FAQ

„Gdy każdy atom ciała i ducha mnie boli”. Tetmajerowski podmiot cierpiący i udręczone ciało

Publication date: 07.06.2024

Wielogłos, 2024, Issue 2 (60) 2024, pp. 135 - 150

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.24.014.19760

Authors

Lidia Kamińska
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
, Poland
https://orcid.org/0000-0002-5426-586X Orcid
All publications →

Titles

„Gdy każdy atom ciała i ducha mnie boli”. Tetmajerowski podmiot cierpiący i udręczone ciało

Abstract

Cierpienie stanowi jedną z afektywnych dominant poezji Kazimierza Przerwy-Tetmajera, której znaczna część jest zapisem stanów dolorystycznych o różnej intensywności. Celem artykułu jest analiza sposobów tekstowej reprezentacji cierpienia w wierszach młodopolskiego poety. W interpretacji stanów maladycznych wykorzystane zostały założenia studiów afektywnych (m.in. Briana Massumiego) oraz studiów nad cielesnością (m.in. somatopoetyka Anny Łebkowskiej) i zmysłami. W tekście omówione zostały relacje pomiędzy cierpieniem a cielesnością (mikroanalizy wewnętrznych reakcji – serce, krew; obserwacje zachowań cierpiącego ciała – konwulsje), haptyczność cierpienia, sfera audialna jako przestrzeń ekspresji cierpienia (krzyk).

References

Download references

Andreoli V., Zrozumieć cierpienie. Aby ból ustąpił radości, przeł. M. Bielawski, Kraków: Wydawnictwo Homini 2009.

Baranowska A., Kraj modernistycznego cierpienia, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1981.

Bielik-Robson A., Słowo i trauma . Czas, narracja, tożsamość, „Teksty Drugie” 2004, nr 5.

Brach-Czaina J., Metafizyka mięsa [w:] eademSzczeliny istnienia, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1992.

Chirpaz F., Ciało, przeł. J. Migasiński, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN 1998.

Cioran E., Na szczytach rozpaczy, przekł. i wstęp I. Kania, Kraków: Oficyna Literacka 1992.

Głowacka D., Po tamtej stronie , Świadectwo, afekt, wyobraźnia, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN 2016.

Kurkiewicz M., Tętno epoki. Miejsce i rola motywu krwi w literaturze Młodej Polski, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego 2013.

Łebkowska A., Somatopoetyka – afekty – wyobrażenia. Literatura XX i XXI wieku, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2019.

Massumi B., Autonomia afektu, przeł. A. Lipszyc, „Teksty Drugie” 2013, nr 6.

Matuszek G., Ciałem i krwią. O somatyzacji uczuć w twórczości Przybyszewskiego [w:] Przybyszewski. Re-wizje i filiacje, red. G. Matuszek, Kraków: Księgarnia Akademicka 2015.

Myrdzik B., O niektórych konsekwencjach zwrotu afektywnego w badaniach kulturowych, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2017, nr 2.

Nalewajk Ż., Ciało jako metafora epistemologiczna modernizmu, „Tekstualia” 2006, nr 2.

Nancy J.-L., Corpus, przeł. M. Kwietniewska, Gdańsk: słowo /obraz terytoria 2002.

Nietzsche F., Tako rzecze Zaratustra, przeł. W. Berent, Kraków: Vis-à-vis Etiuda 2019.

Pilch U.M., Strach nicości – młodopolska liryka wobec kategorii braku [w:] Śmiech i strach w literaturze i sztuce przełomu XIX i XX wieku, red. H. Ratuszna, M. Kaźmierkiewicz, A. Łazicka, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2020.

Pilch U.M., Tetmajerowskie próby przepracowania braku. Wywoływanie pustki, „Ruch Literacki” 2021, z. 2.

Popiel M., Oblicza wzniosłości. Estetyka powieści młodopolskiej, Kraków: Universitas 2003.

Prokop J., Młodopolska utopia pozakodowej komunikacji, „Teksty” 1976, nr 2.

Przerwa-Tetmajer K., List do Ferdynanda Hoesicka z 21 XII 1893 [rps], https://polona.pl/item/listy-kazimierza-tetmajera-do-ferdynanda-hoesicka-z-lat-1888-1894-cz-2-8-vii-1892,NDkyMDk1NTA/112/#info:metadata [dostęp: 19.02.2024].

Przerwa-Tetmajer K., Poezje, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1980.

Rabski W., Z liryki współczesnej. Kazimierz Tetmajer: Poezje. Seria II. Sfinks (Fantazja dramatyczna) [w:] Materiały źródłowe do recepcji twórczości Kazimierza Przerwy-Tetmajera w epoce Młodej Polski. Recenzje z lat 1890–1918, wybór, oprac., wstęp W. Czernianin, Wrocław: Wydawnictwo „Spółka Autorska Z. K. Garbaczewscy” 2006 (pierwodruk: „Przegląd Poznański” 1894, nr 25).

Regiewicz A., Audioantropologia odgłosu wobec somatopoetyki, „Pamiętnik Literacki” 2023, nr 1.

Rivera M., Poetics of the Flesh, Durham –London: Duke University Press 2015.

Schopenhauer A., Świat jako wola i przedstawienie, t. I, przekł., wstęp i komentarz J. Garewicz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2012.

Sławek T., Czy ból uczy? Lekcja spojrzenia dolorycznego, „Punkt po Punkcie” 2004, z. 5.

Smolińska M., Haptyczność poszerzona. Zmysł dotyku w sztuce polskiej drugiej połowy XX i początku XXI wieku, Kraków: Universitas 2020.

Trillat E., Historia histerii, przeł. Z. Podgórska-Klawe, E. Jamrozik, Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1993.

Tuczyński J., Schopenhauer a Młoda Polska, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1987.

Walas T., Ku otchłani (dekadentyzm w literaturze polskiej 1890-1905), Kraków–Wrocław: Wydawnictwo Literackie 1986.

Information

Information: Wielogłos, 2024, Issue 2 (60) 2024, pp. 135 - 150

Article type: Original article

Titles:

Polish:
„Gdy każdy atom ciała i ducha mnie boli”. Tetmajerowski podmiot cierpiący i udręczone ciało
English:
“When Every Atom of My Body and Soul Aches.” The Suffering of the Body and the Anguish of the Soul in Kazimierz Przerwa-Tetmajer’s Poetry

Authors

https://orcid.org/0000-0002-5426-586X

Lidia Kamińska
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
, Poland
https://orcid.org/0000-0002-5426-586X Orcid
All publications →

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Poland

Published at: 07.06.2024

Article status: Open

Licence: CC BY  licence icon

Percentage share of authors:

Lidia Kamińska (Author) - 100%

Information about author:

Lidia Kamińska – doktorantka literaturoznawstwa na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Współredaktorka tomu Sny kobiet, sny o kobietach – od romantyzmu do Młodej Polski (Kraków 2020). Autorka kilkunastu artykułów naukowych, które publikowała między innymi w „Pamiętniku Literackim”, „Ruchu Literackim”, „Wielogłosie”. Stypendystka MNiSW (2019/2020), laureatka I miejsca w VII edycji konkursu na najlepszą pracę magisterską na Wydziale Polonistyki UJ, wyróżniona w XX edycji Konkursu im. Profesora Czesława Zgorzelskiego. Członkini zespołu w grancie NPRH Edycja krytyczna „Dzieł” Stanisława Przybyszewskiego (kierownik: prof. dr hab. Gabriela Matuszek-Stec).

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish