FAQ

Obecność emigrantów polskich w krajach i kulturach arabskich

Publication date: 05.09.2019

Migration Studies – Review of Polish Diaspora, 2019 (XLV), Vol. 2 (172), pp. 185 - 205

https://doi.org/10.4467/25444972SMPP.19.020.10846

Authors

Jacek Knopek
Politechnika Koszalińska
https://orcid.org/0000-0002-9878-5808 Orcid
All publications →

Titles

Obecność emigrantów polskich w krajach i kulturach arabskich

Abstract

W artykule wskazuje się na rolę i działalność polskich emigrantów w krajach i kulturach arabskich. Do tego obszaru zaliczono w materiale Afrykę Północno-Zachodnią, Afrykę Północno-Wschodnią, Bliski Wschód i Półwysep Arabski. Są to regiony zdominowane przez ludność pochodzenia arabskiego.
Pierwsi emigranci z ziem polskich zaczęli docierać do krajów arabskich już w średniowieczu i czasach nowożytnych. Dopiero od końca XVIII w. zaczęło przyjeżdżać coraz więcej osób, ale ta część świata nigdy nie stanowiła dla polskiej emigracji atrakcyjnego miejsca do zamieszkania. Największe grupy dotarły tam w latach II wojny światowej, ale miało to związek z uchodźcami politycznymi uciekającymi przed Rzeszą Niemiecką oraz osobami ewakuowanymi ze Związku Radzieckiego.
Polskich emigrantów docierających do krajów arabskich podzielić można na trzy grupy. Pierwszą stanowiła emigracja polityczno-wojskowa – oficerowie w wojsku tureckim, żołnierze francuskiej i hiszpańskiej legii cudzoziemskiej, oddziały wojskowe biorące udział w działaniach zbrojnych związanych z II wojną światową. Drugą była emigracja ekonomiczno-zarobkowa – rzemieślnicy, specjaliści, artyści, kadry naukowo-techniczne XIX i XX-wieczne. Trzecia wywodziła się z emigracji społeczno-kulturalnej – duchowni pracujący w tej części świata, małżeństwa polsko-arabskie.

The presence of emigrants from Poland in Arabic countries and cultures In this paper, we indicate the role and activity of Polish emigrants in Arabic countries and cultures.
The regions considered in the text embrace north-western and north-eastern Africa, the Near East and the Arabian Peninsula – regions dominated by the peoples of Arabic descent.
The first emigrants from the Polish territories began to arrive in Arabic countries as early as the Middle Ages and early Modern times. It was only from the end of the 18th century that the numbers began to grow, yet this part of the world has never been an attractive destination for settlement for Polish emigrants. The largest groups settled there during World War II, comprised of political refugees from the territories occupied by the Third Reich and those evacuated from the Soviet Union.
The emigrants from Poland who made their way to Arabic countries can be divided into three groups. The first was formed by the political-military emigration – officers in the Turkish army, soldiers of the French and Spanish Foreign Legion, military troops participating in the battles of World War II. The economic and gainful employment-oriented emigration were the second group, constituted by craftsmen, professionals, artists, research and engineering personnel of the 19th and 20th centuries. Finally, the third was derived from socio-cultural emigration, i.e. members of the clergy who provide their services in this part of the world or Polish-Arabic married couples.

Keywords: Emigration, Polish Diaspora, Arab Countries

References

Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Konsulat RP w Marsylii, sygn. 852–854: Raporty i korespondencja konsularna z lat 1926–1937.

Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, sygn. 9745: Kartoteka Polaków w Afryce – weterynarz Szczuka; sygn. 5757: Egipt – polscy robotnicy w egipskich hutach szkła; Państwowy Instytut Eksportowy do Poselstwa RP w Kairze z 28 grudnia 1934; Poselstwo RP w Kairze do Konsulatu RP w Kairze z 11 marca 1935; sygn. 9886: A. Zarychta, Dwudziestolecie emigracji z Polski 1918–1938; sygn. 6267: Raport Konsulatu RP w Tel-Awiwie z 11 IV 1935.

Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Opieka polska nad Rodakami na Obczyźnie, sygn. 46: Polacy w Afryce; Notatki konsularne i wycinki prasowe.

Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Polskie gimnazjum i liceum w Algierze 1941–45, sygn. 1–9.

Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Poselstwo RP w Atenach, t. 367: Korespondencja MSZ z lat 1921–1924; idem, t. 413: Raport Poselstwa RP w Atenach z 13 grudnia 1928; idem, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, t. 10824: Korespondencja Poselstwa RP w Kairze z 1933 r.; idem, t. 9598: Notatka z 1939 r.

Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie, Departament Afrykański, zespół 12, wiązka 42, teczka 1038: Raporty polityczne – sprawy polonijne; z. 12, w. 42, t. 1019: Sprawozdanie z podróży do Libii.

Bakalarz A. (2005), Polaków odkrywanie Arabii Saudyjskiej, Kraków: Księgarnia Akademicka. Berestyński A. (2000), Babie lato, Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński.

Białoskórski J. (1939), Hiszpańska legia cudzoziemska: powieść, Warszawa: Nakładem J. Kubickiego.

Bielecki R. (1986), Zarys rozproszenia Wielkiej Emigracji we Francji 1831–1837. Materiały z archiwów francuskich, Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe.

Bojko K. (2015), Stosunki polsko-jordańskie, Amman: Jordan Press Foundation. Budrewicz O. (1960), Bez radaru w świat, Warszawa: Czytelnik.

Bulletin Annuel Polonais publié par les soins de l`Association d`Impot Volontaire des Polonais et amis de la Pologne en Egypte (1917), Caire: Nakładem własnym.

Bystroń J.S. (1930), Polacy w Ziemi Świętej, Syrii i Egipcie 1147–1914, Kraków: Nakładem Księgarni Geograficznej „Orbis”.

Cichy D. i in. (red., 2015), Polscy misjonarze w świecie, Górna Grupa: Wydawnictwo Księży Werbistów, t. 1: Afryka i Madagaskar.

Cieplewicz M. i Kozłowski E. (oprac., 1989), Wrzesień 1939 w relacjach i wspomnieniach, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.

Dobre perspektywy współpracy gospodarczej Polska-Egipt (1972), „Trybuna Ludu” z 11 grudnia.

Duszyński B. (1997), Wśród wyznawców Allaha. 18 lat pobytu i pracy duszpastersko-misyjnej w Libii, Gdynia: Nakładem autora.

Dworkin E. (1974), Od Manzanares do Oki: wspomnienia dąbrowszczaka, Warszawa: Książka i Wiedza.

Egipt (1950), „Rocznik Polonii” (Londyn).

Gadon L. (1901–1902), Emigracya polska. Pierwsze lata po upadku powstania listopadowego, Kraków: Spółka Wydawnicza Polska, t. 1–3.

Handelsman M. (1949), Adam Czartoryski, oprac. S. Kieniewicz, Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie, t. 2.

Kaczmarek H. (2008), Polacy w Egipcie do 1914 roku, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

Kalembka S. (1971), Wielka Emigracja. Polskie wychodźstwo polityczne w latach 1831–1862, Warszawa: Wiedza Powszechna.

Kiełczewska-Zaleska M., Bonasewicz A. (1960), Rozmieszczenie Polaków za granicą, „Problemy Polonii Zagranicznej”, z. 1.

Kieniewicz S. (1965), Les émigrés Polonais en Algérie (1832–1856), „Acta Poloniae Historica”, t. 11.

Knopek J. (2001), Migracje Polaków do Afryki Północnej w XX wieku, Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.

Knopek J. (1999), Polskie wychodźstwo w Algierii do początku XX wieku, „Przegląd Orientalistyczny”, nr 3/4.

Knopek J. (2000), Przemiany zbiorowości polonijnych w Azji, „Dzieje Najnowsze”, nr 1.

Knopek J. (2000), Specyfika polskiego wychodźstwa ekonomicznego i wojskowego w Egipcie do początku XX wieku, „Studia Polonijne”, t. 21.

Korwin (Pawłowski) S.A. (1958), Stosunki Polski z Ziemią Świętą, przedm. J. Mitkowski, Warszawa: Pax.

Kościałkowski S. (1949), Polacy a Liban i Syria w toku dziejowym, Bejrut: Instytut Polski. L’Egypte pour la Pologne en 1915 (1916), Caire: Nakładem własnym.

Łastawski K. (2006), Misje i operacje pokojowe w polskiej polityce zagranicznej, „Stosunki Międzynarodowe”, nr 1–2.

Łazor J. (2016), Brama na Bliski Wschód: polsko-palestyńskie stosunki gospodarcze w okresie międzywojennym, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.

Łoboda J. (1985), Rozmieszczenie ludności polskiej w świecie w latach 1950–1980 w świetle niektórych zmian demograficznych i migracji zewnętrznej, w: W. Wrzesiński (red.), Liczba i rozmieszczenie Polaków w świecie, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, cz. 2, tab. 7.

Mrozowska A. (1976), Polacy w Algierii (do 1945 roku), „Przegląd Informacji o Afryce”, nr 4.

Nędza polska na afrykańskim brzegu (1925), „Wychodźca”, nr 23.

Orłowski B. (1970), Przygody pionierów cywilizacji, Warszawa: Nasza Księgarnia.

Ossendowski F.A. (1926), Płomienna północ: podróż po Afryce Północnej. Maroko, Lwów: Wydawnictwo Polskie.

Ossendowski F.A. (1927), Pod smaganiem samumu: podróż po Afryce Północnej: Algierja i Tunisja, Lwów: Wydawnictwo Polskie.

Pietrzak J. (2012), Polscy uchodźcy na Bliskim Wschodzie w latach drugiej wojny światowej. Ośrodki – Instytucje – Organizacje, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Pińciurek M. (1926), Jubileusz dwadzieścia pięć lat pobytu w Świętym Mieście Jeruzalem, Jerozolima: Nakładem autora.

Polskie ulice, polskie życie i polska biblioteka w Casablance (1932), „Narodowiec” z 21 października.

Promińska E. i Dzierżykray-Rogalski T. (1980), Sudan, Warszawa: Książka i Wiedza.

Przewóska-Helja M.C. (1937), Mieczysław Geniusz. Dzieje żywota (z kart pamiętnikowych). Z lat wojny, Warszawa: Nakładem F. Hoesicka. Przez Polservice do Afryki (1977), „Kontynenty”, nr 4.

Różański J. (2012), Polskie misjonarki i misjonarze w Afryce, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Rudnicki R. i Kossobudzki-Orłowski A. (1970), U wybrzeży Afryki, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie.

Słabczyńscy W. i T. (1992), Słownik podróżników polskich, Warszawa: Wiedza Powszechna.

Stachowska K. (1992), Listy Tadeusza Smoleńskiego do Mieczysława Geniusza z roku 1905. Pierwszy rok pobytu w Egipcie, „Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie”, t. 37.

Stasierski K. (1961), Polskie Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące w Algierze w czasie drugiej wojny światowej, „Przegląd Historyczno-Oświatowy”, nr 2.

Sulewski W. (1973), Konterfekty dziwnych Polaków, Warszawa: Iskry.

Szczerba W. (1975), Polacy w badaniach i w życiu krajów Afryki, „Problemy Polonii Zagranicznej”, t. 9.

Szteinke A.J. (1999), Polscy bracia mniejsi w służbie Ziemi Świętej 1342–1995, Poznań: Nadbitka ze „Studiów Franciszkańskich” t. 9.

Taffal A. (2015), Poland and Palestine – contemporary relations, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne”, nr 4.

Troński B. (1984), Algierskie osobliwości, Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza.

Więźniowie Sahary i Petaina (1986), „Żołnierz Wolności” z 29–30 marca. „Życie Polskie” (Paryż, 1924) z 19 kwietnia.

Information

Information: Migration Studies – Review of Polish Diaspora, 2019 (XLV), Vol. 2 (172), pp. 185 - 205

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Obecność emigrantów polskich w krajach i kulturach arabskich

English:

The presence of emigrants from Poland in Arabic countries and cultures

Authors

https://orcid.org/0000-0002-9878-5808

Jacek Knopek
Politechnika Koszalińska
https://orcid.org/0000-0002-9878-5808 Orcid
All publications →

Politechnika Koszalińska

Published at: 05.09.2019

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND  licence icon

Percentage share of authors:

Jacek Knopek (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish