Orthodox and Protestant Social Communication in the Ruthenian Territories of the Polish-Lithuanian Commonwealth (Turn of the 16th and 17th centuries)
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEEwangelicko - prawosławna komunikacja społeczna na ziemiach ruskich w I Rzeczpospolitej (przełom XVI i XVII w.)
Publication date: 20.08.2019
Studia Religiologica, 2019, Volume 52, Issue 2, pp. 141 - 151
https://doi.org/10.4467/20844077SR.19.010.11196Authors
Ewangelicko - prawosławna komunikacja społeczna na ziemiach ruskich w I Rzeczpospolitej (przełom XVI i XVII w.)
The article presents the main directions of the ‘strategies’ of Orthodox and Protestant social communication in the Ruthenian Territories of the Polish-Lithuanian Commonwealth at the turn of the 16th and 17th centuries. Relations between Protestants and the Orthodox Church followed a natural and traditional course of actions aimed at protecting the confessional freedom of non-Catholics. This cooperation was taken up too late. It took place at the time of predominance of the counter-reformation camp in the Polish-Lithuanian Commonwealth.
komunikacja społeczna, dialog wyznaniowy, I Rzeczpospolita, prawosławie, protestantyzm, polityka wyznaniowa, tolerancja religijna, wolność wyznaniowa / social communication, religious dialogue, the First Republic of Poland, Orthodoxy, Protestantism, religious policy, religious tolerance, religious freedom
Źródła archiwalne
Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Radziwiłłów, dz. VII, 511, cz. I, s. 64–65, 72–73.
Archiwum Narodowe w Krakowie, Zbiór Rusieckich, nr 50.
Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Krakowie na Wawelu, Archiwum Młynowskie Chodkiewiczów, nr 51–53, nr 29, zespół nr 630.
Nacional´nyj Itoričeckij Arhiv Belarusi v Misnku: f. 694, op. 4, d. 795, s. 1–20v; f. 694, оp. 4, d. 1557, s. 243–244v.; f. 1741, оp. 1, d. 63, s. 342v.-345v.; f. 1727, оp. 1, d. 1, s. 107v.–111.
Nacional’nyj muzej itorii i kultury Belarusi: 45733/8; 45733/10; 45733/182.
Źródła drukowane
Akta Synodów Rożnowierczych, M. Sippayłło (red.), t. 3, Warszawa 1983.
Broniewski M., Apokrisis abo odpowiedź na książki o synodzie brzeskim 1596, imieniem ludzi starożytnej religiej greckiej przez Chrystophora Philaletha, oprac. J. Długosz, J. Byliński, Wrocław 1994.
Documenta Unionis Berestensis eiusque auctorum (1590–1600), red. A.G. Welykyj, Romae 1970.
Janicyus M., Artykuły w których zgadzają się ewangelicy z ludźmi greckiego nabożeństwa i z Kościoły orientalnymi w nauce zbawiennej, b.m., b.d.
Jeremiasz II Tranos, Listy do Kościoła luterańskiego dotyczące Konfesji Augsburskiej, tłum. G. Ryś [w:] E. Przybył, Wyznania wiary. Kościoły orientalne i prawosławne, Kraków 2006, s. 272–283.
Sibrandus Lubbertus, Sibrandi Lubberti De Papa Romano libri decem: scholastice et theologice collati cum disputationibus Roberti Bellarmini ad Illustras Ordines Frisiae, Academia Franekerana 1594.
Sokołowski S., Censura Orientalis Ecclesiae. De Praecipuis Nostri Assaeculi Haereticorum Dogmatibus, Parisii 1584.
Opracowania
Bagińska E., Działalność religijna Radziwiłłów birmańskich w dobrach podlaskich w XVII wieku, „Studia Podlaskie” 2012, t. 12, s. 205–228.
Bendza M., Prawosławno-protestanckie tendencje unijne w XVII w. ze szczególnym uwzględnieniem ziem Rzeczypospolitej, „Rocznik Teologiczny” 1983, z. 2, s. 179–194.
Brückner A., Spory o Unię w dawnej literaturze polemicznej, „Kwartalnik Historyczny” 1896, z. 3, s. 578–644.
Cichowski H., Ks. Stanisław Sokołowski a kościół wschodni. Studjum z dziejów teologji w Polsce w w. XVI, Lwów 1929.
Daniélou J., Teologia judeochrześcijańska. Historia doktryn chrześcijańskich przed Soborem Nicejskim, tłum. S. Basista, Kraków 2002.
Degiel R., Protestanci i prawosławni. Patronat wyznaniowy Radziwiłłów birmańskich nad Cerkwią prawosławną w księstwie słuckim w XVII w., Warszawa 2000.
Grabowski T., Literatura aryańska w Polsce. 1560–1660, Kraków 1907.
Hruševs’kij M., Istoriâ Ukraїni-Rusi, t. 6, Kiїv 1995.
Hruševs’kij M., Istorìâ ukraïnśkoï literaturi, t. 5, ks. 2, Kiїv 1995.
Kempa T., Akademia Ostrogska, [w:] Szkolnictwo prawosławne w Rzeczypospolitej, A. Mironowicz, U. Pawluczuk, P. Chomik (red.), Białystok 2002, s. 61–65.
Kempa T., Konstanty Wasyl Ostrogski (ok. 1524/1525–1608). Wojewoda kijowski i marszałek ziem wołyńskich, Toruń 1997.
Kempa T., Mikołaj Krzysztof Radziwiłł „Sierotka” (1549–1616), wojewoda wileński, Warszawa 2000.
Kempa T., Prawosławni a synod protestancki w Toruniu w 1595 roku. U początków współpracy dyzunitów z dysydentami, „Zapiski Historyczne” 1997, z. 1, s. 39–52.
Kempa T., Wizyty protosyngla Cyryla Lukarysa w Rzeczypospolitej [w:] The Orthodox Church in the Balkans and Poland. Connections and Common Tradition, A. Mironowicz, U. Pawluczuk, W. Walczak (red.), Białystok 2007, s. 87–103.
Kempa T., Wobec kontrreformacji. Protestanci i prawosławni w obronie swobód wyznaniowych w Rzeczypospolitej w końcu XVI i w pierwszej połowie XVII wieku, Toruń 2007.
Kita M., Prawosławie wobec reformacyjnych kontrowersji – trzeci partner czy druga stron dyskusji? [w:] Reformatorzy a Kościół rzymski, A.A. Napiórkowski (red.), Kraków 2017, s. 189–207.
Klimek J., Mowa duchowna przy szlubie… Piotra Mohyły. Prawosławna realizacja stylu religijno-kościelnego [w:] Język i styl twórcy w kręgu badań współczesnej humanistyki, K. Maćkowiak, C. Piątkowski (red.), Zielona Góra 2009, s. 169–176.
Kotłubaj E., Życie Janusza Radziwiłła, Wilno–Witebsk 1859.
Korzo M., Ukrainskaâ i bielorusskaâ katehetičeska tradiciâ konca vv. Stanovlenie, èvolûciâ i problema zaimstvoanij, Moskva 2007.
Kosman M., Protestanci i kontrreformacja: z dziejów tolerancji w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, Wrocław 1978.
Lewicki K., Książę Konstanty Ostrogski a unia brzeska 1596, „Archiwum Naukowe. Dział 2, Historyczno-Filozoficzny” 1933, t. 11, z. 1.
Litak S., Fenomen wielowyznaniowości a rozwój parafii w Polsce, [w:] Chrześcijaństwo w dialogu kultur na ziemiach Rzeczypospolitej, S. Wilk (red.), Lublin 2003, s. 178–184.
Litak S., W dobie reform i polemik religijnych, [w:] Chrześcijaństwo w Polsce. Zarys historyczny, J. Kłoczowski (red.), Lublin 1992, s. 189–254.
Łukaszewicz J., O Kościołach braci czeskich w dawnej Wielkopolsce, Poznań 1835.
Melnyk M., Ekskluzywizm soteriologiczny w myśli religijnej Melecjusza Smotryckiego, „L´vivska Medievistika” 2010, nr 3, s. 24-40.
Melnyk M., Konstantyn Ostrogski and the anti-Orthodox policy of Sigismund III Vasa, „Ostkirchliche Studien“ 2018, nr 1–2(67), s. 305-324.
Melnyk M., Problematyka antropologiczna w pismach Piotra Mohyły, Olsztyn 2005.
Melnyk, M., Pre-ekumenizm i konfesjonalizm. Prawosławne dążenia zjednoczeniowe w Pierwszej Rzeczypospolitej (1590–1596), Kraków2018.
Melnyk M., Spór o zbawienie. Zagadnienia soteriologiczne w świetle prawosławnych projektów unijnych powstałych w Rzeczypospolitej (koniec XVI–połowa XVII wieku), Olsztyn 2001.
Mic’ko I.Z., Ostroz´ka slovâno-hreko-latins’ka akademiâ (1576–1636), Kiїv 1990.
Mironowicz A., Kościół prawosławny w dziejach dawnej Rzeczypospolitej, Białystok 2001.
Mironovič A., Svad’ba Sofii, knâžny Sluckoj, s Ânušem Radzillom, [w:] Vernyjâ very bacâkoǔ. Zbornik matèryèâlaǔ carkoǔnaj-navukovaj kanferèncyi, prysvecanaj 400-goddziû spacynu svâtoj pravednaj Sofii Sluckaj i 400-goddzû zasnavannâ Sâta-Petra-Paǔlaǔskaga sabora ǔ Minsku, Minsk 2013, s. 49-64.
Mironowicz A., Teodozy Wasilewicz, archimandryta słucki, biskup białoruski, Białystok 1997.
Naumow A., Domus divisa. Studia nad literaturą ruską w I Rzeczypospolitej, Kraków 2002.
Popławska N.M., „Apokrysys…” Hrystofora Filaleta:pryhowani aspekti avtorsvkoї pozyciji, „Naukowyj wvisnik Černiwecvkogo torhowel´no-ekonomicznogo institutu KNTEU. Humanitarni nauki. Fiololohiâ. Zbirnik naukowih prac” 2005, nr 2–3, s. 166–174.
Sławiński W., Projekty politycznej i religijnej współpracy protestancko-prawosławnej w Rzeczypospolitej Obojga Narodów pod koniec XVI wieku, „Czasy Nowożytne” 2002, t. 12, s. 37–41.
Sławiński W., Projekty politycznej współpracy protestancko-prawosławnej i unii religijnej obu wyznań w świetle obrad toruńskiego synodu generalnego 1595 roku i późniejszych planów braci czeskich, [w:] Między Zachodem i Wschodem. Studia z dziejów Rzeczypospolitej w epoce nowożytnej, J. Staszewski, K. Mikulski, J. Dumanowski (red.), Toruń 2002, s. 348–364.
Timošenko L.V., Kriza cerkownoho žyttâ Kijiws´koji pravoslavnoji mitropoliji naprykinci xvi st.: interpretaciji istorikiwv i svidčennâ džerel, „Drohobic’kyj kraêznawčij zbirnik”, t. 11–12, Drohobič 2008, s. 96-116.
Ul’ânov’kij V., Istoriâ cerkvi ta rlihijnoї dumki v Ukraїni, kniga 2, seredina XV- kinec’ XVI stolittija, Kiїv 1994.
Wasilewski T., Walka o spadek po księżnej Marii Wołoszce, wdowie po Januszu Radziwile, w latach 1660–1690, „Miscellanea Historico-Archivistica”, t. 3, Warszawa 1989.
Wisner H., Rozróżnieni w wierze. Szkice z dziejów Rzeczypospolitej schyłku XVI i połowy XVII wieku, Warszawa 1982.
Information: Studia Religiologica, 2019, Volume 52, Issue 2, pp. 141 - 151
Article type: Original article
Titles:
Ewangelicko - prawosławna komunikacja społeczna na ziemiach ruskich w I Rzeczpospolitej (przełom XVI i XVII w.)
University of Warmia and Mazury in Olsztyn
Poland
Published at: 20.08.2019
Article status: Open
Licence: CC BY-NC-ND
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
Polish