FAQ

Na marginesie traktatów. Dziedzictwo kulturowe zachodniej Polski w perspektywie ostatnich 30 lat – wybrane zagadnienia

Publication date: 27.09.2023

Santander Art and Culture Law Review, 2023, 1/2023 (9), pp. 187 - 210

https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.23.012.18124

Authors

Marceli Tureczek
University of Zielona Góra, Licealna 9, 65-417 Zielona Góra, Poland
https://orcid.org/0000-0001-6888-0276 Orcid
All publications →

Titles

Na marginesie traktatów. Dziedzictwo kulturowe zachodniej Polski w perspektywie ostatnich 30 lat – wybrane zagadnienia

Abstract

On the margins of the treaties. Cultural heritage of western Poland in the perspective of the last 30 years – selected issues

Summary: The paper attempts to address contemporary selected phenomena that form the context of cultural heritage in western Poland. The statement refers to some social, legal and economic aspects that affect changes in the perception of cultural heritage in western Poland. Although the problems of cultural heritage in western Poland have been of interest to researchers for many years, new issues are emerging. According to the author, phenomena that can be observed in recent years are particularly interesting. These include the pronounced generational transformation in Poland and Germany, which is redefining the social perception of these problems. References to the significance of the German-Polish treaties in the perspective of the last several years are also interesting. The article poses the question of the real meaning of common heritage in the dimension of Polish-German relations.

Keywords: German-Polish relations, cultural heritage, regional policy

Streszczenie: W artykule podjęto próbę odniesienia się do współczesnych wybranych zjawisk tworzących kontekst dziedzictwa kulturowego w Polsce zachodniej. W wypowiedzi odniesiono się do niektórych aspektów społecznych, prawnych i gospodarczych, które wpływają na zmiany w postrzeganiu dziedzictwa kulturowego na tych terenach. Choć problemy dziedzictwa kulturowego tego obszaru cieszą się zainteresowaniem badaczy od wielu lat, pojawiają się nowe zagadnienia. Zdaniem autora szczególnie interesujące są zjawiska, które można obserwować w ostatnich latach. Zaliczają się do nich wyraźne przemiany generacyjne w Polsce i w Niemczech, które redefiniują postrzeganie tych problemów w wymiarze społecznym. Interesujące pozostają również odniesienia do znaczenia traktatów polsko-niemieckich w perspektywie ostatnich kilkunastu lat. W artykule postawiono pytanie o realne znaczenie wspólnego dziedzictwa w wymiarze stosunków polsko-niemieckich.

References

Antoni M.G.M., Ostdeutsche Museen und Sammlungen in der Bundesrepublik Deutschland und Österreich, Ministerium des Inners, Bonn [b.d.].

Bund K., Ein historischer Nachtrag zu den Rechtsverhältnissen der. sog. Leihglocken, „Jahrbuch für Glockenkunde” 2011/2012, t. 23-24, s. 507-511.

Czerner O., Zabytki Śląska w Polsce dyktatury proletariatu, w: A. Tomaszewski (red.), Badania i ochrona zabytków w Polsce w XX wieku, Oficyna Wydawnicza Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, Warszawa 2000, s. 59-72.

Cziomer E., Zarys historii Niemiec powojennych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa– –Kraków 1997.

Dobosz P., Pojęcie dziedzictwa kulturowego i jego znaczenie dla działań polskiej administracji publicznej wobec integracji europejskiej, „Ochrona Zabytków” 2002, nr 55/2, s. 121-141.

Drozd A., Ochrona dóbr kultury w perspektywie reprywatyzacji. Problemy praktyki sądowej i potrzeba legislacji, w: T. Gardocka, J. Sobczak (red.), Prawna ochrona dóbr kultury, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2009, s. 148-164.

Federalna ustawa o wypędzonych w wersji opublikowanej w dniu 10 sierpnia 2007 r. (BGBI. I s. 1902), ostatnio zmieniona art. 162 rozporządzenia z dnia 19 czerwca 2020 r. (BGBI. I s. 1328): Bundesvertriebenengesetz in der Fassung der Bekanntmachung vom 10. August 2007 (BGBl. I S. 1902), das zuletzt durch Artikel 162 der Verordnung vom 19. Juni 2020 (BGBl. I S. 1328) geändert worden ist, https://www.gesetze-im-internet.de/bvfg/BJNR002010953.html [dostęp: 2.02.2023].

Förderverein für den Wiederaufbau der Marienkirche in Königsberg/Neumark e.V., http://www.marienkirche-chojna.de/verein.html [dostęp: 2.02.2023].

Góralski W.M., Traktat normalizacyjny między Polską a RFN z 7 grudnia 1970 r. albo o znaczeniu odwagi w polityce, w: J. Barcz, K. Ruchniewicz (red.), Akt normalizacyjny. 50 lat układu o podstawach o normalizacji stosunków PRL–RFN z 7 grudnia 1970 roku, Dom Wydawniczy Elipsa, Wrocław–Warszawa 2021, s. 90-114.

Halicka B., Polski Dziki Zachód. Przymusowe migracje i kulturowe oswajanie Nadodrza 1945- -1948, Universitas, Kraków 2015.

Hammer K., Poettgen J., Bund K., Glocken zwischen stabilitas loci und Translozierung. Das Problem der Rückführung translozierter Glocken unter historischen und rechtlichen Aspekten I-III, „Jahrbuch für Glockenkunde” 1999/2000, t. 11-12, s. 415-423.

Hense A., Das Schicksal der Kirchenglocken im Ersten und Zweiten Weltkrieg. Eine rechtshistorische Reminiszenz und zugleich ein Beitrag zum Rechtsstatus der sog. Leihglocken als aktuelles Rechtsproblem des Öffentlichen Sachenrechts, w: S. Muckel (red.), Kirche und Religion im Sozialen Rechtsstaat, Duncker & Humblot GmbH, Berlin 2003, s. 227-296.

https://www.facebook.com/events/499663502216126/?ref=newsfeed [dostęp: 18.11.2022].

Jackowska N., Układ z 1970 roku o podstawach normalizacji stosunków z RFN: przypadek ponadpolitycznej zgody?, „Annales Universitatis Pedagogicae Cracoviensis, Studia Politologica” 2011, nr 5, s. 144-157.

Jasiński J., Bismarck i inne przypadki. Droga na manowce, „Siedlisko” 2006, nr 1, s. 3-7.

Jurkiewicz-Eckert D., Od „wspólnego dziedzictwa kulturowego” do „wspólnego obszaru kulturowego”. O nowych kierunkach debaty wokół przyszłości kultury w Unii Europejskiej, „Studia Europejskie. Studies in European Affairs” 2022, t. 26, nr 3, s. 81-97.

Kostkiewicz-Górska G., Wasilewski K. (red.), 25 lat wspólnych badań nad pograniczem polsko-niemieckim, Wydawnictwo Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej, Gorzów Wielkopolski 2017.

Kuszyk K., Poniemieckie, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2019.

Labuda A.S., Niemieckie dziedzictwo historyczno-artystyczne w Polsce. Sądy, stereotypy i opinie po II wojnie światowej, „Artium Quaestiones” 1997, nr 8, s. 5-25.

Lewandowska I., Kulturzentrum Ostpreußen w Ellingen (Bawiaria) – zbiory i popularyzacja dziedzictwa ziem utraconych, w: A. Stelmach, A. Barabasz, C. Trosiak (red.), Ziemie Zachodnie i Północne. Niemcy, mniejszości i migracje, bezpieczeństwo międzynarodowe, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, Poznań 2022, s. 99-110.

Mazur Z., Z badań nad stosunkiem mieszkańców Ziem Zachodnich i Północnych do historycznego dziedzictwa kulturowego. Raport ze spotkań środowiskowych 1995-1996, Wydawnictwo Instytutu Zachodniego, Poznań 2021.

Murray D., Przedziwna śmierć EuropyImigracja, tożsamość, islam, Zysk i S-ka, Poznań 2017.

Sakson A., Nowe społeczeństwo Ziem Zachodnich i Północnych (1945-2020), Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa, Poznań 2020.

Sanocka-Tureczek K., Cmentarze na obszarze obecnego województwa lubuskiego w latach 1945- 1975, w: B. Mykietów, M. Tureczek (red.), Ziemia Międzyrzecka. Studia z historii i kultury, Księgarnia Akademicka Zielona Góra, Międzyrzecz–Zielona Góra 2008, s. 107-124.

Szomburg J., Wandałowski M. (red.), Polskie etosy regionalne i ich znaczenie z perspektywy ogólnonarodowej, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk 2018.

Tomaszewski A., Ekumenizm kulturowy w jednoczącej się Europie, w: T. Rudkowski (red.), O zabytkach. Opieka, ochrona, konserwacja, Oficyna Wydawnicza Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, Warszawa 2005, s. 7-10.

Traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o potwierdzeniu istniejącej między nimi granicy, podpisany w Warszawie dnia 14 listopada 1990 r., Dz. U. z 1992 r. Nr 14, poz. 54.

Traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, podpisany w Bonn dnia 17 czerwca 1991 r., Dz. U. z 1992 r. Nr 14, poz. 56.

Traktat o Unii Europejskiej (Treaty on European Union), Dz. Urz. UE C 191 z 29.07.1992, http://data.europa.eu/eli/treaty/teu/sign [dostep: 20.06.2023].

Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską podpisany w Lizbonie dnia 13 grudnia 2007 r., Dz. Urz. UE C 115/01 z 17.12.2007.

Tureczek M., Cmentarz ewangelicki w Brójcach. Kilka refleksji na temat aktualnych przemian pamięci w perspektywie stosunków polsko-niemieckich, w: J. Kołacki, I. Skórzyńska (red.), Ziemia skrywa kości. Zapomniane krajobrazy pamięci – cmentarze protestanckie w Wielkopolsce o 1945 roku, Wydawnictwo UAM, Poznań 2017, s. 221-234.

Tureczek M., Dlaczego niechciane? Na marginesie książki Adriany Merty-Staszczak „Niechciane dziedzictwo. Nieruchomości zabytkowe na Dolnym Śląsku w latach 1945-1989”, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 2018, nr 3, s. 161-171.

Tureczek M., Dziedzictwo kulturowe na tle przemian społeczno-gospodarczych zachodniej Polski w latach 70. i 80. XX wieku, „Przegląd Zachodni” 2019, nr 3(372), s. 71-88.

Tureczek M., Dzwony pożyczone. Studia historyczne i prawne nad problematyką strat dóbr kultury, Wydawnictwo Instytutu Zachodniego, Poznań 2020.

Tureczek M., Dzwony z terenów Zachodniej i Północnej Polski jako „res politicae” w stosunkach polsko-niemieckich, w: A. Stelmach, A. Barabasz, C. Trosiak (red.), Ziemie Zachodnie i Północne. Niemcy, mniejszości i migracje, bezpieczeństwo międzynarodowe, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, Poznań 2022, s. 209-218.

Tureczek M., Edukacja regionalna w dobie globalizacji. Problem budowania wspólnot lokalnych – wybrane aspekty, „In Gremium. Studia nad historią, kulturą i polityką” 2020, nr 14, s. 161-173.

Tureczek M., Leihglocken. Dzwony z obszaru Polski po 1945 roku przechowywane na terenie Niemiec, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Warszawa 2011.

Tureczek M., Pogranicze. Przeszłość bez historii…, Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna, Gorzów Wielkopolski 2021.

Tureczek M., Zabytkowe dzwony z terenów Polski zachodniej i północnej. Problemy badań na tle zagadnień strat dóbr kultury, „UR Journal of Humanities and Social Sciences” 2019, nr 2(11), s. 69-98, https://doi.org/10.15584/johass.2019.2.4

Układ między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec o podstawach normalizacji ich wzajemnych stosunków, podpisany w Warszawie dnia 7 grudnia 1970 r., Dz. U. z 1972 r. Nr 24, poz. 168.

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, cz. III, tytuł XIII, art. 167 (dawny art. 151 TWE), Dz. Urz. UE C 202/121 z 7.06.2016, s. 121–122, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ALL/?uri=CELEX:12016E167 [dostęp: 2.02.2023].

Wnęk K. (red.), Raport o stratach poniesionych przez Polskę w wyniku agresji i okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej 1939-1945, Instytut Strat Wojennych im. Jana Karskiego, Warszawa 2022

Wóycicki K., Niemiecki rachunek sumienia. Niemcy wobec przeszłości 1933-1945, Oficyna Wydawnicza Atut, Wrocław 2004.

Zawiła M., Dziedziczynienie przedwojennych cmentarzy na terenach postmigracyjnych Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019.

Zięba J., Tureczek M., Przywracanie pamięci czy pamięć wybiórcza? Kilka refleksji wokół akcji porządkowania zabytkowych nekropolii ewangelickich na przykładzie cmentarza w Brójcach, woj. lubuskie, w: P. Zalewski, B. Bielinis-Kopeć (red.), Społeczeństwo obywatelskie a ochrona zabytków na pograniczu polsko-niemieckim, Stowarzyszenie Wspierające Odbudowę Kościoła Farnego w Gubinie, Gubin–Guben 2014, s. 244-257.

Information

Information: Santander Art and Culture Law Review, 2023, 1/2023 (9), pp. 187 - 210

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Na marginesie traktatów. Dziedzictwo kulturowe zachodniej Polski w perspektywie ostatnich 30 lat – wybrane zagadnienia

English:

On the margins of the treaties. Cultural heritage of western Poland in the perspective of the last 30 years – selected issues

Authors

https://orcid.org/0000-0001-6888-0276

Marceli Tureczek
University of Zielona Góra, Licealna 9, 65-417 Zielona Góra, Poland
https://orcid.org/0000-0001-6888-0276 Orcid
All publications →

University of Zielona Góra, Licealna 9, 65-417 Zielona Góra, Poland

Published at: 27.09.2023

Article status: Open

Licence: CC BY  licence icon

Percentage share of authors:

Marceli Tureczek (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish