FAQ

Transplantacja komórek, tkanek i narządów pobranych od zmarłego dawcy w świetle obowiązujących przepisów prawnych w Rzeczypospolitej Polskiej

Publication date: 28.06.2024

Art of Healing, Volume 39 (2024), Volume 39 Issue 1, pp. 51 - 61

https://doi.org/10.4467/18982026SZL.24.003.19766

Authors

Michał Sułkowski
https://orcid.org/0000-0003-0523-1388 Orcid
All publications →

Titles

Transplantacja komórek, tkanek i narządów pobranych od zmarłego dawcy w świetle obowiązujących przepisów prawnych w Rzeczypospolitej Polskiej

Abstract

Rozwój transplantologii to niewątpliwie spektakularny sukces medycyny XXI wieku. Przeszczep to najlepsza metoda leczenia schyłkowej niewydolności nerek, wątroby, serca i płuc. Celem niniejszej pracy jest szerzenie rzetelnej, naukowej wiedzy na temat transplantologii i tej w zakresie regulacji prawnych dotyczących transplantacji komórek, tkanek i narządów pobranych ze zwłok ludzkich. Zasady wykonywania transplantacji określono w ustawie z dnia 1 lipca 2005 roku o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów. Postępowanie związane ze stwierdzeniem trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu (śmierci mózgu) i nieodwracalnego zatrzymania krążenia poprzedzającego pobranie narządów opisano w Obwieszczeniu Ministra Zdrowia z dnia 4 grudnia 2019 roku w sprawie sposobu i kryteriów stwierdzenia trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu (M.P. 2020 poz. 73). W przypadku pobierania materiału biologicznego ze zwłok ludzkich ustawodawca wprowadził zasadę braku zarejestrowanego sprzeciwu (zgody dorozumianej, zwanej również zgodą milczącą).

References

Bachowska H. (2021). Zakaz tworzenia chimer i hybryd a ksenotransplantacja – uwagi de lege lata i de lege ferenda. Forum Prawnicze, 2(64), 73–83, https://forumprawnicze.eu/attachments/article/427/Bachowska.pdf (dostęp: 14.07.2023).

Chatys K.M., Pawłowski P., Widłak K., Ziętara K., Kościołek A., Adamska-Kuźmicka I., Jakubowska K. (2022). Problematyka przeszczepów tkanek i narządów w świetle dogmatów religii świata. Journal of Education, Health and Sport, 12(10), 275–280, https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/40360/33570 (dostęp: 12.07.2023).

Chełmowska P.W. (2022). Pobranie narządów, tkaneki komórek od dawcy zmarłego w mechanizmie nieodwracalnego zatrzymania krążenia. StudiaIuridica Toruniensia, 30, 67–88, https://apcz.umk.pl/SIT/article/view/36781/33249 (dostęp:14.07.2023).

Chyrowicz B., Safjan M., Bosek L. (2018). Instytucje prawa medycznego.  System Prawa Medycznego, 1, 186–188.

Czerwiński J., Danielewicz R. (2016). Prawo i organizacja pobierania i przeszczepiania narządów w Polsce. Warszawa: Warszawski Uniwersytet Medyczny, WUM, http://klinikamedycynytransplantacyjnej.wum.edu.pl/sites/klinikamedycynytransplantacyjnej.wum.edu.pl/files/prawo_i_organizacja_pobierania_i_przeszczepiania_narzadow_w_polsce_j._czrwinski_r_danielewicz.pdf (dostęp:11.07.2023).

Dercz M., Izdebski H., Rek T. (2015). Dziecko – pacjent i świadczeniobiorca. Warszawa: ABC Wolter Kluwer Business, https://sip.lex.pl/komentarze-i-publikacje/monografie/dziecko-pacjent-i-swiadczeniobiorca-369361895 (dostęp: 16.07.2023).

Dudzińska J., Dobrowolska B. (2016). Zagadnienie śmierci pnia mózgu i transplantacji w świetle nauczania Kościoła Katolickiego. Pielęgniarstwo XXI wieku, 15, 1(54), 55–59. https://doi.org/10.1515/pielxxiw-2016-0009 (dostęp: 22.09.2023).

Gaudyn J. (2021). Rola kampanii społecznych w kształtowaniu postaw obywateli w obszarze transplantacji, praca licencjacka, https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/275638 (dostęp: 14.07.2023).

Haberko J. (2022). Dopuszczalność wykorzystania do badań naukowych lub celów dydaktycznych ludzkiego materiału biologicznego pobranego w trakcie sądowo-lekarskich sekcji zwłok. Prokuratura i Prawo, 3, 20–37. https://researchportal.amu.edu.pl/info/article/UAMf008f813dd77409cb5e610cae2b972c3/Publikacja+%25E2%2580%2593+Dopuszczalno%25C5%259B%25C4%2587+wykorzystania+do+bada%25C5%2584++naukowych+lub+cel%25C3%25B3w+dydaktycznych+ludzkiego+materia%25C5%2582u+biologicznego+pobranego+w+trakcie+s%25C4%2585dowolekarskich+sekcji+zw%25C5%2582ok%250A+%25E2%2580%2593+Uniwersytet+im.+Adama+Mickiewicza?r=publication&ps=20&-sort=5&lang=en&pn=1&cid=690794 (dostęp:16.07.2023).

Humańska M., Dudek K.M. (2017). Analiza postaw młodzieży wobec transplantacji narządów. Innowacje w Pielęgniarstwie i Naukach o Zdrowiu, 2(1), 69–85. https://wyd.edu.pl/images/Czasopisma_naukowe/Pielegniarstwo/Pielegniarstwo20171/2017_1_p/HumanskaDudek_Iw-P_2017_1_p.pdf (dostęp: 10.07.2023).

Jan Paweł II (1995). Evangelium Vitae 86, 56–57, https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_25031995_evangelium-vitae.html (dostęp: 12.07.2023).

Katechizm Kościoła Katolickiego (1994), http://www.katechizm.opoka.org.pl/rkkkIII-2-2.htm (dostęp: 13.07.2023).

Kołodyński P., Drab P. (2016). Prawne regulacje pobierania i transplantacji narządów oraz tkanek w ujęciu europejskiej konwencji bioetycznej. Przegląd Europejski, 1(39), 52–65. https://cejsh.icm. edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ceon.element-e4bbd432-8819-3a4b-bf9c-a3f4d4b4a663 (dostęp: 12.07.2023).

Kurleto P., Skorupska-Król A., Milaniak I. (2022). Żywe dawstwo nerki w Polsce w ujęciu medycznym, prawnym i etycznym. Państwo i Społeczeństwo, 1, 217–218. https://repozytorium.ka.edu.pl/bitstream/handle/11315/30946/KURLETO_Zywe_dawstwo_nerki_w_Polsce_2022.pdf?sequence=6 (dostęp: 16.05.2023).

Listos P., Panasiuk-Flak K. (2018). Aspekty prawne transplantacji narządów w medycynie człowieka oraz medycynie weterynaryjnej. Życie Weterynaryjne, 93, 149–150. https://vetpol.org.pl/dmdocuments/ZW-03-2018-02.pdf (dostęp: 14.07.2023).

Lubas S., Krzyżanowski F., Jaszczak J., Gajos P., Dorna K., Paprocka-Borowicz M., Gnus J. (2017). Transplantacja w świetle wielkich religii świata. W: E. Krajewska-Kułak et al. (red.), W drodze do brzegu życia. T. 15. Białystok: Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, 64–73. Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 4 grudnia 2019 roku w sprawie sposobu i kryteriów stwierdzenia trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu (M. P. 2020, poz. 73).

Owczarek K. (red.) Fijałkowska I. (red.) (2022), Psychologia– medycyna – zdrowie. T. 3. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 23–24.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 3 sierpnia 1961 roku w sprawie stwierdzenia zgonu i jego przyczyny (Dz.U. 1961 nr 39, poz. 201 i 202).

Ruszkowski J., Heleniak Z., Czaplińska M., Dębska-Ślizień A. (2020). Stosunek do transplantacji i jego umotywowanie wśród gdańszczan – przekrojowe badanie kwestionariuszowe. Renal Disease and Transplantation Forum, 13(4), 184–191. https://journals.viamedica.pl/renal_disease_and_transplant/article/view/75010 (dostęp: 14.07.2023).

Schweikart S.J. (2020). Reexamining the flawed legal basis of the “Dead Donor Rule” as a foundation for organ donation policy. AMA Journal of Ethics, 22(12), 1021, https://journalofethics.ama-assn.org/article/reexamining-flawed-legal-basis-dead-donor-rule-foundation-organ-donation-policy/2020-12?fbclid=IwAR0XydrHeyGtctUSiYz_saSIbi2XpiWMpK5KkgUz-SmiXcB5ZFxonY1IMkns (dostęp: 15.07.2023).

Ustawa z dnia 1 grudnia 2022 roku o zawodzie ratownika medycznego oraz samorządzie ratowników medycznych (Dz.U. 2022, poz. 2705).

Ustawa z dnia 1 lipca 2005 roku o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz.U. 2020, poz. 2134 ze zm.).

Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 roku o instytutach badawczych (Dz.U., 2022, poz. 498 ze zm.).

Ustawa z dnia 31 stycznia 1959 roku o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz.U. 2020, poz. 1947 ze zm.).

Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 roku o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. 2022, poz. 1731 ze zm.).

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku. Kodeks karny (Dz.U. 2022, poz. 1138 ze zm.).

Ustawa z dnia 8 września 2006 roku o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz.U. 2022, poz. 1720 ze zm.).

Woderska-Jasińska A., Hermanowicz M., Włodarczyk Z. (2021). Transplantacja nerki jako metoda leczenia nerkozastępczego pacjenta z przewlekłą chorobą nerek. Innowacje w Pielęgniarstwie i Naukach o Zdrowiu,1(6), 73–83, https://apcz.umk.pl/IWPNZ/article/view/36071 (dostęp: 14.07.2023).

Woźniak A. (2018). Wiedza i opinie studentów na temat transplantologii w kontekście procesu kształcenia. Humanistyka i nauki społeczne. Doświadczenia. Konteksty. Wyzwania, 3(7), 113–118, https://publicum-test.umed.lodz.pl/info/article/AML1e422d15a553447386f4133b2759e60e/ (dostęp: 14.07.2023).

Ziemba K., Gasik R., Wanot B. (2020). Transplantacje narządów jako ważny problem społeczny i etyczny. Problemy Zdrowia Publicznego, 58–77, http://dlibra.bg.ajd.czest.pl:8080/Content/6263/6_Ziemba_Gasik_Wanot_Problemy.pdf (dostęp: 16.07.2023).

Information

Information: Art of Healing, Volume 39 (2024), Volume 39 Issue 1, pp. 51 - 61

Article type: Original article

Titles:

Polish:
Transplantacja komórek, tkanek i narządów pobranych od zmarłego dawcy w świetle obowiązujących przepisów prawnych w Rzeczypospolitej Polskiej
English: Transplantation of cells, tissues and organs taken from a deceased donor in the light of applicable legal provisions in light of applicable legal provisions in the Republic of Poland

Published at: 28.06.2024

Received at: 18.07.2024

Accepted at: 04.09.2024

Article status: Open

Licence: CC BY  licence icon

Percentage share of authors:

Michał Sułkowski (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish