FAQ

Mity i patologie obrotu dziełami sztuki

Publication date: 30.06.2015

Santander Art and Culture Law Review, 2015, 1/2015 (1), pp. 135 - 172

https://doi.org/10.4467/2450050XSR.15.005.3773

Authors

Wojciech Szafrański
Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznan, Św. Marcin 90 61-714 Poznań, Poland
https://orcid.org/0000-0001-8420-4673 Orcid
Contact with author
All publications →

Titles

Mity i patologie obrotu dziełami sztuki

Abstract

 Z racji swojej specyfiki rynek dzieł sztuki stanowi  doskonałe miejsce dla funkcjonowania przestępczości, czerpiącej  korzyści finansowe przy coraz bardziej wymyślnych mechanizmach  wykorzystujących międzynarodowy handel dziełami sztuki. Na rynku sztuki powstają pewne mity, takie jak chociażby: mit dualizmu (legalnego i nielegalnego rynku), mit wiary w prawo narodowe i soft law  czy mit młodego rynku. W rzeczywistości słaba znajomość mechanizmów występujących na rynku sztuki i powielanie owych mitów  powodują umacnianie się na nim patologii, m.in. korupcji, manipulacji cenami, legalizacji obiektów pochodzących z kradzieży czy  nielegalnych wykopalisk. Obok systematyzowania zjawisk patologicznych na rynku sztuki, w ramach studium przypadku wskazano  na problematyczność rozstrzygnięć konfliktu między właścicielem  a nabywcą w dobrej wierze, zarówno w ujęciu praktycznym, jak i propozycji nowego modelu, nazwanego „wiecznym rombem prawa”. 

 

 

Myths and pathologies of  the trade in works of art

Abstract

The specific conditions of the art market constitute a perfect place in which crime can function well and flourish by making use of increasingly more sophisticated mechanisms used in the international trade in these objects. There are certain myths, such as the myth of the dual market (legal and illegal), the myth of faith in national law and in soft law, or the myth of a young market. However, reality shows a poor understanding of the mechanisms that are present in the art market and a spreading of those myths, which in consequence leads to a further strengthening of the pathologies that do exist in the market, such as, among other things, corruption, price manipulation, or the legalization of stolen or excavated objects. In this paper, the pathologies occurring in the art market are categorized and the case study presented shows the practical difficulty of solving the conflict that arises between a seller (owner) and a buyer in good faith as well as the shortcomings of the new model referred to as an eternal rhombus.

References

Amineddoleh L., Museums Have a Responsibility to Protect Cultural Heritage, „Rivista di arti e diritto on line” 2013, nr 2.
Amineddoleh L., The Role of Museums in the Trade of Black Market Cultural Heritage Property, „Art Antiquity and Law” 2013, Vol. 18, Issue 2.
„Biuletyn Krajowego Zespołu do Walki z Przestępczością przeciwko Dziedzictwu Narodowemu” 2012, nr 1(9).
Block L., European Police Cooperation on Art Crime: A Comparative Overview, „The Journal of Art Crime” 2011, Issue 5.
Brodie N., Export Deregulation and the Illicit Trade in Archeological Material, w: J.R. Richman, M.P. Forsyth (red.), Legal Perspectives on Cultural Resources, AltaMira Press 2004.
Bunt H. van de, Schoot C. van der, Prevention of Organised Crime. A situational approach, Boom Juridische Uitgevers, 2003.
Calvani S., Frequency and figures of organized crime in Art and Antiquities, w: S. Manacorda (red.), Organised crimes in Art and Antiquities, Milano 2009.
Dietzler J., On ‘Organized Crime’ in the illicit antiquities trade: moving beyond the definitional debate, „Trends in Organized Crime” 2013, Vol. 16, Issue 3.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/60/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie zwrotu dóbr kultury wyprowadzonych niezgodnie z prawem z terytorium państwa członkowskiego, zmieniająca rozporządzenie (UE) nr 1024/2012 (wersja przekształcona),Dz. Urz. UE L 159 z 28.05.2014, s. 1.
Farsetti S., Auction houses and means of preventing and monitoring criminal activities, w: S. Manacorda (red.), Organised crimes in Art and Antiquities, Milano 2009.
Felson M., Eckert M., Crime and Everyday Life, wyd. 5, SAGE Publications, 2015.
Gadecki B., Karnoprawna ochrona autentyczności zabytków – aktualny stan prawny i propozycje de lege ferenda, w: K. Zeidler (red.), Prawo ochrony zabytków, Warszawa – Gdańsk 2014.
Glosa A. Szpunara, „Państwo i Prawo” 1993, nr 2, s. 108.
Hersher E., International Control Efforts; Are There Any Good Solutions?, w: P.M. Messenger (red.), The Ethics of Collecting Cultural Property: Whose Culture? Whose Property?, wyd. 2, New Mexico 2003. http://imgpublic.artprice.com/pdf/trends2010_en.pdf [dostęp: 14.04.2015].
Jagielska-Burduk A., Zabytek ruchomy, Warszawa 2011.
Jakubowski A., Rola kodeksów etyki zawodowej oraz dobrych praktyk w regulacjach międzynrodowego obrotu ruchomymi zabytkami archeologicznymi, w: W. Kowalski, K. Zalasińska (red.), Rynek sztuki. Aspekty prawne, Warszawa 2011.
Jakubowski O., Zjawisko przemytu dóbr kultury, „Archiwum Kryminologii” 2014, t. 36.
Jie W., Ehrmann T., The Art Market in 2014, http://imgpublic.artprice.com/pdf/rama2014_en.pdf [dostęp: 20.04.2015].
Kowalski W., Nabycie własności dzieła sztuki od nieuprawnionego, Kraków 2004.
Kowalski W., Prawna ochrona zabytków w świetle aktualnych problemów zachowania dziedzictwa kulturowego Polski, w: W. Szafrański, K. Zalasińska (red.), Prawna ochrona dziedzictwa kulturowego. Wokół problematyki prawnej zabytków i dzieł sztuki, Poznań 2009.
Kowalski W., Problematyka prawa obrotu dobrami kultury, w: W. Kowalski, K. Zalasińska (red.), Rynek sztuki. Aspekty prawne, Warszawa 2011.
Krupiński W., Nielegalny wywóz zabytków w ocenie straży granicznej na podstawie działań w 2011 r., „Cenne, Bezcenne, Utracone” 2013, nr 2(71).
Mackenzie S., Green P., Criminalising the Market in Illicit Antiquities: an Evaluation of the Dealing in Cultural Objects (Offences) Act 2003 in England and Wales, w: S. Mackenzie, P. Green, Criminology and Archaeology: Studies in Looted Antiquities, Oxford 2009.
Mackenzie S., The Market as Criminal and Criminals in the Market: Reducing Opportunities for Organised Crime in the International Antiquities Market, w: S. Manacorda, D. Chappell (red.), Crime in the Art and Antiquities World. Illegal Trafficking in Cultural Property, New York 2011.
Matynia T., Krajobraz przed Arsenałem, „Art&Business” 2005, nr 7-8.
Mautner M., ‘The Eternal Triangles of the Law’: Toward a Theory of Priorities in Conflicts Involving Remote Parties’, „Michigan Law Review” 1991, Vol. 90(1).
Messenger P.M. (red.), The Ethics of Collecting Cultural Property: Whose Culture? Whose Property?, wyd. 2, New Mexico 2003.
Ogrodzki P., Rola baz danych o zabytkach w zwalczaniu przestępczości przeciwko dziedzictwu narodowemu, w: W. Szafrański, K. Zalasińska (red.), Prawna ochrona dziedzictwa kulturowego.
Wokół problematyki prawnej zabytków i dzieł sztuki, Poznań 2009.
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia 1984 r., ICR 261/84, OSN 1985, nr 5-6, poz. 71.
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 1983 r., I CR 362/93, niepubl.
Pływaczewski W., Nielegalne transakcje na rynku dzieł sztuki. Etiologia i fenomenologia zjawiska oraz możliwości przeciwdziałania, w: W. Szafrański, K. Zalasińska (red.), Prawna ochrona dziedzictwa kulturowego. Wokół problematyki prawnej zabytków i dzieł sztuki, Poznań 2009.
Pływaczewski W., Pranie pieniędzy oraz inne nielegalne transakcje finansowe z perspektywy międzynarodowego rynku dzieł sztuki, w: E.W. Pływaczewski (red.), Proceder prania pieniędzy i jego implikacje, Warszawa 2013.
Prace nad nowelizacją ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, projekt –http://orka.sejm.gov.pl/Druki7ka.nsf/0/747FA7FAF793D658C1257DE200390A5A/%24File/3112.pdf [dostęp: 14.04.2015]
Sanctis F.M. de, Money Laundering Through Art. A Criminal Justice Perspective, Springer International Publishing 2013.
Schneider J., Reducing the Illicit Trade in Endangered Wildlife: The Market Reduction Approach, „Journal of Contemporary Criminal Justice” 2008, Vol. 24(3).
Skowrońska-Bocian E., w: K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Warszawa 2002.
Sprawozdanie podkomisji nadzwyczajnej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie ustawy o muzeach (druk nr 3112), http://orka.sejm.gov.pl/opinie7.nsf/nazwa/spr_3112/$file/spr_3112.pdf [dostęp: 14.04.2015].
Stec P., Nierzetelne praktyki aukcyjne i środki ich zwalczania w wybranych obcych systemach prawnych, „Opolskie Studia Administracyjno-Prawne” 2011, t. 8. 
Sutton M., Schneider J., Hetherington S., Tackling Theft with the Market Reduction Approach, Crime Reduction Research Series Paper 8, London 2001.
Szafrański W., Handel dziełami sztuki w Polsce a gry rynkowe – zarys problematyki, w: W. Kowalski, K. Zalasińska (red.), Rynek sztuki. Aspekty prawne, Warszawa 2011.
Szafrański W., Ochrona dziedzictwa kulturalnego a rynek sztuki. Zagrożenia, korzyści, perspektywy, w: W. Pływaczewski, B. Gadecki (red.), Prawna ochrona dziedzictwa kulturalnego i naturalnego [w druku].
Szafrański W., Od „żyrandolowych aukcji” po asymetrię informacji na rynku aukcyjnym. Dlaczego art. 705 Kodeksu cywilnego nie znajduje zastosowania na rodzimym rynku sztuki? [w druku].
Szafrański W., Polish Price Paradox – o mechanizmach towarzyszących „polskim” dziełom sztuki na aukcjach zagranicznych. Korzyści i zagrożenia dla rodzimego rynku sztuki, w: A. Jagielska-Burduk, W. Szafrański (red.), Kultura w praktyce. Zagadnienia prawne, t. 2: Wokół problematyki prawnej zabytków i rynku sztuki, Poznań 2013.
Szafrański W., Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z perspektywy fałszerza – wokół art. 109a i 109b, w: K. Zeidler (red.), Prawo ochrony zabytków, Warszawa – Gdańsk 2014.
Szczekala A., Fałszerstwa dzieł sztuki. Zagadnienia prawnokarne, Warszawa 2012.
Teyssier J., Saenko S.V., Marel D. van der, Milinkovitch M.C., Photonic crystals cause active colour change in chameleons, „Nature Communications” 2015, No. 6 (6386).
Tijhuis E.A.J.G., The Trafficking Problem: A Criminological Perspective, w: S. Manacorda, D. Chappell (red.), Crime in the Art and Antiquities World. Illegal Trafficking in Cultural Property, New York 2011.
Trzciński M., Specyfika przestępczości skierowanej przeciwko zabytkom archeologicznym, w: W. Szafrański, K. Zalasińska (red.), Prawna ochrona dziedzictwa kulturowego. Wokół problematyki prawnej zabytków i dzieł sztuki, Poznań 2009.
Uchwała Sądu Najwyższego (7) z dnia 30 marca 1992 r., III CZP 18/92, OSNCP 1992, nr 9, poz. 144.
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.
Ustawa z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny, Dz. U. z 1999 r. Nr 55, poz. 231.
Ustawa z dnia 30 maja 1990 r. o zmianie ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach, Dz. U. Nr 56, poz. 322.
Ustawa z dnia 21 września 1996 r. o muzeach, Dz. U. Nr 5, poz. 24 ze zm.
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, tekst jedn. Dz. U. z 2014 r., poz. 1446.
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz. U. Nr 162, poz. 1568 ze zm.
Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o rzeczach znalezionych, Dz. U. poz. 397.
Vigneron S., Protecting Cultural Objects: Enforcing the Illicit Export of Foreign Cultural Objects, w: V. Vadi, H. Schneider (red.), Art, Cultural Heritage and the Market. Ethical and Legal Issues, Berlin – Heidelberg 2014.
Waltoś S., Muzealnik jako ekspert na rynku dzieł sztuki, w: Problematyka autentyczności dzieł sztuki na polskim rynku. Teoria, praktyka, prawo, Warszawa 2012.
www.fbi.gov/news/stories/2010/february/artcrime1_020210, 2 February 2010 [dostęp:14.04.2015].

Information

Information: Santander Art and Culture Law Review, 2015, 1/2015 (1), pp. 135 - 172

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Mity i patologie obrotu dziełami sztuki

English:

Myths and pathologies of  the trade in works of art

Authors

https://orcid.org/0000-0001-8420-4673

Wojciech Szafrański
Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznan, Św. Marcin 90 61-714 Poznań, Poland
https://orcid.org/0000-0001-8420-4673 Orcid
Contact with author
All publications →

Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznan, Św. Marcin 90 61-714 Poznań, Poland

Published at: 30.06.2015

Article status: Open

Licence: None

Percentage share of authors:

Wojciech Szafrański (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish

View count: 4172

Number of downloads: 1996

<p> Myths and pathologies of  the trade in works of art</p>