Kategoria mimesis i poza nią. Góry fantastyczne i ich funkcja w „mapowaniu  świata” we współczesnej literaturze dla młodego odbiorcy

Dorota Michułka

Titles

Kategoria mimesis i poza nią. Góry fantastyczne i ich funkcja w „mapowaniu świata” we współczesnej literaturze dla młodego odbiorcy

Abstract

Mimesis and beyond. Fantasy mountains and their function in “world mapping” in contemporary children’s literature

In fantasy literature for children and youth, there function descriptions of space that may be categorized as part of the concept of “fantasy geography” (cf.: U. Eco). These regions are images of Arcadias, utopias, illusions, or simply “lands of fantasy” that exist without geographical or metaphysical limits (see: M. Ende – Fantastica). Imaginary worlds – which in a sense are representations of the real world – create poetics of place and space that is marked historically, socio-culturally, morally, and ethically.
In such works, mountains are a significant aspect of literary backgrounds for protagonists’ journeys. They lack such elements as: aesthetic and contemplative experiences, hierophany, or psychological effects that are associated with the element of aesthetic surprise – in other words, they lack spiritual emotions that come directly from observing and experiencing the world. Instead, they invoke emotions connected with fascination by otherness, childlike curiosity of the world, dream of adventure, activity, and humour. The beauty of mountains is in this case overshadowed by their dangerous nature, the will to overcome obstacles, and the resolve to accept the challenge.

Mimesis and beyond. Fantasy mountains and their function in “world mapping” in contemporary children’s literature

In fantasy literature for children and youth, there function descriptions of space that may be categorized as part of the concept of “fantasy geography” (cf.: U. Eco). These regions are images of Arcadias, utopias, illusions, or simply “lands of fantasy” that exist without geographical or metaphysical limits (see: M. Ende – Fantastica). Imaginary worlds – which in a sense are representations of the real world – create poetics of place and space that is marked historically, socio-culturally, morally, and ethically.
In such works, mountains are a significant aspect of literary backgrounds for protagonists’ journeys. They lack such elements as: aesthetic and contemplative experiences, hierophany, or psychological effects that are associated with the element of aesthetic surprise – in other words, they lack spiritual emotions that come directly from observing and experiencing the world. Instead, they invoke emotions connected with fascination by otherness, childlike curiosity of the world, dream of adventure, activity, and humour. The beauty of mountains is in this case overshadowed by their dangerous nature, the will to overcome obstacles, and the resolve to accept the challenge.

Keywords

fantasy, geografia fantastyczna, utopia, geopoetyka, mimesis, heterotopia (przestrzeń), przygoda

speculative literature, fantasy, „fantasy geography”, utopia, geopoetics, mimesis, heterotopias (space), adventure

References

Bachelard G., Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, wybór H. Chudak, przeł. H. Chudak, A. Tatarkiewicz; przedmowa J. Błoński, Warszawa 1975.

Baker Deirdre F., What We Found on Our Journey through Fantasy Land, „Children’s Literature and Education” 2006.

Bühler-Niederberger D., The Radicalization of the Self – from „Totzkopf” to „Julia Nobody”. Individualization and Aestheticalisation, the Change of the Self Ideal in the Children’s Literature [w:] Metodyka a nauka o literaturze i nauka o języku, red. D. Michułka, K. Bakuła, Wrocław 2004.

Cieślikowski J., Literatura i podkultura dziecięca, Wrocław 1975.

Eco U., The Book of Legendary Lands, transl. A. McEwen, Rizzoli Exlibris, New York 2013.

Ekman S., Writing Worlds, Reading Landscapes: An Exploration of Setting in Fantasy, Lund 2010 (PhD thesis).

Foucault M., Inne przestrzenie, „Teksty Drugie” 2005, nr 6. Zob. http://katalog.czasopism.pl/index.php/Teksty_Drugie_6_%2896%29_2005 [dostęp: 30.03. 2015].

Freud Z., O psychoanalizie pięć odczytów, przeł. L. Jekels, Lwów 1911.

Góry – literatura – kultura, red. J. Kolbuszewski, t. 1–3, Wrocław 1996.

Hunt P., Landscape and Journeys, Metaphors and Maps: The Distinctive Feature of English Fantasy, „Children’s Literature Association Quarterly” 1987, nr 12/1.

Kolbuszewski J., Przestrzenie i krajobrazy, Wrocław 1994.

Kolbuszewski J., Dziecko w górach, „Wierchy” 1980, R. 49.

Kolbuszewski J., Góry takie kamienne. Szkice o górach i ludziach, Warszawa 1972.

Kolbuszewski J., Obraz Tatr w literaturze polskiej XIX wieku 1805–1889. Funkcja artystyczna motywu przyrody,Wrocław 1971.

Krzyżanowski J., Polska bajka ludowa w układzie systematycznym, t. 1, Wrocław 1962.

Leszczyński G., Młodopolska lekcja fantazji. O przełomie antypozytywistycznym w literaturze fantastycznej dla dzieci i młodzieży, Warszawa 1990.

Lotman J., Semiotyka kultury, Warszawa 1977, antologia tekstów, wybór i oprac.
E. Janus, M.R. Mayenowa, Warszawa 1975 (zawiera m.in. tekst O semiotycznym mechanizmie kultury napisany z Borisem Uspienskim).

Milton J., Raj utracony, przeł. M. Słomczyński, Warszawa 2003.

Mitosek Z., Mimesis. Zjawisko i problem, Warszawa 1997.

Preisner W., Dante i jego dzieła w Polsce, Warszawa 1957.

Propp W., Historyczne korzenie bajki magicznej, przeł. J. Chmielewski, Warszawa 2003.

Rogoż M., Cudowna kreacja przestrzeni w powieści Selmy Lagerlöf o Nilsie Holgerssonie, Annales Academiae Pedagogicae Cracoviensis, 2008, Folia 61, Studia ad Bibliothecarum Scientiam Partinentia VI.

Ross Val, The Road to There: Mapmakers and their Stories, Toronto 2003.

Rousseau J.J., Emil, czyli o wychowaniu, przeł. W. Husarski, Wrocław 1955.

RybickaE., Od poetyki przestrzeni do polityki miejsca. Zwrot topograficznyw badaniach literackich,„Teksty Drugie” 2008, nr 1–2.

Sławiński J., Przestrzeń w literaturze [w:] Przestrzeń i literatura, red. M. Głowiński, A. Okopień-Sławińska, Wrocław 1978.

Sundmark B., “Dragons Be Here”: Teaching Children’s Literature and Creative Writing with the Help of Maps [w:] Thinking through Children’s Literature in the Classroom, red. A. Reyes-Torres, L.S. Villacanas-de-Castro, B. Soler-Pardo, Cambridge 2014.

Sundmark B., “A Serious Game”: Mapping Moominland, “The Lion and the Unicorn” 2014, nr 38.

Szymkowska-Ruszała J., Przygoda i wartość [w:] Wartości literatury dla dzieci i młodzieży. Wybrane problemy,red. J. Papuzińska, B. Żurakowski, Warszawa 1985.

Taylor Ch., Etyka autentyczności, przeł. A. Pawelec, Warszawa 1996.

Tolkien J.R.R., Hobbit. Z objaśnieniami, ilustr. Autora, przeł. A. Polkowski, wstęp i objaśnienia Douglas A. Anderson, przekł. wstępu i objaśnień A. Sylwanowicz, Wrocław 2012.

Tuan Yi-Fu, Space and Place. The Perspective of Experience, Minneapolis 1955.

Watkins T., Space, History and Culture: The Setting of Children’s Literature
[w:] Understanding Children’s Literature: Key Essays from the Second Edition of the International Companion Encyclopedia of Children’s Literature,ed. P. Hunt, New York 2005.

Wodniak E., Pierwotna mądrość baśni,http://asocjacje.pl/2014/06/03/pierwotna-madrosc-basni-ursula-k-le-guin-czarnoksieznik-z-archipelagu/ [dostęp: 15.11.2015].

Information

Information: Wielogłos, 2016, Issue 1 (27) 2016: Literatura dziecięca - od nowa, pp. 41 - 64

DOI: https://doi.org/10.4467/2084395XWI.16.003.5357

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Kategoria mimesis i poza nią. Góry fantastyczne i ich funkcja w „mapowaniu świata” we współczesnej literaturze dla młodego odbiorcy

English:

Mimesis and beyond. Fantasy mountains and their function in “world mapping” in contemporary children’s literature

Authors

Dorota Michułka

University of Wrocław, plac Uniwersytecki 1, 50-137 Wrocław, Poland

Published at: 20.08.2016

Article status: Open

Licence: None

Percentage share of authors:

Dorota Michułka (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish

View count: 1845

Number of downloads: 998

<p> Mimesis and beyond. Fantasy mountains and their function in “world mapping” in contemporary children’s literature</p>

Pobierz pełny tekst