwy 2014.

Schaeffer P., L’Acousmatique [w:] idem, Traité des objets musicaux. Essai interdisciplines, Paris: Éditions du Seuil 1977 (przekład: P. Schaeffer, Akuzmatyka, przeł. J. Kutyła [w:] Kultura dźwięku. Teksty o muzyce nowoczesnej, red. Ch. Cox, D. Warner, Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2010).

Skrendo A., Tadeusz Różewicz i granice literatury. Poetyka i etyka transgresji, Kraków: Universitas 2002.

Skrendo A., Wstęp [w:] T. Różewicz, Wybór poezji, wstęp i oprac. A. Skrendo, BN 328/I, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 2017.

Stanisław Barańczak słucha arcydzieł, red. R. Krynicki, Kraków: Wydawnictwo a5 2016.

Steiner G., What is Comparative Literature? [w:] idem, No Passion Spent: Essays 1978–1995, New Haven–London: Yale University Press 1996 (przekład: G. Steiner, Czym jest komparatystyka literacka?, przeł. A. Matkowska [w:] Niewspółmierność. Perspektywy nowoczesnej komparatystyki. Antologia, red. T. Bilczewski, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2010).

Szendy P., Sur écoute. Esthétique de l’espionnage, Paris: Minuit 2007.

Tagore R., Zbłąkane ptaki [w:] idem, Zbłąkane ptaki oraz inne poezje, wybór i oprac. R. Stiller, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1961.

Toop D., Prelude: Distant Music [w:] idem, Sinister Resonance: The Mediumship of the Listener, New York: Continuum 2010.

Wbrew sobie. Rozmowy z Tadeuszem Różewiczem, oprac. J. Stolarczyk, Wrocław: Biuro Literackie 2011.

Vandendorpe Ch., Du papyrus àl’hypertexte. Essai sur les mutations du texte et de la lecture, Paris: La Découverte 1999 (przekład: Ch. Vandendorpe, Od papirusu do hipertekstu. Esej o przemianach tekstu i lektury, przeł. A. Sawisz, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2008).

Zumthor P., Oralité, „Intermédialités” 2008, no 12.

Information

Information: Wielogłos, 2022, Issue 2 (52) 2022: Wokół Różewicza. O śmiechu, fotografiach i głosie, pp. 89 - 112

DOI: https://doi.org/10.4467/2084395XWI.22.006.15879

Article type: Original article

Titles:

Polish:

(Nie)obecny głos. W podwójnym archiwum Tadeusza Różewicza

English:

(Non-)present Voice. In the Double Archive of Tadeusz Różewicz

Authors

Andrzej Hejmej

https://orcid.org/0000-0002-3385-0664

Jagiellonian University in Kraków, Gołębia 24, 31-007 Kraków, Poland

Published at: 2022

Article status: Open

Licence: CC BY

Percentage share of authors:

Andrzej Hejmej (Author) - 100%

Article corrections:

Publication languages:

Polish

View count: 677

Number of downloads: 393

<p> (Non-)present Voice. In the Double Archive of Tadeusz Różewicz</p>

Download xml